Komisija Ministarstva povodom uklanjanja Stajčićevog rada iz izloga KIC u Parizu

Komisija Ministarstva kulture i informisanja Srbije za predlaganje programa za Kulturno-informativni centar (KIC) Srbije u Parizu saopštila je da skulptura Milorada Miće Stajčića “Over the rainbow” sa Diznijevim junacima u položaju koji aludira na seksualni čin, a koja je na intervenciju Ministarstva kulture uklonjena iz izloga KIC-a, ne predstavlja bilo kakav šok za parisku scenu, niti je namera da prezentuje sadržaj kao nacionalni stav, već je samo jedan od radova na kolektivnoj izložbi “Kraj i početak”.

“U Parizu, gradu sa velikim umetničkim kapacitetom, potencijalom i raznolikošću, ovakav rad ne predstavlja šok. Rad je nastao 2009. i nema nikakve veze sa savremenim okolnostima u državama u kojima je izlagan - tada je predstavljao razmišljanje autora na temu sa kojima se on kao savremeni umetnik susreće, a koja je predmet njegovog interesovanja: društvo i pozicija čoveka u njemu”, navela je Komisija u saopštenju, uz pohvale kustoskinji Kseniji Marinković za izložbu “Kraj i početak” na kojoj je predstavljen i Stajčićev rad.

Komisija je ukazala i da se izlog KIC-a nalazi preko puta francuskog Centra za savremenu umetnosti “Žorž Pompidu”, koji “apsolutno izlaže i vrednuje savremeni jezik umetnosti” i u kojem su izlagali svetski umetnici kao što su Jim Dine ili Paul McCarthy, koji su “zašli mnogo dublje u sferu zazornog i grotesknog koristeći likove koje je Dizni osmislio”.  

“Osim toga, svesni smo novinskih članaka, televizije i tabloida danas, koji na dnevnom nivou prenose mnogo više eksplicitije i ‘seksualnije’ sadržaje, a cenzura i začuđenost  u galerijama odjednom postoji”, navela je Komisija koju čine dramaturg Boban Jevtić, istoričarka umetnosti Ana Bogdanović, istoričarka umetnosti i kustoskinja Una Popović, istoričar Stanislav Sretenović i pijanistkinja Jovanka Višekruna.

Konstatujući da izložba “Kraj i početak” predstavlja “nadasve stručno, istraživački zanimljivo, dopadljivo predstavljanje srpske savremene vajarske scene”, Komisija je navela da je osnovna tema ispitivanje granica izražajnosti savremene skulpture danas u kontekstu aktuelnih umetničkih praksi.

“Savremena umetnost je prostor dijaloga i istraživanja, i jeste jezik koji se uči ali i jezik od kojeg učimo. Savremena umetnost, pa i umetnost sama dozvoljava razne eksplicitne forme odvajkada, jer umetnici imaju potrebu da reflektuju društvene okolnosti, globalne i lokalne, na različite načine. Od umetnika može da se nauči neophodnost kazivanja stava i mišljenja, sebi svojstveni način da se lično, osobeno ili skriveno i tabu iskaže spontano i prirodno”, navela je Komisija i podsetila da je umetnik Milorad Mića Stajčić vrlo poznat i priznat na srpskoj umetničkoj sceni, te da više od 10 godina radi skulpture monumentalnih dimenzija koje prikazuju Diznijeve junake u različitim situacijama.

“Povezujući Diznijeve aktere ili simbole na određen način, Stajčić stvara objekte koji postaju nadsibolični. Koristi ih sa namerom da im ukine originalni sadržaj i značenje, obesmišljava ih i čini prevashodno smešnim i apsurdnim”, navela je Komisija, podsećajući da je Stajčić izlagao po svim važnijim galerijama u Srbiji, kao i u inostranstvu, te da je samostalna izložba “Snovi zaleđenog čoveka” u Kulturnom centru Beograda (2015) takođe predstavljala Diznijeve junake u kontroverznoj pozi, a bila je nominovana za “Politikinu” nagradu te godine.

Rad “Over the rainbow” koji se nalazi u KIC u Parizu, jedan je od serije Stajčićevih radova koji se bave dijalektikom provokacije i intervencije u socijalnoj svesti.

“Sama skulptura aludira na seksualni čin, ali je stvar samo u aluziji, i tom mogućom provokacijom skulptura preispituje mnogo šire pozicije: odnos prema detinjstvu, odnos prema tabuima, šta kada se sruše nevini i slatki snovi /simboli. Kako stoji u samom opisu projekta koje je dostavila kustoskinja Ksenija Marinković: ‘Umetnik se bavi kritikom potrošačkog društva, provokativnim tonom i humorom pomoću kojih problematizuje simbole moći kroz koje se vrši manipulacija u svesti čoveka. Pri oblikovanju dela se služi estetikom reklamne industrije i masovne proizvodnje. Upotrebljava simbole popularne kulture kao što su Diznijevi karakteri koje koristi kao paradigmu crtanog filma, kao poznate ličnosti i opšte mesto detinjstva, zahvaljujući kojima postiže neposrednost u komunikaciji sa publikom. Žan Bodrijar (Jean Baudrillard) govorio je o amerikanizaciji sveta kao o diznifikaciji, podrazumevajući politički, sociološki, estetski i dr. kič kao model društva čiji se poredak zasniva na simulakrumu ničim kontaminirane sreće. Diznijevi likovi promovišu svet lišen sumnje, nepravde, patnje, smrti… Diznilend detinjstvo čoveka predstavlja kao rodno mesto jedne vrste utopije. Kada se ovi prividno naivni junaci, iz Diznilenda presele u svet koji nas okružuje fikcija dobija na težini u meri u kojoj je stvarnost gubi. Na taj način, fikcija postaje elokventan oblik stvarnosti”.

Komisija je navela u saopštenju i da je čula da je izložba “Kraj i početak” sjajno propraćena i da postoji veliko interesovanje, što je, kako je navela, za promociju KIC Srbije u Parizu sjajna stvar, pogotovo što se nalazi u okrilju drugih stranih kulturnih centara, kao i samog savremenog centra “Žorž Pompidu”.

Ministarstvo kulture saopštilo je prethodno da je na njegovu intervenciju iz izloga KIC u Parizu uklonjen "artefakt koji je izazvao kontroverze u srpskoj dijaspori, ali i u domaćoj javnosti”.

“Ne ulazeći u prostor slobode umetničkog koncepta, Ministarstvo kulture i informisanja smatra da takva vrsta sadržaja nije prikladna za KIC u Parizu i predstavljanje jedne države u svetu. Prostora za takve umetničke provokacije ima dovoljno”, navedeno je u saopštenju, uz napomenu da je izložbu “Kraj i početak” podržala komisija koja predlaže programe za KIC u Parizu, ali se Stajčićevo delo “nije nalazilo u vizuelnoj dokumentaciji priloženoj uz konkursni materijal, te stoga odgovornost za njegovo pojavljivanje u izlogu KIC Srbije, pripada isključivo kustosu izložbe i direktoru Centra”.

Ministarstvo kulture navelo je i da “izlaganje takvog dela nije u duhu zamišljene i pravilno shvaćene misije i zadatka KIC u Parizu, te ovaj događaj smatra propustom u radu kustosa izložbe i odgovornih u ovoj ustanovi kulture i neprijatnim incidentom, koji nije trebalo da se dogodi”.

Odluku Ministarstva kulture o uklanjanju Stajčićeve skulpture iz izloga KIC oštro je kritikovao Gej lezbejski info centar (GLIC), ocenivši da je reč o cenzuri i diskriminaciji LGBT populacije.

Izložba “Kraj i početak”, koja je otvorena od 9. do 31. avgusta, obuhvata radove petoro umetnika koji deluju u okviru neformalne umetničke grupe Dimenzija, a uz Stajčića, to su i Ivana Milev, Miodrag Miša Rogan, Milorad Panić i Petar Sibinović.

*Foto: KIC Srbije

(SEEcult.org)