Šovagović Radetu Šerbedžiji
Nagrada “Fabijan Šovagović”, koja se dodeljuje glumici ili glumcu čije je delo ostavilo trajni trag u istoriji hrvatskog filma, svečano je uručena 25. jula u pulskoj Areni Radetu Šerbedžiji, jednom od glumačkih velikana sa prostora bivše Jugoslavije koji je ostvaro i uspešnu holivudsku karijeru.
Žiri Društva hrvatskih filmskih reditelja, koji su činili Antonio Nuić (predsednik), Snježana Tribuson i Vinko Brešan, jednoglasno je dodelio Šerbedžiji nagradu “Fabijan Šovagović” za 2013. godinu, ustanovljenu radi uspomene na velikana hrvatskog glumišta Fabijana Šovagovića (1932-2001).
Kako je istakao žiri, i da 90-ih nije preplivao veliku baru, izgovorio ni jednu rečenicu na broken engleskom i tako postao jedan od najpoznatijih savremenih holivudskih imigranata, Šerbedžija bi zavredio naziv glumačkog velikana sa jugoslovenskih prostora. Do tog međunarodnog iskoraka s prtljagom slovenskog identiteta i akcenta, Šerbedžija se, igrajući paralelno u kpozorištu, na televiziji i filmu od kasnih 60-ih, čvrsto urezao u ekran prepoznatljivom fizičkom gestom, vrhunskom dikcijom i markantnim licem koje dobro nosi raznovrsne psihološke i karakterne maske, te podnosi različite narative - klasične i savremene, tragične i komične, umetničke i žanrovske.
Zbog tih osobina, istakao je žiri, za njim su se otimali svi ozbiljniji reditelji autorske i post-autorske hrvatske i jugoslovenske kinematografije - od Papića (Iluzija) i Galića (Crne ptice), kod kojih je 1967. debitovao, i Ivande, koji mu je dao prvu glavnu ulogu sa egzistencijalističkom težinom u “Gravitaciji” (1968), do Hadžića, Golika, Pavlovića, Berkovića, Mimice, Grlića, Markovića, Radivojevića, Zafranovića, a posebno Vrdoljaka i Tadića, i ostalih kod kojih je utelovio likove različitih tipova, karaktera i identiteta.
Šerbedžija je imao priliku da bude ratnik pod različitim zastavama, režimski i deziluzionizovani (post)revolucionar, tragičar u povesnom (npr. Predstava Hamleta u selu Mrduša Donja, 1972) ili savremenom okruženju (Hadžićev Novinar, 1979), ali i balkanski prepredenjak (Prosjaci i sinovi, 1971), sarkastični ljubavnik ili urbani beskičmenjak. Jedni su u njemu videli moralno ambivalentnog intelektualca i lakrdijaša, drugi tragični izdanak prigradske radničke sirotinje (San o ruži, 1986) i pojedinca koji je žrtva iskvarenog sistema (Osuđeni, 1987), ali i romantičnog zanesenjaka poput Armana u Berkovićevoj “Kontesi Dori” (1993), poslednjem Šerbedžijinom hrvatskom filmu pre početka njegove međunarodne karijere sa višestruko nagrađivanom dramom Milča Mančevskog iz Makedonije “Pre kiše” (1994).
Proteklih dvadesetak godina Šerbedžija je, najčešće igrajući uloge (počesto i sumnjivih) stranaca istočnoevropskih korena u zapadnom svetu, udvostručio filmografiju naslovima koje, između ostalih, potpisuju respektabilni svetski reditelji (Francesco Rosi, Phillip Noyce, John Woo, Clint Eastwood, Stanley Kubrick), a onda se u velikom stilu dostojnom velikih glumaca počeo sve učestalije vraćati domaćem ambijentu, gde će se za njega sigurno naći još moćnih uloga, istakao je žiri u obrazloženju.
Nagrada “Fabijan Šovagović” tradicionalno se dodeljuje u okviru programa Festivala igranog filma u Puli, a svečanom uručenju prethodila je projekcija desetominutnog dokumentarnog kolaž filma o laureatu autorke Zrinke Matijević-Veličan, proizvedenog u saradnji s Hrvatskim filmskim savezom.
Na 60. Festivalu igranog filma u Puli 27. jula biće svečano uručena i nagrada “Marijan Rotar” u spomen na osnivača i idejnog tvorca tog festivala, a ove godine dodeljena je Armandu Debeljuhu.
Debeljuh je deseti dobitnik tog priznanja koje se dodeljuje pojedincima ili institucijama koji su svojim delima, radom i pomoći, nastojanjima i podrškom, isprepleli Pulu i film.
Debeljuh je čvrsto isprepleo svoju umetničku, radnu i životnu priču s Festivalom igranog filma u Puli (i MAFAF-om) kao dizajner, realizator, član žirija, direktor i umetnički direktor.
Jubilarni, 60. Filmski festival u Puli nudi u Nacionalnom programu rekordnih 14 hrvatskih naslova i deset manjinskih koprodukcija.
Festivalski sajt je http://pulafilmfestival.hr, a program se nalaiz i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org.
*Foto: Matija Sculac
(SEEcult.org)
