59. Kratki metar - Timeless

Beogradski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma predstaviće od 30. marta do 3. aprila 130 ostvarenja iz Srbije i sveta, od kojih je 90 u konkurenciji za nagrade, dok su prateći posvećeni poljskom i izraelskom filmu, pariskom alternativnom filmu, ostvarenjima iz regiona, dokumentarcima o aktuelnim temama poput studentskih protesta u novom veku, te sudbini nekoliko vanserijskih umetnika i uzbudljivim svedočanstvima o dramatičnim događajima 20. veka.

U međunarodnoj konkurenciji su 52 strana filma - odabrana među šezdesetak prijavljenih, dok domaći takmičarski program obuhvata 38 filmova, koji su odabrani među stotinak prijavljenih, saopšteno je 23. marta na konferenciji za novinare u Skupštini grada Beograda, koja je osnivač Festivala kratkog metra, najstarije od 11 gradskih manifestacija.

Filmovi se takmiče po kategorijama (kratki igrani, dokumentarni, animirani i eksperimentalni), a o nagradama (Gran pri, zlatne plakete i medalje Beograd, diplome), čiji je fond ukupno 14.000 evra (Gran pri 3.000), odlučivaće žiri koji čine Mark Ripoll iz Francuske, Pjer Žalica (Bosna i Hercegovina), Shirly Berkovitz (Izrael) i Mina Đukić i Bojana Maljević iz Srbije.

Nagrada za životno delo neće biti dodeljena ove godine, jer nije bilo adekvatnog predloga.

Kao što je ranije najavljeno, 59. Kratki metar počeće premijerom dokumentarnog filma “Sonja” Dragane Kanjevac o prerano preminuloj glumici i svestranoj umetnici Sonji Savić. U tom filmu zabeleženi su iskazi te urbane jugoslovenske ikone iz različitih perioda života, svedočenja njenih kolega i prijatelja, kao i raznovrstan arhivski materijal o njenom glumačkom i autorskom delovanju.

Umetnički direktor Janko Baljak, filmski reditelj, najavio je izuzetno dobar i takmičarski i prateći program, uz desetak gostiju.

Još nije poznato ko će zvanično otvoriti 59. Kratki metar u Domu omladine, u kojem će biti održan celokupan program objedinjen sloganom “Timeless” (Vanvremenski).

Gradska sekretarka za kulturu Ivana Avžner istakla je da Festival kratkog metra zauzima posebno mesto u kulturnom životu Beograda i nadilazi kulturološki i umetnički značaj, jer pruža svedočanstvo o vremenu u kojem živimo. Pritom, kako je istakla, ne predstavlja samo odslikavanje stvarnosti i istine, već pruža i njeno sagledavanje i preispitivanje, odnosno suočavanje društva sa aktuelnim problemima na umetnički način.

Raznovrstan prateći program nudi, između ostalog, fokus na poljski dokumentarni film - kroz devet višeslojnih, duboko intimnih i potresnih ostvarenja koja pokazuju snagu organizovane evropske kinematografije koja, oslonjena na tradicionalne vrednosti i uzore poput Andžeja Vajde i njegvoe filmske škole, i u novom veku pokazuje vitalnost i lidersku poziciju u svetu dokumentarizma.

Takođe, biće prikazana četiri izabrana dokumentarca u programu “Fokus: Izrael”, koja progovaraju o tabu temama podeljenog izraelskog društva kao što su nasilje u porodici ili homoseksualnost. Ti filmovi, kako je istaknuto, dokaz su da je reformisana izraelska kinematografija, koja poslednjih godina beleži internacionalne uspehe, jednako provokativna i intrigantna i u svetu dokumentarnog filma.

Iz Francuske, kolevke avangarde, stižu inspirativni eksperimentalni filmovi zanimljive filmske skupine koja sa strašću i upornošću baštini jednu čitav vek dugu tradiciju umetničkih alternativnih filmova koji su neprekidno na marginama zvanične kulturne politike. Program je nazvan “Collectif Jeune Cinema: Pariski eksperiment”. Osam reprezentativnih naslova iz kataloga te družine beogradska publika će imati priliku da vidi prvi i poslednji put, baš kao i većinu ostalih filmova na Festivalu.

Program “Komšiluk” posvećen je filmovima iz regiona kao mogući začetak jednog takmičarskog programa u bliskoj budućnosti Festivala.

Dva domaća prateća programa u centar pažnje stavljaju sudbinu nekoliko vanserijskih umetnika - “(Ne)prilagođeni” i uzbudljiva svedočanstva o dramatičnim događajima 20. veka.

Kulturu dijaloga nastavlja da neguje program “Vrelo” (Hot dox), a holandski i hrvatski dokumentarac poslužiće kao povod za diskusiju o dve potpuno različite, ali izuzetno aktuelne teme. Holandski primer biće povod za razgovor o tome zašto je u Srbiji i čitavoj Evropi sve veći broj ljudi koji nemaju partnera i decu, a imaju više od 35 godina. Hrvatski dokumentarac, pak, otvoriće temu o sudbini studentskih protesta u novom veku i razlici zahteva današnjih studenata u odnosu na studente iz 90-ih.

Beogradski festival ugostiće i četvrti putujući UNAFF festival koji pruža publici ekskluzivnu priliku da pogleda šokantan dokumentarac Judith Ehrlich o insajderu iz Pentagona “The Most Dangerous Man in America”, nominovan za Oskara.

Festival kratkog metra, najstariji u Srbiji i jedan od najstarijih u Evropi i svetu, priprema se i za jubilarno, 60. izdanje, a prema rečima predsednika Odbora Miroslava Čučkovića, ideja je da se jubilej obeleži zajedno s Filmskim festivalom u Puli.

Beogradski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma i potiče od Festivala jugoslovenskog filma, osnovanog 1953. u Puli. Na pulskom festivalu prikazivani su i igrani i dokumentarni filmovi, a pošto su vremenom dokumentarni i kratkometražni filmovi bivali sve prisutniji, 1959. godine odlučeno je da se osnuje novi festival, pa je u Beogradu pokrenut Jugoslovenski festival dokumentarnog i kratkometražnog filma.

Tokom duge istorije, Beogradski festival imao je i uspone i padove, a prvi preokret desio se kasnih 70-ih, kada su filmovi iz inostranstva izbačeni, broj gostiju smanjen, ujedno i broj (i kvalitet) pratećih programa, i to sve kao posledica nedostatka sredstava.

Jedno od najznačajnijih festivalskih izdanja bilo je 1999. godine - u vreme NATO bombardovanja. Festival nije otkazan, ali je premešten iz Doma sindikata u nešto sigurniju salu Doma omladine. Nedugo zatim Kratki metar proslavio je 50. rođendan (2003), a od 2004. godine je međunarodnog karaktera.

Prošle godine je za festivalski program prodato 5.900 karata.

Gran pri 58. Festivala kratkog metra dobio je holandski dokumentarac “Ne bez tebe” Petre Lataster-Cis i Petera Latastera, dok je najboljim filmom u međunarodnoj konkurenciji proglašen ruski “17. avgust” Aleksandra Gutmana, a u domaćem takmičarskom programu “Yugo, kratka autobiografija” Mine Đukić.

Nagradu za životno delo dobio je posthumno na otvaranju Ranko Munitić, ugledni filmski kritičar, teoretičar i TV autor, koji je preminuo u martu 2009. godine.

Sajt Festivala kratkog metra je www.kratkimetar.rs, a program se nalazi i u Kalendaru portala za kulturu SEEcult.org, odnosno OVDE

(SEEcult.org)