Izvan kadra
Academia moderna u Zagrebu predstavlja od 10. aprila izložbu Ante Kuduza “Izvan kadra”, koja obuhvata izbor grafika/serigrafija iz specifičnog ciklusa tog umetnika, kojima je dao izuzetan doprinos ostvarenjima Zagrebačke škole serigrafije (Dobrović, Feller, Galić, Kuduz, Picelj, Srnec, Šutej), kako je fenomen po uzoru na Zagrebačku školu crtanog filma nazvao Ješa Denegri, organizujući im prve izložbe 1971. u Novom Sadu i Beogradu.
Pitajući se o aktuelnosti tog fenomena, Denegri 2010. godine zaključuje da danas “ova čista apstraktna umetnost izgleda apartno, ali nipošto i anahrono u okolini savremene umetnosti”. Ostvarenja tih umetnika, kako je naveo, “svedoče o potrebi i vrednosti kontinuiteta (...) kao temeljnog principa umetnosti koja se zasniva na čvrstim konceptualnim i operativnim principima”. na to ukazuje i izložba Kuduzovih serigrafija u Academiji Moderni.
Reč je o serigrafijama u boji koje se pojavljuju u okviru istoimenog ciklusa “Kadar”, ali ih obeležava značajan pomak: dok radove tog ciklusa od 1965. do 1969. karakteriše kolažno-ćelijasta strukturiranost površina strože determinisanih obrisa-celina, dinamizirana položajima oblika i bogatstvom crno-belih kontrasta – serigrafije nastale između 1969. i 1972. godine odlikuje pojednostavljenost i ocelovljenje elemenata u jedinstveni motiv, ali i složeni vibrantni, ¨fluorescentni¨ kolorizam u maniru “psihodelične ornamentike”, navela je Blaženka Perica u tekstu povodom izložbe.
Uvođenjem boje, te intenziviranjem korišćenja tehnike serigrafije – svojevremeno nove grafičke tehnike, Kuduz je nemalo iznenadio publiku i kritiku, kada je te “šarene” kadrove izložio u zagrebačkoj Galeriji Forum u novembru 1970.
Uprkos jasnim tragovima idealnih formi euklidske geometrije (krug, kvadrat, trougao), Kuduz kao da je, uklanjajući suvišne informacije u svojim apstraktnim modulima kadrova, otkrivao uzorke ponavljanja s malim varijacijama, matematiku oka i geometriju nepravilnih oblika kakvi su karakteristični za pojave u prirodi, a koje je Benoit Mandelbrot tek 1975. nazvao fraktali.
Dodavši kadrovima boju, autor Kuduzove monografije Željko Koščević ističe da je umetnik utvrdio put “transformacije plohe u prostor”, pomak iz geštaltičke orijentacije ka “novoj osećajnosti” u okviru širih socio-kulturnih promena koje su zahtevale ¨intenziviranje percepcije¨, i to ne kao provokacije vida, već u smeru “celog senzornog aparata”.
Nakon odmerenih rafiniranih struktura, rastera i lineamenata, posmatrači su u kadrovima iz 1969. i 1970. bili suočeni sa erupcijom odvažnih kolorisrtičkih jukstaponiranja, programski ponavljanim, ali i neregularnim oblicima i motivikom koja začuđuje svežinom, maštovitošću kombinacija, utiskom ekspanzivne energije rasta i jezgrovitošću varijacija. Ova “optička fantastika”, međutim, ne govori toliko o sklonostima umetnika op artu, kao što ni elementi apstraktne geometrije i strukturalnog konstruktivizma ne svedoče o opredeljenju za analitičnost. Pre se radilo o Kuduzovim sposobnostima da intuitivno ostvaruje dodire sa opštim pomacima interesa u umetničkoj i praksi i teoriji, pa tako vrlo rano svojim radovima zalazi i u neke kompleksne probleme percepcije, slikovnosti, vidljivosti i vizualnosti stvarnosti, navela je Blaženka Perica, dodajući da su i dalje aktualni, posebno danas.
Oformljen u umetničkoj klimi vrlo raznorodnih usmerenja i eksperimenata 1960-ih (od minimalizma, pop arta i op arta, neokonstruktivizma i hard edge-slikartsva, do svedočenja pojavi konceptuale i novih medija), u okruženju nakon enformela i u atmosferi programatike istraživanja Novih tendencija, Kuduz je individualni izraz – uvek ukorenjen u perfekciji crteža, a nakon kratkih ranih suočenja sa enformelom i kolažom – usredsredio na apstraktno-modularne strukture, u skladu sa dobom u kojem se i u umetnosti javlja elan naučng eksperimentisanja, terminologija reda i nereda, estetika informacije, entropije, komunikacije...
Izložba “Izvan kadra” biće otvorena do 21. aprila.
(SEEcult.org)
