Telefotografije Sombatija
Foto-galerija Lang u Samoboru predstavlja izložbu “Telefotografije” Balinta Sombatija (Bálint Szombathy) koje su nastale intervencijom tog istaknutog konceptualnog umetnika na medijskim fotografijama koje su svojevremeno prenošene pomoću telefonskih impulsa, a često su zbog “smetnji na vezama” stizale u redakcije s greškom.
Početkom 80-ih godina 20. veka - u vremenu kada je, posle decenijske vladavine nematerijalne umetnosti, na centralnu umetničku scenu ponovo vraćena slika - Sombati je pronašao nove i drugačije mogućnosti u svojoj umetnosti. Kako je naveo Savo Stepanov u tekstu za katalog izložbe, taj istaknuti predstavnik konceptualne “nove umetničke prakse” upravo tada je započeo sakupljanje, selektiranje i estetizaciju fotografija koje je “otkidao” sa telefoto mašina u novosadskoj redakciji dnevnog lista “Magyar Szó”.
Danas već zaboravljeni sistem prenošenja fotografskih slika uz pomoć telefonskih impulsa omogućavao je brzo širenje vizuelnih informacija širom sveta, što su uglavnom koristile novinske agencije. Telefoto vesti su “putovale” eterom od početka prošlog veka pa sve do 80-ih, kada ta tehnologija dostiže vrhunac i svoj kraj, prouzrokovan nastupajućim novim i znatno moćnijim elektronskim sistemima.
S obzirom da su fotografije često stizale na redakcijski prijemnik s greškom, Sombati je upravo te fotose selektovao i artficizirao.
“Narušenom kompaktnošću realizma, fotografija gubi svoju primarnu informacijsku namenu i primenu - biva defunkcionalizovana. No, u njenoj drugoj i drugačijoj konstituciji, unutar novih struktura slike (projektovane jedne preko drugih, razgrađene pa ponovo spajane u najneočekivanim kombinacijama, pomerene, duplo štampane, ‘isečene’ na vodoravne i uzdužne kaiše, iskrivljene, destruktuirane sve do potpuno apstrakcijskih predstava, delimično ili potpuno zatamnjeni fragmenti slike...) umetnik iznalazi i prezentuje sasvim neočekivane slike preoblikovane stvarnosti”, naveo je Stepanov.
Umetnička praksa Sombatija (Paćir, 1950), umetnika nomadskih i hibridnih produkcija i taktičnih ponašanja u razdoblju socijalističkog modernizma i aktuelnog multikulturnog i tranzicionog globalizma, uključivala je širok raspon od vizuelne poezije, procesualne umetnosti, lend-arta i performansa, konceptualne umetnosti i fotografije.
Sombati je dobitnik prestižne madjarske Munkacijeve nagrade (2008), kao i nagrade “Sava Šumanović” za životno delo (2007).
Izložba “Telefotografije” otvorena je u Foto-galeriji Lang od 19. maja do 16. juna.
(SEEcult.org)
