Kad budem mrtav i beo na Berlinalu
Kultni film crnog talasa “Kad budem mrtav i beo” Živojina Pavlovića, u produkciji Centar filma, drugi u nizu koji je restaurisan zahvaljujući saradnji kompanije Vip mobile i Jugoslovenske kinoteke, biće prikazan u okviru programa Forum 68. Berlinala.
Film “Kad budem mrtav i beo” imaće tri projekcije – 18, 22. i 23. februara (u salama Akademie der Künste, Hanseatenweg, CinemaxX 6 i Zoo-Palast 2), saopštila je Jugoslovenska kinoteka, navodeći da učešće na Berlinalu predstavlja potvrdu značaja srpske kinematografije, ali i njenih aktivnosti na očuvanju i prezentaciji domaćefilmske baštine.
“Prisustvo restaurirane verzije kultnog Pavlovićevog filma na ovogodišnjem Berlinskom festivalu još jedna potvrda vitalnosti naših klasika koje Kinoteka u restauriranom ruhu predstavlja internacionalnoj javnosti na najuglednijim svetskim filmskim festivalima”, izjavio je direktor Kinoteke Jugoslav Pantelić.
Crno-beli igrani film “Kad budem mrtav i beo”, nastao prema scenariju Ljubiše Kozomare i Gordana Mihića, sa Draganom Nikolićem u glavnoj ulozi, snimljen je 1967. godine, u produkciji Centar filma iz Beograda. Premijera je bila u decembru te godine, a naredne, 1968. krenuo je na uspešan put po festivalima. Dobio je Zlatnu arenu za najbolji film na Festivalu jugoslovenskog filma u Puli, kao i nagradu za režiju, te nagradu za najbolji film na Međunarodnom festivalu u Karlovim Varima.
Ta kritička društvena drama osvojila je i široku publiku zahvaljujući izuzetnoj kreaciji Dragana Nikolića u liku tragikomičnog gubitnika Džimija Barke, mladića sa socijalnog dna koji izlaz pokušava da nađe u karijeri pevača, mada za to nema talenta.
U glumačkoj ekipi bili su i: Neda Spasojević, Ružica Sokić, Zorica Šumadinac, Dara Čalenić, Severin Bijelić, Nikola Milić, Slobodan Aligrudić, Mića Tomić, Snežana Lukić, Milan Jelić i drugi, a u filmu se pojavljuje i kultni muzički urednik i muzičar Slobodan Sloba Konjović.
Snimatelj je bio Milorad Jakšić Fanđo, montažerka Olga Skrigin, a scenograf Dragoljub Ivkov.
Kritika je ocenila taj film kao jedan od vrhunaca u opusu Pavlovića.
Karakterišu ga beskompromisni naturalizam i provokativni prikaz potucanja glavnog junaka koja otkrivaju širu sliku stvarnosti bez iluzija, svet poljuljanih vrednosti palanačkih prostora i mozaik likova koji čine kafanske pevaljke, sezonski radnici, provincijski novinari, ograničeni oficiri, amoralni direktori, pijanci, lopovi…
Prema rečima Gordana Mihića, pre 50 godina bila je hrabrost snimiti takvu sliku socijalističke svakodnevice, film koji je na taj način politički angažovan i ironično se poigrava sa mitovima komunističke Jugoslavije. Mihić dodaje da je Pavlovićeva saga o beznađu i dalje nažalost aktuelna, te da bi socijalni milje iz filma “Kad budem mrtav i beo” i danas mogao da se snimi na ovim prostorima. Tu je, međutim, i univerzalna vrednost Pavlovićevog filma o čemu svedoči podatak da je čuveni reditelj Džon Šlezinger javno rekao u Kanu da mu je inspiracija za “Ponoćnog kauboja” bio upravo “Kad budem mrtav i beo”.
To remek delo srpskog i jugoslovenskog filma pamti se i po antologijskoj završnoj sceni ubistva Džimija Barke u poljskom klozetu, ali i po Borhertovim stihovima s početka filma: “I kad budem mrtav i beo, ja bih ipak hteo da kakva-takva svetiljka budem”.
Kad budem mrtav i beo, Dragan Nikolić, Ružica Sokić, foto: Kinoteka
Kinoteka je 2017. godine na Filmskom festivalu u Kanu predstavila restaurisanu kopiju još jednog remek dela srpskog filma – “Skupljači perja” Aleksandra Saše Petrovića.
Specijalna projekcija filma “Kad budem mrtav i beo” za domaću publiku biće održana 21. februara u Svečanoj sali Jugoslovenske kinoteke, u nastavku projekta Vip Kinoteka, započetog krajem 2017. godine, u okviru kojeg će biti sačuvano deset naslova sedme umetnosti koji su proglašeni za nacionalno kulturno dobro od velikog značaja.
Ta dela kompletno su restaurisana u Odeljenju za digitalizaciju i digitalnu restauraciju Jugoslovenske kinoteke.
Do kraja ove godine svakog meseca biće predstavljeno po jedno ostvarenje sa liste najboljih srpskih filmova, prema izboru stručne javnosti koji je Kinoteka organizovala krajem 2016. godine.
Prvi film sa te liste bio je “Ko to tamo peva” Slobodana Šijana, čija je specijalna projekcija održana 14. decembra 2017. u Jugoslovenskoj kinoteci, u prisustvu autora i članova ekipe koji su se pred mnogobrojnim zvanicama iz kulturnog i javnog života sa zadovoljstvom, ali i sa setom prisetili nastanka tog kultnog ostvarenja iz 1980. godine čije dijaloge pamte različite generacije gledalaca iz celog regiona.
(SEEcult.org)
