Istorija umetničke igre iz ugla Jakopa Jene

Beogradski festival igre (BFI) predstavlja 21. marta italijanskog umetnika Jakopa Jenu, čiju će predstavu “Neke koreografije”, za koju potpisuje koncept, režiju i video, izvesti u Ateljeu 212 igračica i saradnica koreografa Ramona Sea.

Ova predstava – performans nudi pregled istorije moderne i savremene igre u kombinaciji filma i živog nastupa, u trajanju od 45 minuta.

“Spektakularna baletska igračica Ramona Sea ima klasično obrazovanje. Tako je i započela karijeru, a zatim je sarađivala sa koreografima kao što su Karol Armitaž i Virđilijo Sije. Usvojila je različit vokabular i danas je jedna od najpoznatijih savremenih igračica u Italiji. Inače, retko je da su igrači poznati. Danas su koreografi zvezde, a među igračima nema hijerarhije, nema više onih prvaka kao nekada”, rekla je direktorka BFI Aja Jung 20. marta na konferenciji za novinare, na kojoj se Jena pojavio nešto kasnije zbog kašnjenja avionskog leta.

Koreograf, izvođač i filmski stvaralac koji proizvodi scenska dela, video radove i instalacije, Jena je završio roterdamsku Akademiju igre i diplomirao sociologiju, a danas osmišljava treninge i obrazovne programe za različite generacije, eksperimentišući novim načinima sagledavanja umetnosti performansa. U “Nekim koreografijama” prati istoriju igre na jedinstven, ličan način.

“To je njegovo lično viđenje. Nije hronološki ili kao u enciklopediji, već je razbarušeno u zanimljivom video prikazu”, rekla je Aja Jung.

Projekat je nastao iz bogate datoteke video materijala iz raznih zemalja i kultura koje je Jena ranije skupljao za predstavljanje igre u školama, u okviru programa koji se bavio transformacijom pokreta iz video zapisa. Uz odabrane video fragmente igračica se na sceni uživo nadovezuje na to što publika gleda na video bimu.

“Neke koreografije” su nastale nakon nekoliko godina istraživanja, kroz obrazovni projekat za decu, koji se bavio transformacijom pokreta iz video zapisa.

“Želeo sam da napravim koreografiju koja bi povezala taj već postojeći video materijal spojen u kontinuitet pokreta, most između različitih žanrova igre, lokacija i vremena. Delo govori o igri kroz samu igru. Zapravo, to je meta-koreografija koja se osvrće na onu neopipiljivu materiju od koje je sačinjena sama igra, na njenu jezičku neposrednost. Kreirao sam koreografski komad, sačinjen od 150 video fragmenata, direktno iz svog kompjuterskog programa za scensku montažu, materijala koji se daju igračima da ga ožive”, rekao je Jena, dodajući da igračica Ramona Sea kinetički potvrđuje izvodljivost koreografske sekvence, transformišući dvodimenzionalnu sliku u trodimenzionalno prostorno iskustvo.

“Ekran pruža mnogo informacija, video počinje od istorije igre i performansa, prolazeći kroz film i internet; to je ogledalo koje reprodukuje i otelotvoruje formu. Video je takođe podsetnik stručnom oku i istovremeno izvor informacija običnom gledaocu. On služi da bi se napravila uzajamna reakcija između igre na sceni u sadašnjosti i našeg kolektivnog sećanja”, kazao je Jena.

Ramona Sea je jedna od najznačajnijih savremenih igračica u Italiji, koja je nakon baletskog obrazovanja na Nacionalnoj baletskoj akademiji u Rimu i u Rudra školi čuvenog Morisa Bežara u Lozani, imala različita profesionalna iskustva u najpoznatijim italijanskim pozorištima, pre svega kao klasična balerina. Zatim je otpočela saradnje sa koreorafima kao što su Karol Armitaž i Virđilio Sijeni.

“Nas dvoje gajimo dugu saradnju u različitim koreografskim projektima. U ovom slučaju, Ramonin rad je besprekoran ali prilično složen, jer u predstavi ona postaje mesto spajanja različitih tradicija igre, kultura i vizuelnih pejzaža. Ona ih ponovo izvodi prevazilaženjem prostorno-vremenskih ograničenja i rodnih binarnosti, fokusirajući se na kinetičke informacije ovih slika”, dodao je Jena, koji počinje rad na projektu “Danse Macabre” – predstavi za četiri igrača, koja je i novo istraživanje kroz vizionarsku integraciju tela koja igraju, film, elektronsku muziku i svetlo.

Projekat će biti napravljen kroz različite faze u 2023. godini, posebna faza je posvećena filmskoj produkciji i materijalu snimljenom u studiju. Video će moći da se koristi na sceni, ali i nezavisno. Sam film ima cilj da bude alat za eksperiment, analizirajući odnos koreografije i kamere, generišući hiperkinetičku viziju tela i slike, najavio je Jena, koji prvi put gostuje u Beogradu na 20. BFI.

Prema njegovim rečima, veoma su uzbuđeni zbog gostovanja “u jednom od najstarijih gradova Evrope”.

“Ponosni smo i počastvovani što smo deo velikog festivala kao što je BFI,  zajedno sa nekim od najvećih umetnika sa međunarodne scene”, rekao je Jena, dobitnik nagrade magazina “Danca i danca” iz Milana za najbolji performans 2022. godine. Posle BFI, gostovaće i u Velikoj Britaniji, Francuskoj i Holandiji.

BFI je 19. marta prvi put ugostio i njujoršku trupu Tribe koja je u Madlenianumu izvela komad “Crna rupa – trilogija i trijatlon” Šamela Pitsa, nekadašnjeg igrača čuvenog Ohada Naharina i Kompanije Batševa.

Među gledaocima njegove predstave, koja traje jedan sat, jedan minut i jedan sekund, bili su i mnogi ambasadori, među kojima i američki Kristofer Hil.

Epsko putovanje troje igrača afričkog porekla (Marsela Luis, Tašrik Frederiks i Šamel Pits) šalje poruku o jedinstvu, energičnosti i nepopustljivom napredovanju. Okruženi crnim kulisama i, pomaljajući se ispod crnog prekrivača, igrači postepeno postaju svesni svog potencijala - putovanje započeto na kolenima u teturavim pokretima, završavaju uspravno, ponosno i prkosno, spremni da polete poput gusenice koja se oslobodila iz svoje čaure.

Podnaslov dela “Trilogija i trijatlon” donosi šire, političke konotacije, jer podseća na maraton iz tri discipline: biciklizma, plivanja i trčanja, objasnio je Pits u razgovoru sa novinarima, navodeći da je ideja za taj komad nastala 2016. godine, kada je Donald Tramp izabran za predsednika SAD. “Bilo je nešto u tom trenutku što me je navelo da malo usporim, da puzim pre nego što opet protrčim i da napravim platformu za umetnike afričkog porekla gde mogu da im pružim osećaj preporoda, osećaj da, iako ulaze u okruženje puno haosa i spoljašnjih faktora, mogu da ga preplivaju, prevozaju i pretrče, da mogu da opstanu i da napreduju”, naveo je Pits.

Futurističko-kosmičkoj atmosferi “Crne rupe”, za čiji je dizajn svetla zaslužan brazilski umetnik Luka del Karlo, doprineli su zvuci elektronske muzike u ritmovima noćnog kluba, sa sporadičnim provejavanjima delova pesme “Feeling Good” Nine Simon.

Jubilarni BFI prethodno je ugostio holandsku trupu Introdans, koja je na otvaranju izvela u Madlenianumu koreografije Andonisa Foniadakisa, Sidija Larbija Šerkauja i Nikolasa Vladislava, kao i Manuela Vinjula na muziku Johana Sebastijana Baha.

Festivalski sajt je belgradedancefestival.com, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org. kao i u prilogu (pdf).

*Foto: BFI

(SEEcult.org)