20 godina modrovanja

Galerija Remont počinje 30. avgusta jesenju izlagačku sezonu izložbom “20 godina modrovanja” Gorana Stojčetovića koja će pokriti širok obim aktivnosti njegove autentične društveno-umetničke prakse u oblasti art brut umetnosti, kojom se bavi već dve decenije – od izložbi, preko javnih crtanja, radionica, gostovanja, povezivanja i rada sa pojedincima i kolektivima, pa do saradnje sa stručnim osobljem Klinike za psihijatriju Dnevne bolnice Vojno-medicinske akademije u Beogradu.

Jubilej Stojčetovića, koji već 20 godina koristi hemijsku olovku kao sredstvo za rad, povod je da se razmotre značaj i mogućnosti takvog pristupa stvaralaštvu u savremenim uslovima.

Stojčetović je 1999. godine, kako podeća istoričarka umetnosti Marija Radoš, zvanično postao izbeglica i umetnik - sa porodicom je prisilno napustio dom na Kosovu i završio slikarstvo na Fakultetu umetnosti u Prištini. Spletovi vanrednih okolnosti i nagon za samoodržanjem duha, doveli su do specifičnog slučaja “urastanja” umetnosti u život bez koje, kako sam tvrdi, možda ne bi ni bio živ.

Iako je sklon romantičarskim razmatranjima o umetnosti i njenoj ulozi u životu, njegovi ciljevi su vrlo pragmatični i utemeljeni u ličnom iskustvu. Osnovao je 2014. godine Udruženje Art Brut Serbia, ne kao vremensko-prostornu ispostavu Dibifeovog art bruta i ne samo sa idejom da okuplja i prezentuje rad marginalizovanih stvaralaca, već pre svega da bi stvorio platformu koja bi tehnički podržala umetnost koja nije profesija, već potreba. Akademsko prenošenje znanja, institucionalni okviri i sistemi, kao i tržište, suzili su sadržaj pojma umetnosti i sveli je na “profesiju kojom se bave profesionalci”, čime ona gubi izvornu moć, individualni i društveni uticaj i na kraju, posledično, i bilo kakvu vezu sa publikom kojoj je kao takva “namenjena”.

Stojčetović, kako napominje Marija Radoš, ne smatra sebe pionirom svesti o značaju neakademskog, naivnog, brutalnog, marginalnog, sirovog i direktno nadahnutog umetničkog izraza, već je akademski slikar koji je imao srećno iskustvo da još tokom studija shvati crtež kao reflektivnu mapu sopstvenih duševno-duhovnih stanja i procesa. Zahvaljujući takvom psihološkom orijentiru, Stojčetović se pre svega konstantno samodefinisao, a onda i “bezbedno prenosio” preko iščašenih životnih situacija. Život je postajao vanredno stanje, rasklapao se na paravan nacionalnog mita i na zle zakulisne radnje koje su se iza njega dešavale i većina sveta sa tog prostora i danas živi u tom rascepu.

U tom smislu dodatak Serbia na Art Brut u nazivu udruženja nema ulogu da odredi posebnost srpske neakademske, brutalne i marginalizovane umetnosti, već pre svega da zvučno-asocijativno poveže pojmove umetnost, brutalnost i Srbija.

Jedan od osnovnih postulata u Stojčetovićevom radu je to da stvaralaštvo - da bi ponovo dobilo oreol “magijskog i isceljujućeg”, mora da prođe kroz najdublje slojeve bića.

“Cilj je stvaranje mreže umetnika čija umetnost može da da odgovor na pitanje: ‘Kakve slike u sebi nosi današnji čovek sa Balkana?’”, naveo je Stojčetović u uvodnom tekstu u katalogu drugog Balkanskog art brut salona, održanog početkom leta u Galeriji Štab.

Povodom serije crteža rađenih hemijskom olovkom, koje zove “hemiske”, Stojčetović navodi da su “politička potpisivanja različitih ugovora, sporazuma među narodima, postala deo vizuelno-scenskog izraza. Svečano se, na nekom belom papiru, nažvrlja krivudava linija koja obavezuje na odgovornost čitav narod. Ta krivudava linija, najčešće iscrtana hemijskom olovkomje, paradoksalno, lična žvrljotina potpisnika”. “Ja komuniciram s takvom vrstom likovnosti i pokušavam da proniknem u širok spektar odnosa od šaltera i bunkera, i obratno”, naveo je Stojčetović.

Prema navodima Marije Radoš, Stojčetović se ne bavi događanjima u bunkerima, šalterima i političkim kabinetima - njega interesuje lična odgovornost prema samom sebi i kako se suprotstaviti sudbini koja se tamo “zapisuje”. Interesuje ga kreativni potencijal kojim se možemo odrediti i odupreti nametnutoj bespomoćnosti.

Izložbom u Remontu, Stojčetović obeležava 20 godina žilave umetničke egzistencije - godine tvrdoglavog odupiranja, godine otkad mu se preti potpisom kojim će neko da gubi, a neko da dobija, 20 godina tokom kojih koristi hemijsku olovku kao instrument svog identiteta i integriteta.

“Trag hemijske olovke je sirov, mastan, postojan, ne briše se lako. Svaka linija nosi odgovornost a stvaranje crteža ukida ulogu pasivnosti žrtve datih okolnosti. Onaj ko crta on stvara, proizvodi, uviđa - svoju duhovno-psihičku stabilnost i razvoj stavlja nasuprot praznoj ad hoc egzistenciji sluđenog savremenika. Umetnost laika nije brutalna, kao ni unutrašnje slike koje more običnog čoveka, već je brutalno zapuštanje i gušenje kreativnog potencijala i želje čoveka da se izrazi i razume”, navela je Marija Radoš u pratećem tekstu.

Rođen 1975. u Skoplju, Stojčetović se bavi dubinskom asocijativnom umetnošću koju pronalazi u nesvesnim i spontanim izrazima kroz crtež, sliku, fotografiju i performans. Poslednjih par godina se posvećuje društveno-angažovanim akcijama kroz koje preispituje psihovizuelne sadržaje pojedinaca i grupa ljudi sa kojima se susreće prilikom gostovanja u različitim sredinama i okolnostima.

Od februara 2015. godine vodi “Art brut studio VMA” u Dnevnoj bolnici Klinike za psihijatriju Vojno-medicinske akademije u Beogradu, gde pored likovnih radionica, radi i na teorijskom istraživanju odnosa umetnosti i psihologije. Osnivač je i predsednik Udruženja Art Brut Serbia, glavni i odgovorni urednik veb portala artbrut-inside.org, te jedan od osnivača i selektor Balkanskog art brut salona u Beogradu. Zaposlen je kao scenograf  u Narodnom pozorištu Priština sa sedištem u Gračanici.

U okviru izložbe Stojčetovića u Remontu, za 2. septembar u podne najavljeno je specijalno izdanje “Dobrih navika” - crtanje i razgovor sa autorom. Zainteresovani se mogu prijaviti na adresu remont@remont.net

Izložba “20 godina modrovanja” biće otvorena do 22. septembra.

(SEEcult.org)