Nagrade 60. Oktobarskog salona Karavanu i Sosi
Glavna nagrada 60. Oktobarskog salona dodeljena je Umetničkom udruženju Karavan za rad posvećen očuvanju bogatog kulturnog nasleđa romskog naselja Bair u Valjevu, druga nagrada dodeljena je kubanskom umetniku Adrijanu Melisu Sosi, a specijalnu nagradu ravnoipravno su dobili Milica Dukić i grupa umetnika iz kolektiva U10 - Lidija Delić, Marija Šević, Nemanja Nikolić i Nina Ivanović. Nagrada Kulturnog centra Beograda, organizatora OS, dodeljena je peruanskoj umetnici Danijeli Ortiz, saopšteno je 1. decembra u Galeriji FLU na zvaničnom zatvaranju 60. OS koji je od 20. oktobra prikazao kroz tri kustoska koncepta radove četrdesetak domaćih i stranih umetnika, propitujući šta ostaje posle takvih manifestacija i koji su ključni problemi umetnika i kulturnih radnika danas, ali i druga aktuelna pitanja u savremenom društvu.
Žiri 60. Oktobarskog salona, koji su činili: istoričarke umetnosti Darka Radosavljević i Simona Ognjanović i umetnica Ana Adamović, dodelio je glavnu nagradu radu Umetnilkom udruženju Karavan koji se izdvojio kao izuzetan primer umetničkog angažmana, a čije je primarno delovanje usmereno na neposredno očuvanje bogatog muzičkog nasleđa romskog naselja Bair u Valjevu.
Žiri je istakao da umetnici i inicijatori Karavana, Tijana i Dragan Marić, kroz krajnje ličan i neposredan rad s lokalnom zajednicom, kojoj i sami pripadaju, kao i kroz saradnju s drugim umetnicima i organizacijama u realizaciji zajedničkih aktivnosti, aktivno stvaraju društveno izuzetno ubedljive umetničke forme, među kojima se posebno ističu murali na bairskim kućama, nastali na osnovu porodičnih arhiva onih koji u njima danas žive. Takođe, veliki značaj imaju i redovne radioničarske aktivnosti umetničko-obrazovnog tipa koje se održavaju u porodičnoj kući Marića, a koje su takođe namenjene lokalnoj zajednici.
“U svetlu aktuelnih zbivanja koja se iz dana u dan radikalizuju, i u kojima je nemoguće predvideti “šta ostaje”, ili pre – “šta će ostati”' od kulturnog, umetničkog i istorijskog nasleđa društva u kojem živimo, a u kojem se ono aktivno i nezakonito uništava i otuđuje, čini se od neprocenjivog značaja ukazati na praksu Udruženja Karavan koje demonstrira ne samo svrsishodan oblik memorizacije prošlosti i nasleđa kao zajedničkog dobra, već to čini afirmišući principe udruženog rada i delovanja u kojem se umetnička i neumetnička zajednica konstruktivno i direktno sustiču”, istakao je žiri u obrazloženju, koje je pročitala Darka Radosavljević.
Tijana i Dragan Marić, Karavan, foto: Tanja Drobnjak
Druga nagrada dodeljena je kubanskom umetniku Adrijanu Melis Sosi za zvučno-performativnu akciju dokumentovanu kao video rad “Priče sa planinskog vrha”. Mimo tog rada, predstavljenog u Muzeju afričke umetnosti (MAU), na 60. OS prikazana su još dva rada tog umetnika koji svedoče o kontinuitetu njegovog interesovanja u kojem granice između umetnosti i svakodnevnih praksi često postaju sasvim porozne.
Melis Sosa precizno prepoznaje neuralgične tačke savremenog društva i koristi ih kao polazišta za jasne i jednostavne inicijative predstavljene u video radovima na 60. OS, istakao je žiri, dodajući da “skoro na granici etičnosti, akcije koje umetnik pokreće kroz svoje radove ubedljivo postavljaju pitanja o značenju i smislu rada u kapitalističkom sistemu, o granicama solidarnosti i mogućnosti pobune u našem duboko nefunkcionalnom svetu”.
Adrijan Melis Sosa, Priče sa planinskog vrha, foto: VM/SEEcult
Adrijan Melis, Formula stope angažovanja, foto: VM/SEEcult
I vizuelna instalacija i video rad udruženja Karavan "Gospoda CiganI" i video radovi Melisa Sose predstavljeni su se na 60. OS u okviru kustoske koncepcije Nada je disciplina koji je osmislila Lina Džuverović, viši predavač i rukovoditeljka studijskog master programa Kustoski rad i kolekcije na Čelsi koledžu za umetnosti Univerziteta umetnosti u Londonu, u saradnji sa Emilijom Epštajn i Anom Knežević, kustoskinjama MAU, i Rafaelom Dražić, autorkom vizuelnog identiteta.
Deo vizuelne instalacije udruženja Karavan, Galerija ULUS, foto: VM/SEEcult
Žiri je dodelio i specijalnu nagradu kojom je, kako je naveo, želeo simbolički da ravnopravno istakne i podrži dva važna primera umetničkih inicijativa i praksi, koje su na različite načine doprinele vidljivosti nekih od ključnih tema 60. Oktobarskog salona.
S jedne strane, rad Milice Dukić omogućio je stvaranje privremenih prostora intenzivne razmene posredovane zajedničkom umetničkom proizvodnjom, u kojem su na 60. OS učestvovali pripadnici različitih umetničkih i neumetničkih zajednica, uključujući i posetioce izložbe. S druge strane, autorski tim koji čine Lidija Delić, Marija Šević, Nemanja Nikolić i Nina Ivanović, svojom umetničkom inicijativom i intervencijom u javnom prostoru “Prostori za rad” ponovo je usmerio pažnju na višedecenijski problem lokalne umetničke zajednice, a to je nedostatak uređenog radnog prostora, koji je samo jedan od mnogobrojnih indikatora odsustva sistemske pomoći u rešavanju strukturalnih problema sa kojima se suočavaju umetnici i umetnička udruženja.
Lidija Delić, Marija Šević, Nemanja Nikolić i Nina Ivanović - Prostori za rad, foto: VM/SEEcult
Nagrada KCB-a, na osnovu odluke žirija koji su činili članovi likovne redakcije – istoričari umetnosti i kustosi Senka Ristivojević, Svetlana Petrović i Vladimir Bjeličić, dodeljena je peruanskoj umetnici Danijeli Ortiz, koja će 2026. godine realizovati samostalnu izložbu u jednoj od galerija KCB-a.
Danijela Ortiz, kako je naveo žiri, umetničkom praksom i angažmanom bez obzira na medij i format dosledno i hrabro preispituje političke, ekonomske i kulturne sisteme moći koji oblikuju savremeni svet, ulivajući nadu da je pravednija stvarnost moguća.
Koristeći umetnost kao sredstvo političke pedagogije na krajnje autentičan način, Danijela Ortiz nudi alternativne narative koji umetnost i život drže dalje od tržišta, političkih i ekonomskih interesa. Kroz dalju saradnju sa Danijelom Ortiz “otvara se istraživački i umetnički prostor propitivanja i interpretacije odnosa Jug-Jug, koji je neko vreme postojao kroz Pokret nesvrstanih, a posebno analiziranja veza sa Latinskom Amerikom, razumevanja antimiperijalizma i kulture internacionalističke solidarnosti i njihovih mogućnosti u aktuelnom vremenu", naveo je žiri.
Članovi žirija, nagrađeni umetnici i deo kustoske ekipe, foto: Tanja Drobnjak
Danijela Ortiz učestvovala je na 60. Oktobarskom salonu u okviru kustoske koncepcije Trag koju je osmislio direktor Muzeja moderne umetnosti u Bolonji (MAMbo) Lorenco Balbi (Lorenzo) u saradnji sa istoričarkom umetnosti i kustoskinjom Dobrilom Denegri.
Treću kustosku koncepciju predstavljenu na 60. OS Estetika(e) susreta osmislio je kustos u Muzeju savremene umetnosti u Lionu Matju Lelijevr (Matthieu Lelièvre), u saradnji sa direktorkom Muzeja savremene umetnosti u Beogradu Marijanom Kolarić.
Jubilarni, 60. Oktobarski salon održan je u galerijama KCB-a, u Paviljonu na Cvetnom trgu, Galeriji FLU i bivšem klubu Akademija, Galeriji ULUS, Galeriji SULUJ, u Salonu Muzeja grada Beograda, u Muzeju afričke umetnosti, u izlozima Francuskog instituta i u javnim prostorima u gradu, a prema navodima organizatora, obišlo ga je više od 6.000 posetilaca.
*Naslovna fotografija: deo instalacije 'Gospoda Cigani' udruženja Karavan, Galerija ULUS, foto: VM/SEEcult
(SEEcult.org)
