Foto-Tito, u Kumrovcu
Izložba amaterskih fotografija koje je svojevremeno snimio Josip Broz Tito, doživotni predsednik bivše Jugoslavije, biće otvorena 24. maja u Muzeju Staro Selo u Kumrovcu, u organizaciji Foto galerije Lang, u saradnji sa Muzejem istorije Jugoslavije iz Beograda.
Izložba “Foto-Tito (Josip Broz Tito foto amater)", nakon Kumrovca, biće predstavljena i u Foto galeriji Lang u Samoboru, te Multimedijalnom centru u Varaždinu, Cankarjevom domu u Ljubljani i u Budimpešti. U Beogradu je, u MIJ, premijerno prikazana 2010.
Tito je jedini autor - po broju pojedinačnih predmeta možda i najveće zbirke u fondovima MIJ, koja sadrži oko 30.000 snimaka.
Prema rečima kustosa MIJ Mome Cvijovića, ona danas predstavlja odličan materijal, pre svega za potpunije sagledavanje Titove ličnosti, a pruža i izuzetne mogućnosti za najrazličitije studije: psihološke, antropološke, sociološke... S druge strane, njen najraznovrsniji sadržaj izvanredna je i svojevrsna dopuna onom tzv. zvaničnom foto materijalu za interpretaciju ličnosti, mesta i događaja. Sve to zajedno čini da je vreme Titove vladavine period koji je arhivski i dokumentaristički najcelovitije obrađen u istoriji ovih prostora.
Njujork, 1960.
Što se same zbirke tiče, MIJ očekuje nova “otkrića”. Sadašnji broj snimaka odnosi se na period od 1960. godine kada je Tito, boraveći na XV zasedanju Generalne skupštine UN, napravio sjajne snimke Njujorka iz automobila, hotelske sobe... pa do 1979. godine.
Kako je naveo Cvijović u katalogu, skoro da nema nijednog snimka iz 40-ih i 50-ih godina, a poznato je da je Tito još u toku rata imao foto-aparat marke Rolefleks. I kao što se za sve ostale zbirke Muzeja može reći da predstavljaju poklon, odnosno da sadrže pojedinačne predmete poklonjene Josipu Brozu, i ova zbirka predstavlja svojevrstan poklon Tita Muzeju, koji je od osnivanja 1982. godine, pa do 1996. nosio njegovo ime.
Miroslav Krleža
Prema rečima voditelja Foto galerije Lang Želimira Koščevića, to što bi se sve Titove fotografije mogle sagledati u kategoriji “brzog okidanja” (snapshot), dakle u kategoriji bez neke unapred smišljene umetničke namere ili medijskog žurnalizma, ne umanjuje njihovu vrednost. One pripadaju, kako je ocenio, dubokom i širokom stratumu opšte vizualne kulture koji seže duboko u prošlost, sve do Kodakovog izuma male kamere krajem 19. veka, a širinom zahvataju sve slojeve društva.
“Josip Broz stoga nije izuzetak i upravo u tom kontekstu moguća je dalja intepretacija njegovih fotografija. Ipak, iznenađuje kako i ovaj skroman izbor od kojih sedamdesetak fotografija, pokazuje kako niti taj ljubitelj fotografije namenjene isključivo za ličnu upotrebu nije bio imun na duh vremena kojim je tada dominirala ‘subjektivna’ fotografija. Unutar te tipologije, upravo su amateri u najširem smislu stvarali taj ‘duh vremena’, i niko ili gotovo niko, nije mogao a da ga ne oseti i uslika na svoj način”, naveo je Koščević.
Meksiko, 1963.
“Daleko od toga da bi diskurs o amaterima, dakle i fotografijama Josipa Broza, mogao voditi u pravcu njihova poistovećivanja i integrisanja u visoku poetiku medija; ispravno ih se može sagledati jedino u okvirima amaterskog fenomena uopšteno i kategorijalnog sistema koji amaterizam određuje”, naveo je Koščević.
Titove fotografije, sagledane upravo u tom kontekstu, postaju zanimljive iz dva osnovna razloga - pre svega reč o državniku, osobi istaknute javne funkcije i svega ostalog što proizlazi iz društvenog i poličkog okruženja, koji sebe nikada nije mogao videti kao amatera. Iz te pozicije, medij fotografije kakvog ga danas vidimo, bio je doista marginalan u odnosu na njegovu javnu funkciju. Dakle nešto što je u osnovi svako mogao biti, ili svako je to i bio. Međutim upravo ta marginalna pozicija u odnosu na medij postaje zanimljiva po nedvosmislenom svojstvu punctuma, koji - kako bi ga opisao R. Barthes – poput munje baca drugo svetlo na fotografije Josipa Broza.
Te slike, isključivo privatne prirode, nastajale su spontano i izvan pravila o kompoziciji, planovima, kadriranju i tako dalje, ali upravo zbog toga pokazuju neposrednost koju medij imanentno sadrži u sebi. Njihovo svojsto kao vizuelni trag jednog ličnog viđenja jedna je strana medalje odabranih fotografija Josipa Broza. Druga, pak, strana postaje zanimljiva jer, hteo ne hteo, amater oseća duh vremena i s takvim (amaterskim) iskustvom beleži fragmente iz ličnog života ma kakav bio i ma kakav lično bio učesnik”, naveo je Koščević u tekstu za katalog izložbe.
Izložba se, nakon Kumrovca, seli od 8. juna u Foto galeriju Lang, u kojoj je trenutno u toku izložba Shadi Ghadirian iz Teherana “Qajar”.
(SEEcult.org)
