Antinomije autonomije umetnosti
Autonomija umetnosti i položaj umetničkog u odnosu na ostale vrste rada u fokusu su izložbe Udruženja likovnih umetnika Srbije (ULUS) u Umetničkom paviljonu “Cvijeta Zuzorić” u Beogradu, koja obuhvata radove 44 autora i grupa, predstavljajući i svojevrsni nastavak napora ULUS-a da se osvetli pitanje statusa samostalnih umetnika i, uopšte, materijalnih uslova rada u kulturi.
Umetnik Vladan Jeremić, koji je osmislio koncept izložbe “Antinomije autonomije” sa Umetničkim savetom ULUS-a, podseća u pratećem tekstu da je protekla i ova godina obeležena nastojanjem radnika i radnica u kulturi da poboljšaju svoje materijalne uslove života i rada i reše dugogodišnji problem socijalnih doprinosa. Pogoršanu materijalnu situaciju, kako je dodao, prate i "učestali nasrtaji u medijskoj sferi na umetnike i njihove radove, mada se nasilje ponekad i direktno sprovodi, što je posebno bilo izraženo u Srbiji, ali i u susednim zemljama tokom pandemijske 2020. Mogućnost kritike posredstvom umetničkih sredstava sankcioniše se u javnoj sferi ovih društava na evropskoj perfieriji. Sa druge strane, u okvirima kreativnih industrija, radi privatizacije javnih dobara i veličanja fiktivne vrednosti 'contemporary art brendova', a obezvređivanja konkretnog umetničkog rada, autonomija se ukida isključivošću tržišne orijentacije proizvođača i konzumenata umetnosti. Stoga se zahtev za garanciju relativne autonomije najpre odnosi na radni status umetnika, odnosno na obezbeđivanje osnovnih radnih uslova za umetničku produkciju i dostojanstvenu zaradu", naveo je Jeremić.
Ilustracija: Federico Geller
S obzirom na kontekst u kojem umetnice i umetnici u Srbiji žive i rade, sprečavanje stihijskog odumiranja statusa samostalnih umetnika i postavljane njegovog pravnog okvira na stabilne noge jeste jedan od primarnih ciljeva ULUS-a. U tom smislu se pitanje opstanka tog statusa i autonomije umetničke branše pojavljuje kao krucijalno.
Koja i kakva je autonomija umetničke oblasti moguća? Na koji način tekuće protivurečnosti umetničkog i drugih polja rada utiču na isčezavanje različitih autonomija? Kakva je autonomija potrebna i da li je uopšte ostvariva u sveopštoj prekarnosti i fragmentaciji društva usled pandemijske i ekološke krize? To su neka od pitanja na koja izložba “Antinomije autonomije” pokušava da ponudi mnoštvo odgovora.
Izloženi radovi se, prema navodima Jeremića, mogu čitati prema problemskim pitanjima i kontekstima koje obrađuju.
Prvi segment izložbe čine radovi koji se eksplicitno bave lokalnim kontekstom cenzure i korišćenja umetničke autonomije kako bi govorili o traumatičnim mestima srpskog društva. U okviru tog segmenta nalaze se radovi čiji su autori/ke: Bojan Radojčić, Dejan Atanacković, Dragana Nikoletić, Goran Delić, Jovan Jakšić, Milan Ćuk, Radivoje Marković, Veljko Zejak, Saša Stojanović, Udruženi glasovi protiv otimačine, Vladimir Komarica, Vladimir Miladinović i Živko Grozdanić Gera.
Dejan Atanacković, Solilokvijum, 5 digitalnih printova na platnu, 36x36 cm, 2015.
Drugi segment izložbe čine radovi koji se bave fundamentalnim pitanjem autonomije umetničke forme, pitanjima autorskih prava i autorstva, ali i kritičkim preispitivanjem funkcije institucije umetnosti, muzeja, na primer. U tom segmentu izložbe mogu se videti istorijski primeri analitičke i konceptualne umetnosti i preinačenja dominantnog evropskog narativa istorije umetnosti, kao i primeri drugih neoavangardnih radikalnih praksi koje dovode u pitanje samu umetničku formu i njenu povest. U okviru ovoga segmenta nalaze se radovi čiji su autori i autorke: Boris Demur, Jusuf Hadžifejzović, Nova Evropa/NEP, Jelena Bokić, Predrag Miladinović, OPA, Chto Delat i Zoran Tairović.
Boris Demur, Kiparstvo u mediju fotografije ‐ Analitičko kiparstvo, 19 c/b fotografija, 24x18 cm, 1979. Kolekcija Marinko Sudac
Treći segment je možda i najilustrativniji jer problematizuje status umetnika i borbu oko njega, pronalaženje nove uloge umetnica i umetnika u ekološkim i društvenim borbama, brisanje autonomije ili njenu rekreaciju kroz liberalni imperativ slobode. U tom segment izlažu: Aleksandar Jestrović Jamesdin, Andrej Bunuševac, Anita Bunčić, Dragan Stojmenović, Federico Geller, Jelena Aranđelović, Jovan Jović, Klaudija Šarić-Marić i Jana Stojaković, Maja Beganović, Marko Golub, Miloš Tomić, Nena Skoko Snežana, Nenad Bogdanović, Oliver Ressler.
Andrej Bunuševac, Art Council, akrilik na platnu, 110x80 cm, 2021.
Četvrti segment izložbe tematizuje pitanje novog jezika koji funkcioniše izvan već spomenutog procepa između participativnog i digitalnog, u kojem su obe tendencije opterećene standardizacijom. U tom smislu, radovi pokušavaju da prevaziđu autonomiju umetničke oblasti koristeći, doduše, sva istorijski poznata sredstva, kako bi izgradila sopstveni jezik, ili se pak, nasuprot tome, potpuno utapaju u standardne okvire i prakse. U okviru četvrtog segmenta izlažu: Babi Badalov, Aleksandra Mirimanov, Aleksandra Vasović, Milica Živadinović, Mirjana Petrović, Sanja Ždrnja i Snežana Vujović-Nikolić.
Od ukupno 44 umetnika i umetničkih grupa, 24 je selektovano na osnovu konkursa, dok su ostali selektovani po pozivu kustosa.
Izložbu prati debatni, radionički i izvođački program u kojem učestvuju Babi Badalov, Mike Watson, Katja Praznik, Vito Vojnits-Purcsár, Dragan Đorđević i drugi.
Ilustracija: Federico Geller
Program otvaranja izložbe “Antinomije autonomije” 16. septembra od 18 sati obuhvata i dodelu nagrada Trijenala crteža i male plastike i promociju kataloga te izložbe, kao i javnu probu pesme “Vrata su vatra” Udruženih glasova protiv otimačine, te predstavljanje radionica poezije i otpora Babija Badalova, umetnika rođenog u Azerbejdžanu, koji živi u Parizu, a izražava svoje ideje kroz vizuelnu poeziju, umetničke objekte, instalacije i performanse.
Radionice Badalova 17. i 19. septembra od 13 do 16 časova otvorena su za sve zainteresovane, koji su pozvani da ponesu šta god žele od materijala koji će koristiti - komad papira za ispisivanje reči i slogana, tekstil za slikanje, video ili foto-kameru.. Badalov će podeliti ogromno iskustvo umetničkih i jezičkih istraživanja koje realizuje dugi niz godina u polju umetnosti, a na kraju radionice kolektivni i individualni ishodi će biti predstavljeni u okviru izložbe.
Babi Badalov, foto: Janarbek Amankulov
Za koncepciju i organizaciju izložbe “Antinomije autonomije” odgovorni su Vladan Jeremić i Umetnički savet ULUS-a, uključujući i radne grupe ULUS-a za unapređenje profesionalnog i radnog statusa umetnika.
Održavanje izložbe podržano je sredstvima Ministartva kulture i informisanja Srbije i Sekretarijata za kulturu Grada Beograda, dok su govorni programi podržani od Gete instituta i Fonda za otvoreno društvo. ULUS zahvaljuje kolekcijama Marinka Sudca, ETJ i Tomislava Todorovića na ustupanju radova Borisa Demura i Jusufa Hadžifejzovića.
Izložba će biti otvorena do 14. oktobra.
(SEEcult.org)
