Istorijski momenti Umetničkog paviljona Cvijeta Zuzorić
Udruženje likovnih umetnika Srbije (ULUS) predstavlja od 24. decembra u svojoj galeriji dokumentarnu izložbu posvećenu Umetničkom paviljonu “Cvijeta Zuzorić” na Kalemegdanu, povodom 90 godina od otvaranja tog prvog namenskog galerijskog prostora u Beogradu.
Inicijativu za osnivanje UP “Cvijeta Zuzorić” dao je 1922. godine tadašnji načelnik Umetničkog odeljenja Ministarstva prosvete Branislav Nušić, jedna od najznačajnijih ličnosti svog vremena. Na sastanku održanom početkom februara 1922, Nušić je predložio i osnivanje udruženja koje je, za početak, imalo za cilj da propagira umetnost, priređujući koncerte, izložbe, izdajući knjige... Na Nušićev predlog, Udruženje je dobilo ime po znamenitoj Dubrovčanki iz 16. veka, zaštitnici književnika i umetnosti, Cvijeti Zuzorić.
Članice Udruženja prijatelja umetnosti “Cvijeta Zuzorić” bile su dobrostojeće gospođe koje su organizovale izložbe, književne večeri i druge sadržaje. Uvek se, međutim, otvarao problem novca i nepostojanja odgovarajućeg prostora. Uprava, potpomognuta umetnicima, arhitektama, prijateljima, Udruženjem likovnih umetnika i drugim institucijama i znamenitim ličnostima tog vremena, imala je za cilj podizanje umetničkog paviljona, podsetila je autorka koncepcije i izložbe o istorijatu Paviljona “Cvijeta Zuzorić”, istoričarka umetnosti Olivera Vukotić.
Polaganje kamena temeljca i uziđivanje povelje ispisane na staroslovenskom jeziku, koju su potpisale predsednica Olga Stanojević i članice Udruženja, obavljeno je 6. novembra 1927. godine. Paviljon je svečano otvoren 23. decembra 1928. godine, kada je obavljeno njegovo osvećenje. Istog dana priređen je večernji koncert, a 30. decembra 1928. u Velikoj sali svečano je otvorena Jesenja izložba slikarskih, vajarskih i arhitektonskih radova.
Cvijeta Zurorić, delo Marka Murata, 1929.
Bogat izložbeni program počeo je 1929. godine, a izložbe su održavane paralelno u Velikoj i Maloj sali, dok su pojedine bile u obe. Svečana otvaranja izložbi bila su nedeljom u 11 sati, a ukupan broj izložbi na godišnjem nivou bio je 18, ne računajući one iz domena primenjenih oblasti. Samostalne, grupne, međunarodne izložbe su se smenjivale.
Svi značajniji umetnici srpske i jugoslovenske likovne scene bili su aktivni učesnici likovnog života u Paviljonu. Publika je imala priliku da vidi izložbe Stojana Aralice, Đure Jakšića, Koste Hakmana, Zore Petrović, Jovana Bijelića, Petra Lubarde, Nadežde Petrović, Ignjata Joba, Sretena Stojanovića i mnogih drugih istaknutih umetnika tog doba. Nemačka savremena likovna umetnost i arhitektura (1931), Stare pravoslavne ikone i kopije fresaka (1931), Francuska savremena umetnost (1932), Prva grafička izložba (1934)... samo su neke od izložbi održanih u Paviljonu.
Branislav Nušić, delo Sretena Stojanovića, četvrta decenija 20. veka
Izložba “Istorijski momenti iz života Umetničkog paviljona ‘Cvijeta Zuzorić’ 1928-1945”, pored dokumentarne građe, obuhvata i nekoliko slika, kao i dva video zapisa. Fokus je na izložbenom programu koji se održavao od 1928. do 1945. godine u Paviljonu.
Institucije od kojih je korišćena građa za realizaciju izložbe su: Arhiv Jugoslavije, Beograd - Fond Ministarstva prosvete, Istorijski arhiv Beograda - Fond Udruženja prijatelja umetnosti “Cvijeta Zuzorić”, Dubrovački muzeji, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, Zaostavština Kriste Đorđević, Legat Lazara Trifunovića, Odeljenje za Istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu, Muzej savremene umetnosti u Beogradu, Narodna biblioteka Srbije, “Nušić” fondacija, Umetnička galerija “Nadežda Petrović” u Čačku i Filmske novosti u Beogradu.
Prateći deo izložbe u Galeriji ULUS čine fotografije sa autorske izložbe istoričarke umetnosti Natalije Cerović, koje su izlagane na izložbi “Udruženje prijatelja umetnosti ‘Cvijeta Zuzorić’ 1922-1941, dokumenti i građa iz arhive ULUS-a”, priređene 2011. godine u Paviljonu “Cvijeta Zuzorić”.
Izložba će biti otvorena do 22. januara 2019.
(SEEcult.org)
