Retrospektiva Peterneka
Retrospektivna izložba Tomislava Peterneka, jednog od vodećih fotografa druge polovine 20. veka u Srbiji i regionu, biće otvorena 31. marta u Umetničkom paviljonu “Cvijeta Zuzorić”, gde je krajem 80-ih imao i prvu samostalnu izložbu.
Povodom prve samostalne izložbe Peterneka, održane 1988. godine u “Cvijeti”, zapisano je, između ostalog, da su osnovne odlike njegovih fotografija “trenutačnost, direktnost, prisustvo i svedočenje”, te da “traga za istinom, dokumentima života, ključnim situacijama, neponovljivim prizorma” (V. Mojsilović, Ljudi i događaji, Foto informator br. 3).
Nakon nepune tri decenije, Peternek predstavlja na svojoj drugoj retrospektivnoj izložbi najranije fotografije iz 1954. godine, a hronološki niz se završava radovima nastalim 2016. godine.
Istoričarka umetnosti Jelena Matić, kustoskinja izložbe i autorka teksta u katalogu, istakla je da je Peternek stupio na scenu sredinom 50-ih godina, kada je socijalistički realizam polako nestajao sa društvene i pre svega kulturne pozornice. Na scenu je stupila grupa mladih fotografa koja je formirana pod uticajem čuvenog Anrija Kartje-Bresona, njegove Agencije “Magnum” i izložbe “Porodica čoveka” Edvarda Štajhena koja je prikazana upravo u Umetničkom paviljonu “Cvijeta Zuzorić” 1957.
“Okrenuli su se foto-aparatima malog formata, ljudima i svakidašnjim stvarima i situacijama. Istovremeno, a svako na svoj način, menjali su identitet novinskoj fotografiji. Posle njih ona je prestala da bude ilustracija tekstova, slika najvažnijih ličnost iz političkog ili kulturnog života, već delo za sebe koje izlagano i u galerijama”, navela je Jelena Matić, ističući da među njima najistaknutije mesto pripada Peterneku, koji je među prvima dao umetničku vrednost novinskoj fotografiji i usmerio objektiv fotoaparata ka udarnim dešavanjima i ka onome daleko važnijem - životu sa usponima i padovima, sa anonimnim herojima, vrlinama i manama.
Sve njegove fotografije i serije fotoreportaža, kako je navela, nastajale su na licu mesta, bez aranžiranja, i na njima su prikazani najvažniji događaji i ličnosti koje su obeležili istoriju bivše Jugoslavije: studentski protesti 68’, zemljotres u Skoplju, poplava u Zagrebu, moda legendarnog Aleksandra Joksimovića, ratovi i razaranja, ali i deca, pojedinci, navijači na košarkaškoj utakmici, posetioci izložbe, cirkuzanti…
Protest zbog ubistva Patrisa Lumumbe, Beograd, 1961.
Peternek i dalje radi, stvara slike koje slave život, istovremeno dopuštajući novim tehnologijama i nekim drugim temama i žanrovima, kao što je akt fotografija, da budu deo njegovog gotovo nepreglednog fotografskog opusa. Većina fotografija na retrospektivi u “Cvijeti” pripada i istorijskim i subjektivnim dokumentima.
“Njegov neposredni pristup, specifičan osećaja za retoriku života, mikro trenutaka i situacija, uz određenu dozu humora i simbolike doprineo je da ove slike dobiju status vanvremenskih, ikoničnih u istoriji fotografije, umetnosti i kulturi ove zemlje”, navela je Jelena Matić.
Rođen u Vinkovcima 1933. godine, Peternek se bavi fotografijom od 1954.
Ubrzo je primljen u članstvo SULUJ-a. Majstor fotografije FSJ postao je 1967, nosilac međunarodnih zvanja: Artist FIAP (Afiap) 1967, Ekselencija FIAP (Efiap) 1973.
Bavljenje novinskom fotografijom započeo je u “Svetlosti” (Kragujevac), zatim dolazi u Beograd i nastavlja u “Borbi”, “Sport i svetu”, “Mladosti”, “Jugoslovenskoj reviji”, “Ekonomskoj politici”. Bio je 24 godine urednik fotografije nedeljnika “NIN” i u tom periodu objavio oko 700 naslovnih stranica. Uporedo se bavio i primenjenom fotografijom, reklamnom, modnom, podvodnom…
Nadnica za strah, Beograd, 1963.
Učesnik je mnogobrojnih grupnih izložbi fotografije. Član ULUPUDS-a i Udruženja novinara Jugoslavije i Srbije od 1980, bavi se podvodnom fotografijom; snima u Jadranskom moru, Karipskom¬ moru, Indijskom okeanu, Crvenom moru…
Pri Jugoslovenskom institutu za novinarstvo pokrenuo je obrazovni smer za fotoreportere 1985, a kao mentor odseka edukovao više od 300 mladih ljudi, od kojih su danas većina njih značajna imena u oblasti novinske fotografije.
Kao slobodni umetnik počeo je da radi 1993. godine, sarađujući sa listovima širom sveta. Bio je akreditovani dopisnik pri Ministarstvu informisanja Jugoslavije za velike foto agencije kao što su: Reuters, Eastlight, Contrast i UNICEF, a poslednjih osam godina Sygma iz Pariza.
Retrospektivnu izložbu Peterneka u “Cvijeti” otvoriće istoričar umetnosti Slavko Timotijević, a biće je moguće obići do 23. aprila.
Retrospektivom Peterneka ujedno počinje prvi Beogradski mesec fotografije.
(SEEcult.org)
