Karavukovo 0001
U napuštenoj katoličkoj crkvi Sveti Martin biskup u bačkom selu Karavukovo na granici sa Hrvatskom nedavno je otvorena završna izložba radova učesnika umetničke multimedijalne kolonije “Karavukovo 0001”, koju je - na incijativu fabrike za doradu semenske robe Castrix, organizovao Zemunski mali umetnički centar (ZMUC). Deset dana intenzivnog rada umetnika iz Slovenije, Hrvatske i Srbije, čiji radovi čine začetak Castrixove kolekcije radova savremene umetnosti, rezultiralo je nesvakidašnjom postavkom u atraktivnom izložbenom i koncertnom prostoru napuštene katoličke crkve.
Crkva vojvođanskih Nemaca, u koju meštani decenijama nisu ulazili, na insistiranje umetnika i uz pomoć radnika Castrixa, za svega nekoliko dana je očišćena kako bi u njoj bili izloženi radovi 12 multimedijalnih umetnika - grafičara, slikara, vajara, ali i muzičara, fotografa i reditelja.
Cilj prvog saziva regionalne multimedijalne kolonije bio je upravo kreativno sučeljavanje poetika i umetničkih praksi različitih profila umetnika.
Prema rečima učesnice kolonije Daniele Fulgosi, grafičarke, najvažnija pojava koja je iznedrena u Karavukovu je sinergija između potpuno različitih umetnika, ali i s lokalnim stanovništvom.
“Razbili smo svoje predrasude da su ljudi van većih gradova indolentni i nedovoljno senzibilni za umetnost. Ključna tačka tog opšteg susreta je bila devastirana crkva Sv. Martina biskupa u Karavukovu, kao vizuelno i energetski moćno mesto koje je bilo polazište našeg rada i kasnijeg razvoja opšte dobre komunikacije. Posle svega, simboliku te pojave neka tumače drugi”, navela je Daniela Fulgosi.
Pored grafičarki Daniele Fulgosi i Ivane Vidić, u koloniji “Karavukovo 0001”, jedinstvenoj po multimedijalnoj koncepciji, učestvovale su i slikarke Marija Kauzlarić i Sonja Radaković, vajari Ana Krstić, Goran Denić i Marko Kovačič, kao i reciklažna umetnica Dragana Nikoletić.
Multimedijalnosti su doprineli i fotograf Darko Cvetanović, muzičar Goran Orge Nikolić, režiser Marko Mamuzić, kao i Pasko Burđelez, performer koji radi kao vrtlar u jednom dubrovačkom hotelu.
Umetnici kažu da je za njih prvi saziv kolonije bio jedinstveno iskustvo.
Za Draganu Nikoletić, slično komunizmu: “Kolonija Karavukovo 0001 je bila neka vrsta raja: radiš kol'ko možeš, a možeš dosta jer radiš ono što voliš; jedeš i piješ koliko ti treba, ili smatraš da ti je potrebno i okružen si dragim ljudima koji su uvek spremni da ti priteknu u pomoć... Neki kažu da je to komunizam”.
Fotograf Darko Cvetanović primećuje da je “pokrenuti čitav jedan grad da promeni atmosferu bar na nekoliko dana, bilo ravno čudu” i dodaje da će ih to čudo “valjda držati bar malo”.
Vojvođanski Nemci, koji su desetkovani 1944. godine, a posle rata ekonomski emigrirali, ostavili su veliki pečat u selu. I danas ima napuštenih kuća s vinskim podrumima čije fasade krase šarene sjajne ručno pravljene pločice.
Crkva Sv. Martina biskupa, prostor koji je godinama unazad stanište golubova, u kojem nedostaju krst, zvona i sat, očišćena je uz veliku podršku i odobravanje meštana. Podršku završnoj izložbi dali su učenici Osnovne škole “Bora Stanković”, Udruženje vojvođanskih Nemaca, Udruženje žena “Koštana”, ali i katolički župan Fajfer iz Odžaka, kao i lokalni pravoslavni sveštenik.
Kao što ciljano nije bila ograničena na određeni vid umetnosti, kolonija “Karavukovo 0001” zaobišla je i uobičajenu praksu zadate teme, pa je potpuno slobodni i svakodnevni zajednički rad proizveo neočekivane sinkretičke proizvode, poput videa koji je Orge Nikolić napravio s grafikama Ivane Vidić, ili “karavukova” koje je Goran Denić multiplicirao u čeličnom limu (“Čopor karavukova u borbi protiv prerano proklijalog semena”) na osnovu crteža Marije Kauzlarić.
“Karavuk” je i inače bio svakodnevna opsesija umetnika, pa je istoimenu skulpturu od fabričkih otpadaka koji su umetnicima bili na raspolaganju napravio i vajar iz Ljubljane Marko Kovačič.
Mlada slikarka Sonja Radaković direktno je svojim radom napala ideju o formalnom prostoru, kakav je direktorski kabinet, radom “Zaraza”.
Selo nema pravoslavnu crkvu, a u dvorištu katoličke nalazi se i grob partizana Todora Lazića koji je inspirisao Paska Burđeleza iz Dubrovnika da u karavukovačkom performansu ispije s Todorom čašu vina. Performans je sniman i potom emitovan na završnoj izložbi na svodu crkve Sv. Martina biskupa.
Ana Krstić, vajarka iz Valjeva, radovima od kineske plastike “Sreća” i “7x5”, zauzela je prostor pored oltara.
Druga strana oltara bila je rezervisana za recikliranog Svetog Martina, Dragane Nikoletić.
Na samom oltaru nalazili su se “Molitvenici” Marije Kauzlarić. Fotograf Darko Cvetanović je smestio u ispovedaonicu “Karavukovu jazbinu”, kompjuterski ekran na kojem su se smenjivale fotografije stanja crkve pre izložbe, koje će ući u Castrix kolekciju.
Na svodu crkve emitovani su video radovi Orgea Nikolića i Marka Mamuzića, kao i portreti umetnika, uz muzičku pratnju koju je Orge Nikolić komponovao specijalno za Karavukovo.
Završno veče, ali i deset dana boravka umetnika u bačkom selu snimao je Marko Mamuzić, reditelj budućeg dokumentarnog filma “Karavukovo 0001”.
Film će prvi put biti emitovan na izložbi “Karavukovo 0001” početkom avgusta u ZMUC-u, a u septembru će cela postavka biti preseljena u Umetnički centar UBSM, na poziv Univerzitetske biblioteke “Svetozar Marković” u Beogradu.
Karavukovo...
Karavukovo je vojvođansko selo tik uz hrvatsku granicu, bačko Vranje u kojem Koštana Bore Stankovića kao da živi i danas, kao što se jedu sukana banica, sprža, prepeči, lučene paprike i trnjenica.
Prema jednoj legendi, naziv sela je nastao u vreme turskog pohoda na Beč, kada je turski vojni logor napao čopor vukova, koji su se crneli na površini zaleđenog Dunava.
Zanimljivo je da se selo oduvek tako zove, bez obzira na različite periode kada su ga naseljavali Mađari, Nemci ili Srbi.
Karavukovo je poznato i kao lovište, posebno u Italiji, ali i kao deo Dunavske rute, tablama označene biciklističke staze koja kroz Srbiju uglavnom ide pored Dunava, a koja je nezaobilazna trasa zapadnim cikloturistima.
Biciklističko odmorište Kamarište, 11 kilometara udaljeno od fabrike i sela, do kojeg vodi asfaltirani put po nasipu, još jedan je neobičan lokalni punkt.
Dizajnerski zaustavljen u vremenu druga Tita, koji ga je čak dva puta posetio, dom se diči obilnim obrocima, “po normativima” kako bi rekao zakupac Jova, kao i fotografijama ovekovečenih najsrećnijih trenutaka lovaca kako pobedonosno stoje nad telima ubijenih svinja i još poneke vrste divljih životinja kojima ovaj kraj obiluje.
Ušoreno selo, kako su ga nacrtali planeri Marije Terezije, i danas je takvo, ima nekoliko legendarnih kafana, dom kulture koji dugo ne radi i nema bioskop, knjižaru ili galeriju.
Tik uz selo prolazi rečica koja se nekada zvala Mostonga, pre nego što je rečni tok pretvoren u deo kanala suvoparnog naziva DTD.
Prema statistici, Karavukovo je tek nerazvijeno selo od nekoliko stotina stanovnika, a prema duhu, otvorenosti, radoznalosti i zainteresovanosti meštana za umetnost i kulturu - grad.
Castrix je privatna fabrika koja je ulila život u zamrlu privredu tog kraja, izgrađena je prošle godine i, prema najavama direktora Stevana Stanojkovića, selu će jednom godišnje prirediti druženje sa umetnicima iz regiona, ali i kolekciju umetničkih radova koja će moći da se vidi u originalnom industrijskom izložbenom prostoru.
Radovi učesnika kolonije “Karavukovo 0001” predstavljeni su u Galeriji umetnika SEEcult.org
Vesna Tašić
*Foto: Darko Cvetanović
