Newspaper Art Gotovca

Deo umetničkog opusa Tomislava Gotovca, koji je je manje poznat, a realizovao ga je u studentskim i omladinskim novinama u bivšoj Jugoslaviji, biće izložen od 25. novembra u Galeriji VN u Zagrebu, posle nedavnog predstavljanja u Centru i galeriji P74 u Ljubljani.

U Gotovčevom slučaju studentske i omladinske novine odigrale su ključnu ulogu u masovnoj percepciji njegovog lika kao avangardnog umetnika, a ta njegova delatnost nazvana je “Newspaper Art” prema predlogu filmskog režisera Slobodana Šijana iz Srbije.

Gotovac u vlastitom umetničkom stvaralaštvu, kako je podsetio kustos izložbe Darko Šimičić, nije pravio razlike između ličnog i javnog, umetnosti i života, niti se zaustavljao na uobičajenim umetničkim medijima. Umetničko delo moglo je biti izvedeno u obliku filma, fotografije, kolaža, akcije, performansa ili vlastitog izgleda, no uvek je bilo rezultat umetnikovog postupka istovetnog ulozi filmskog režisera. Jednu od intrigantnih mogućnosti za realizaciju ideja o umetnosti pružale su i novine.

Radilo se o mediju koji je dopirao do neuporedivo šire i raznolikije publike nego što su to posetioci muzeja i galerija. Osim toga, novine su mogle vrlo brzo reagovati na događaje, poput umetničke akcije ili performansa u javnom prostoru.

     Polet br. 412, Zagreb 30.6.1989.

Prve radove u novinama Gotovac je izveo tokom studija filmske režije u Beogradu - u “Studentu” i “Vidicima” (1969-1970). Najbrojniji i najintrigantniji deo “Newspaper Arta” odvijao se tokom 80-ih godina u zagrebačkim omladinskim i studentskim glasilima “Polet” i “Studentski list”.

      Studentski list br. 792, Zagreb 20.11.1981.

Studentske i omladinske novine u to vreme uživale su znatno veću slobodu izražavanja nego oficijelni mediji. Stoga su bile rado čitane, i ne samo u krugu čitalaca kojima su bile namenjene. Gotovac je za “Polet” i “Studentski list” postao nešto poput zaštitnog znaka.

Fotografije njegovog lika objavljivane su na naslovnicama, foto-dokumentacija njegovih akcija i performasa redovno je zauzimala značajan deo prostora. Istovremeno, koristeći propagandne akcije i kolportiranje novina, Gotovac je na glavnom zagrebačkom trgu izveo niz akcija i performansa. U celom poslu oko “Newspaper Arta”, kako je naveo Šimičić, važna je bila uloga fotografa, dizajnera, urednika, što ponovo upućuje na Gotovčev režiski postupak u realizaciji kompleksnog dela.

     Polet br. 350, Zagreb 23.5.1986.

Šimičić, istraživač u Institutu Tomislav Gotovac, podseća i na jedan neizvedeni projekat: redakcija “Poleta” uputila je organizacionom odboru zagrebačke Univerzijade predlog da Gotovac bude zvanična maskota.

Osim u studentskom i omladinskom tisku, Gotovac je niz radova izveo i u ilustrovanim magazinima, kao što su bili “Start” i kasnije “Nacional”.

Osim velikog ugleda u svetu umetnosti, Gotovac je u širokom krugu publike prepoznat kao ekscentrični performer, govornik bez cenzure, prepoznatljiv lik iz filmova, sinonim za avangardnog umjetnika.

    Studentski list br. 815, Zagreb 27.10.1982.

Prema rečima Šimičića, jedan od mogućih odgovora na pitanje kako je do te široke popularnosti uopšte došlo mogao bi da bude upravo Gotovčev vrlo precizno koncipiran pristup masovnim medijima.

Gotovčeva dela, nastala u razdoblju od 1960. do 2009. godine, izlagana su poslednjih nekoliko godina u poznatim privatnim galerijama u Parizu, Beču, Valenciji i Njujorku. Istovremeno, niz nastupa na grupnim izložbama i filmskim projekcijama odvijao se u nekim od najuglednijih muzeja, kao što su Leopold u Beču, Nacionalna galerija umetnosti u Vašingtonu, Tejt Modern u Londonu, Novi muzej u Njujorku, Muzej kraljice Sofije u Madridu, Garaža – centar za savremenu umetnosti u Moskvi…

Prvo celovito predstavljanje radova koje je Gotovac realizovao u mediju novina bilo je proteklog leta u Centru i Galeriji P74 u Ljubljani.

Izložba “Newspaper Art by Tomislav Gotovac” u Zagrebu organizovana je u saradnji Instituta Tomislav Gotovac i Galerije VN, a biće otvorena do 9. decembra.

Delatnost Instituta Tomislav Gotovac usmerena je na čuvanje, stručnu obradu, prezentaciju i promociju opusa tog umetnika, a projekte u 2014. godini realizuje uz finansijsku podršku Zaklade “Kultura nova”, Ministarstva kulture Hrvatske i Erste fondacije u Beču.

(SEEcult.org)