Milo Manara i Tarik Ali zvezde 29. Sa(n)jam knjige u Istri

Izložba velikana svetskog stripa Mila Manare najavljena je kao vrhunac programa 29. sajma Sa(n)jam knjige u Istri, koji će biti održan od 24. novembra do 3. decembra u Puli, a među više od stotinu domaćih i stranih učesnika, najavio je još niz poznatih strip autora, poput Danijela Žeželja, Dubravka Matakovića i Zorana Janjetova, kao i Tarika Alija, Mirka Ilića, Suzan Orlean, Rene Karabaš…

Direktorka pulskog sajma knjiga Magdalena Vodopija uporedila je značaj dolaska Manare sa svojevremenim gostovanjem Umberta Eka.

“Uz sve velike autore koji su oblikovali sliku našeg Sajma, dolazak Umberta Eka 2006. godine istorijski je događaj za nas. Izložba Mila Manare u Svetim srcima, predstavljanje njegove knjige i gostovanje na Doručku s autorom upravo nas vraća u taj veliki trenutak kada je Pula bila obasjana Umbertom Ekom i kada smo zaista bili deo sveta”, izjavila je ona 26. oktobra na konferenciji za novinare, na kojoj je direktor Arheološkog muzeja Istre Darko Komšo, u ime glavnog partnera, najavio da će izložba Manare italijanske kustoskinje Paule Bristot biti otvorena do kraja februara 2024. godine, a donosi različite vidove umetničke osobenosti tog slavnog autora i predstavlja njegove veze sa svetovima filma, književnosti, stripa i vizuelnih umetnosti uopšte, rekao je Komšo.

Izložba je podeljena na tri glavna segmenta koji ističu umetnički poseban grafički stil Manare. Prvi deo donosi njegovu vezu s književnošću, odnosno sa Umbertom Ekom - kroz originalne crno-bele table iz prvog toma knjige “Ime ruže” (Il nome della rosa, 2023.) koje prate Manarine reprodukcije u boji. Drugi segment izložbe predstavlja Manarinu saradnju s slavnim rediteljem Federikom Felinijem i “njegovu duboku vezu s filmom koja se ogleda u navodima glumaca i u Fellinijevom neposrednom oblikovanju storyboardsa za priče u stripovima Viaggio a Tulum (Put u Tulum) i Il viaggio di G. Mastorna, detto Fernet (Putovanje G. Mastorne zvanog Fernet). U tim se radovima glumac Marčelo Mastrojani “ističe kao glavni lik i kao Felinijev alter ego u tim oniričkim i psihodeličkim pričama”, rekao je Komšo, dodajući da ga kao arheologa posebno zanima treći deo izložbe koji predstavlja izuzetno verne reprodukcije delâ Mikelanđela Merisija zvanog Karavađo pri rekonstrukciji slikareva burnog života. Ti su radovi, kako ističe kritika, posebno uverljivi i zadivljuje s kakvom su pažnjom i vernošću prikazani istorijski detalji i prostori ondašnjeg dekadentnog Rima, kazao je Komšo.

Foto: Matija Šćulac

Komšo je istakao da je senzualni i erotski karakter, vezan uz Manarine ženske likove, zastupljen u delu izložbe koji je posvećen memorabilijama. Tu će biti predstavljen manji deo Manarinih objavljenih radova, plakata, kalendara, predmeta koji svedoče o popularnosti i prisutnosti njegovog dela i izvan područja stripa.

Izložba “Između stripa, književnosti i filma” Manare deo je sajamskog programa Storie italiane, čiji su pokrovitelji Italijanski institut za kulturu iz Zagreba, Zajednica Talijana Pula, Talijanska unija, a glavni partner je Arheološki muzej Istre iz Pule.

Manara će i otvoriti 29. Sa(n)jam knjige u Istri, čija je tema Život u oblacima vezana i za duh slobode slavne 1968 godine, kojim odiše njegovo stvaralaštvo. Ta veza, kako je istakla Magdalena Vodopija, znači otvaranje prostora slobode, u čijem je žarištu strip, u kojem još uvek, uprkos nemirnim vremenima, pronalazimo onaj delić slobode i nesputanosti u načinu izražavanja i umetničkog stvaranja.

Manara predvodi niz velikih strip autora koji dolaze na 29. Sa(n)jam knjige u Istri, među kojima je i slavni autor stripova, slikar, animator, ilustrator Danijel Žeželj koji dolazi sa stripom “Kao pas”, a predstavlja se i izložbom “Umetnik u gladovanju”, ciklusom radova inspirisanih Francom Kafkom. Predstaviće se i u performansu “Šesto čulo” sa slovenačkom pesnikinjom i performerkom Anjom Zag Golob i muzičarem Dragom Ivanušom.

Na 29. Sajam dolazi i poznati ilustrator i strip majstor Dubravko Mataković sa svojom monografijom, koja je za kratko vreme već je doživela drugo izdanje, a predstaviće se i izložbom u Gradskoj galeriji Pula.

Magdalena Vodopija sa ponosom je najavila i dolazak Zorana Janjetova iz Novog Sada, slavnog crtača evropskih razmera i dugogodišnjeg saradnika Aleksandra Jodorovskog, koji će predstaviti strip album “Pre Inkala” i svoju saradnju s Jodorovskim.

Najavljen je i dolazak Geto Ilustratora, likovnog umetnika i svestranog ilustratora pravog imena Boban Savić, koji će sa zagrebačkim višestruko nagrađivanim autorom Matijom Pisačićem predstaviti film “Pustolovine Glorije Scott – Ubistvo u katedrali”.

U Pulu dolazi i Mirko Ilić, koji najavljuje svoj povratak stripu.

Izuzetnu živost domaće i regionalne strip scene predstaviće trenutno najjača imena nove generacije strip umetnika i ilustratora u programima Hop-Lektira i Pop-Lektira, koji su namenjeni mladima. Gosti su: Korina Hunjak, Irena Jukić Pranjić, Marko Dješka, Saša Paprić, Marijana Stojčić i Đorđe Balmazović, Ena Jurov, Helena Janečić i Matija Pisačić.

Sajam će ugostiti i konceptualnog umetnika Bracu Dimitrijevića, koji će u programu Intime predstaviti svoju autobiografiju “Luvr je moj atelje, ulica moj muzej”.

Osim Manare, program 29. Sajma obeležiće i Tarik Ali, pisac, filmski producent, scenarista, istoričar i aktivista iz Londona, koji je iz rodnog Pakistana svojevremeno emigrirao u Britaniju kako bi izbegao zatvorsku kaznu na koju je osuđen kao organizator studentskih protesta protiv pakistanske vojne diktature. Tarik Ali ikona je studentskih pokreta šezdesetih i oštar protivnik rata u Vijetnamu, jedna je od  ključnih intelektualnih figura moderne levice. U svojim radovima često promišlja suprotstavljenost zapadnog društva i islamskog sveta. Autor je brojnih knjiga o svetskoj istoriji i politici, kao i pet romana okupljenih u Islamski kvintet, a na Sajmu će predstaviti roman “Sene narovog drveta”.

Među gostima je najavljena i američka književnica i publicistkinja Suzan Orlean, nagrađivana autorka brojnih bestselera, prema čijem je romanu “Kradljivac orhideja” (The Orchid Thief) nastao film “Adaptacija” s Nikolasom Kejdžom i Meril Strip u glavnim ulogama. Stalna je dopisnica Njujorkera, a sarađuje i sa drugim časopisima (Vogue, Rolling Stone, Outside i Esquire), dok kao scenaristkinja u svojoj kolekciji ima i nagradu Emi.

U programu Storie italiane najavljen je dobitnik nagrade Strega Mario Desiati, koji će predstaviti knjigu “Razdomljeni”.

Među gostima je najavljena i bugarska spisateljica Rene Karabaš, koja je i pozorišna rediteljka i glumica, nova evropska zvezda čije su knjige prevedene na brojne svetske jezike. Predstaviće knjigu “Ona koja ostaje”. Piše o ostajnicama, virdžinama u Albaniji, ženama koje su preuzimale ulogu muškaraca u patrijarhalnim sredinama, a to će biti i tema okruglog stola “Nesvrstane: od virdžina do težakinja”, najavila je Magdalena Vodopija.

Program Moć žene obogatiće nemačko-francuska spisateljica i prevoditeljka Anne Weber koja će predstaviti knjigu “Annettte, epska junakinja”, savremeni ep o neverovatnom životu Anne Beaumanoir, znanoj kao Annette. Anne Weber ispisala je spomenik toj učesnici francuskog pokreta otpora i alžirskog pokreta za nezavisnost, ženi koja je izgradila doktorsku i naučnu karijeru, kao i o njenom braku, velikim ljubavima i majčinstvu, ali i odu svim bezimenim junakinjama.

Najavljene su i velike premijere domaćih autora: Kristian Novak dolazi s novim romanom “Slučaj vlastite pogibelji”, Magdalena Blažević vraća se velikoj temi izvanvremenske ljubavi u romanu “Sezona berbe”, Emir Imamović Pirke kreirao je izuzetno živog antijunaka u svom “Planu savršenog neuspeha”, Ivica Ivanišević secira hrvatsku stvarnost u novoj knjizi “Otmica razreda za književnost”, a Boris Dežulović stiže s “Bilim librom 2”.

Umetnik Darko Cvijetić predstaviće svoju poeziju u novom programu Bookstan predstavlja, a Andrej Nikolaidis, koji je gotovo član sajamske ekipe, knjigu “Antonije napušta Boga”.

Kao posebno važne autore, a koji su kolokvijalno uvršteni u sajamsku rubriku “nije što su naši”, Magdalena Vodopija izdvojila je pulske autore. Nove knjige predstaviće dugogodišnji saradnici Sajma – Leonida Kovač donosi “Rasprizorenja”, Andrea Matošević knjigu o filmu i Uljaniku “Kolos Jadrana”, a biće predstavljena i dvodelna monografija Matije Ferlina koju su autorski osmislili Matija Ferlin, Mauro Ferlin, Tina Ivezić i Maja Kolar (Staging An/D Archive) te Leo Rafolt (M/F).

U kontekstu aktualne političke slike, kao posebno zanimljivo najavljeno je gostovanje Ozrena Žuneca, uvaženog sociologa i filozofa u čijem je fokusu fenomen rata, koji će u Razgovoru iza zavese predstaviti knjigu “Gutaljinščik: Pasternak, Machbet i logika Staljinove aposlutne diktature”.

Program Intime ugostiće i poznatog publicistu Borisa Rašetu s knjigom “Tito povjerljivo i osobno”.

Intiman će biti i novi program Susret s autorom u kojem su na sceni sami - pisac, knjiga i publika, a prvi gost je poznati TV novinar Aleksandar Stanković iz Hrvatske s knjigom “Depra”.

Poseban deo programa posvećen je Istri, a a među gostima je najavljen producent Mike Downey.

U programu Histrokozmos, koji je posvećen Franku Lukežu, Sa(n)jam knjige u Istri ugostiće same mikrokosmose Istre – Tamaru Obrovac, Milana Rakovca, Robertu Razzi, Darija Marušića, Edija Maružina.

Za zatvaranje i ujedno kao uvod u temu 30. Sajma - Mikrokosmos, najavljeno je predavanje “Ples mrtvaca” hrvatskog naučnika, intelektualca i velikog astronoma iz Višnjana Korada Korlevića.

Sajamski sajt je sanjamknjige.hr, a program 29. nalazi se u Kalendaru portala SEEcult.org.

(SEEcult.org)