Novi broj časopisa Kinoteka
Časopis “Kinoteka” donosi u novom, 17. broju tekstove o velikanima domaćeg filma Draganu Nikoliću i Mileni Dravić, čiji se Legat otvara u Jugoslovenskoj kinoteci, a sadržaj i ovoga puta prati majski program sa specijalnim prilozima, poput razgovora koji je Dinko Tucaković (1960-2013) zabeležio prilikom gostovanja nedavno preminulog reditelja Miloša Formana na Festu u Beogradu 1987. godine.
Obiman intervju nekadašnjeg upravnika Muzeja Jugoslovenske kinoteke Dinka Tucakovića sa Formanom, objavljen 1987. u NIN-u, obuhvatio je mnoštvo detalja iz života i karijere slavnog češkog i američkog reditelja u periodu od gotovo amaterskog filma “Konkurs” do svetskog hita “Amadeus”, koji mu je doneo drugog Oskara. “Priču morate naći u svojoj okolini, i bez toga nema pravog filma. Ako je mala - mala je, ako je velika - velika je, ali sve dok vas interesuje i pogađa - dobra je. Uvek počinjete s pričom i nikad ne znate gde će vas odvesti njen početak. Ako ste iskreni, ako to istinito pričate, onda se pojave i neka druga značenja - to, bez obzira šta mi hoćemo, postaje metafora”, govorio je Forman.
Povodom otvaranja Legata Milene Dravić i Dragana Nikolića 5. maja u Jugoslovenskoj kinoteci, o bogatoj karijeri slavnog glumačkog i bračnog para piše Zorica Dimitrijević, ističući da su oboje, svako za sebe, ostvarili izuzetan filmski, pozorišni i televizijski opus, ali su i zajedno kreirali neka nezaboravna ostvarenja u sva tri medija. Za doprinos sedmoj umetnosti oboje su laureati priznanja “Pavle Vuisić” za životno delo, a te i druge nagrade ubuduće će moći da vide svi posetioci Kinoteke u Uzun Mirkovoj.
“Priča o umetnosti Milene Dravić, njenom načinu života i njoj samoj jeste i ogledalo jednog vremena i master klas o tome kako se čak i svakodnevicom neguju najveće ljudske vrednosti”, piše Tanja Nježić, autorka dve monografije koje su o velikoj glumici objavljene povodom pozorišnih nagrada za životno delo Statuta Joakim Vujić i Dobričin prsten.
Uz niz zanimljivih priča o upečatljivim momentima iz karijere Milene Dravić, autorka citira njene reči: “U pozorištu, na filmu, televiziji veoma je važno kakvog partnera imaš. Meni je bog podario Dragana kao partnera i za život i za posao. Ne sećam se da sam s njim ikada imala loše iskustvo u poslu. Sve je teklo harmonično, pomagali smo jedno drugom. On je bio sjajan, veliki partner, znaju to i kolege i koleginice. Naše su karijere tekle odvojeno, kasno smo počeli da pomišljamo kako smo možda mogli i kako je možda trebalo da više radimo zajedno”.
Svoj izbor za majski program Jugoslovenske kinoteke, koji čine dela iz 30-ih i 40-ih godina 20. veka, predstavlja u časopisu dugogodišnji televizijski i filmski urednik Robert Nemeček. Kako je izjavio u intervjuu za “Kinoteku”, Nemeček je odabrane filmove još kao dete gledao u Muzeju u Kosovskoj širom otvorenih očiju. Svoju listu opisuje kao skup vizuelno snažnih filmova koje bi morao da pogleda svako kome film nije samo puka zabava. Basista legendarne Pop mašine govorio je i o svom odnosu prema muzici na filmu, o ljubavi prema filmu noar, o publici koja zanemaruje filmsku i muzičku baštinu…
Rubrika Velikani svetskog filma posvećena je ciklusu Kevina Spejsija, umetnika čije ime danas nosi teret kontroverzi. Imena likova koje je tumačio Kevin Spejsi - Kajzer Soze, Frenk Andervud, Lester Bernam, Džon Dou... još su poznatija nego njegovo, čime se može pohvaliti samo nekoliko izuzetnih glumačkih talenata, piše Mimi Vlaović i ocenjuje: “On je oštrouman i markantan, karakterističnog glasa i pogleda iz kog se ne može pročitati da li je iskren i ozbiljan ili samo manipuliše svojim sagovornikom. Prikazao je prazninu, ispunjenost i nedostatke ljudske duše kao niko do sada. Međutim, ovih dana, posle više od trideset godina karijere, intrige o njemu isplivavaju na videlo i znatno štete perspektivi njegovog bogatog talenta”.
U okviru projekta Vip Kinoteka, digitalno je restaurisan film znamenitog crnogorskog reditelja Živka Nikolića “Lepota poroka”, čije su dve projekcije zakazane za 30. maj. Rubrika Kritika iz prošlosti prenosi tim povodom tekst objavljen u sarajevskom listu “Oslobođenje” 1987. godine pod naslovom “Porok ljepote”. Kritičar Aco Štaka nakon detaljne analize zaključuje: “Ukratko, ‘Ljepota poroka’ je plastično dočarani panoptikum naših naravi i navika, gluposti i loše savjesti, zabluda i strahova. I pri svemu, đelo privlačno zbog svoje umjetničke različitosti od niza standardizovanih i mahom nemuštih ostvarenja savremenog domaćeg filma. Nikolić na takav način predstavlja naše ogoljene duše, da mu to malo ko može zamjeriti”.
Povodom 40 godina od smrti velikog glumca Slobodana Cice Perovića, o njemu u rubrici Tragovi na filmu pišu Marko Misirača i Ivan Velisavljević.
“Proslavile su ga uloge usamljenika, nemoćnih, očajnih i otuđenih, likova koji u sebi kriju veliku traumu, prećutanu bol ili pritajeni poriv za samouništenjem”, ističu autori i navode tri najcenjenije i najpoznatije Perovićeve uloge: prokazanog i nezaposlenog informbirovca Velimira Bamberga iz “Buđenja pacova” (1967) Živojina Pavlovića, bivšeg boksera Đuke iz “Vrana” (1969) Gordana Mihića i Ljubiše Kozomare, koji sa sobom vuče dementnu majku i bavi se sumnjivim poslovima, te seljaka Ćile iz “Pohoda” (1968) Đorđa Kadijevića, koji u vrtlogu Drugog svetskog rata pokušava da sačuva jedno tele.
Tragovi na filmu kroz tekst Petra Mihajlovića podsećaju na nedavno preminulu Stefani Odran, jednu od najznačajnijih francuskih filmskih glumica 60-ih i 70-ih godina 20. veka, na njenu plodonosnu saradnju sa tadašnjim nevenčanim suprugom Klodom Šabrolom i na uloge koje su joj donele svetsku slavu u dva ostvarenja ovenčana Oskarom za najbolji film van engleskog govornog područja – “Diskretni šarm buržoazije” (1972) Luisa Bunjuela i “Babetina gozba” (1987) Gabrijela Aksela, u kojoj je ostvarila naslovnu i možda najupečatljiviju ulogu u karijeri.
O nedavno preminulom Ronaldu Liju Erniju piše Miloš Jovanović ističući da ovaj američki glumac i bivši oficir marinaca nosi titulu najpopularnijeg filmskog vojnika, te da je “svoj psovački kapacitet uspeo da pretoči u jednu od najnezaboravnijih uloga modernog filma” u liku starijeg vodnika Hartmana u filmu “Bojevi metak” (1987) Stenlija Kjubrika.
Slobodan Cica Perović u filmu Pohod (1968) Đorđa Kadijevića
Feljton o Slavku Vorkapiću, “Jugoslovenu koji je zadivio Grifita i Čaplina”, nastavlja se razgovorom koji je sa njim vodio Vlada Petrić 1952. godine. Teme su bile amaterski rad na filmu “Hollywood Extra” i mogućnosti eksperimentalnog filma. “Jasno je da filmska tehnika koristi umetniku da u potpunosti realizuje svoje zamisli. Ali nedostatak tehnike, s druge strane, nagoni reditelja da upravo maštom zameni tehniku, da nađe rešenja čija će vrednost biti u njima samima i u njihovoj punoj umetničkoj snazi”, govorio je Vorkapić.
Novi broj “Kinoteke” sadrži i redovne priloge uz programe Nema sreda i Dokumentarni četvrtak, kao i istraživanje Božidara Zečevića o vezi Stanislava Vinavera i avangardnog filma.
Program Nema sreda predstavlja Konrada Fajta, glumca sa svim predispozicijama “filmske zvezde” koji je 1943, kada je iznenada preminuo od srčanog udara, sa tek navršenih 50 godina, bio na vrhuncu profesionalnog uspeha. “Iza njega je bila 25-godišnja karijera na filmu sa blizu 125 odigranih uloga, i dugačak razvojni put, koji je vodio od prvih nemačkih ekspresionističkih filmova, preko klasičnih dela dvadesetih, međunarodnih koprodukcija, holivudskog debija krajem nemog perioda, do nastupa u nemačkim, engleskim i francuskim zvučnim ostvarenjima tridesetih, i napokon, preranog završetka u filmskim studijima Holivuda”, piše Aleksandar Saša Erdeljanović.
Dokumentarni četvrtak posvećen je produkciji u Kraljevini Jugoslaviji, a Božidar Marjanović ovoga puta ističe Zadrugu za privredni film “u čijoj su produkciji nastala neka od najlepših ostvarenja srpskog dokumentarizma između dva svetska rata”. Cilj Zadruge, osnovane 1931. godine, bio je da se promoviše jugoslovenska privreda, pre svega industrija i turizam. Starajući se da, kako je navedeno u jednom reklamnom prospektu, njeni filmovi “budu na međunarodnoj visini po režiji, fotografiji i tonu”, Zadruga je angažovala najbolje stvaraoce i filmska preduzeća širom Kraljevine, ali je svakako najznačajnija njena saradnja s pionirom hrvatske i jugoslovenske kinematografije Oktavijanom Miletićem i Artistik filmom, piše Marjanović.
“Kinoteka” u novom broju donosi i poglavlje iz knjige Božidara Zečevića “Srpski avangardni film”, posvećeno Stanislavu Vinaveru i njegovom doprinosu srpskoj filmskoj kritici i teoriji.
“Vinaver je neprekidno, ozbiljno i stručno pratio i filmsku umetnost u rasponu od gotovo pet decenija. Naročitu vrednost ima njegov izuzetan udeo u promišljanju pojave avangardnog filma“, piše Zečević te analizira Vinaverov kratki esej Poetika kinematografa iz 1920. godine, koji smatra “kamenom temeljcem avangardnog ili alternativnog filmskog mišljenja unutar srpskog kulturnog stanovišta, a i šire, u evropskom i svetskom kontekstu”.
U nastavku Beogradskog filmoplova Slobodan Aranđelović iz svoje knjige “Filmski vodič Beograda (1944-1963)”, koja uskoro izlazi iz štampe u izdanju Kinoteke, preporučuje filmove odabrane za majski program. Među njima su zabavna i duhovita romantična komedija sa elementima socijalnog prikaza novinarskog života i problema “Nevesta se vraća kući” (1935) Veslija Raglsa, italijanska socijalna drama Frančeska Mazelija “Žena dana” (1956), film “Ulični ugao” (1952) koji je po priči Jana Rida režirala Mjurijel Boks dajući kroz kriminalistički zaplet englesku policijsku dramu, tačnije policijski triler.
(SEEcult.org)
