10 godina Kooperative - saradnja u regionu, uprkos svemu
Regionalna platforma za kulturu Kooperativa, koja okuplja gotovo 40 organizacija aktivnih u oblasti kulture i umetnosti u regionu, obeležila je deset godina od osnivanja trodnevnim Forumom u Zagrebu, na kojem je najavljena revizija postojećeg modela fonda za regionalnu saradnju, koji ostaje jedan od glavnih ciljeva te mreže.
Prošlost, sadašnjost i budućnosti kulturne saradnje u jugoistočnoj Evropi (i šire) bili su u fokusu Kooperativinog Foruma Od otpornosti prema održivosti: izgradnja kulturnih ekosistema kroz regionalnu saradnju, održanog 15. i 16. decembra u Evropskom domu.
Na osnovu rasprave, kao i uzimajući u obzir potrebu sektora za manje birokratizovanim modelom finansiranja umetnosti i kulture, koji ne bi bio vođen projektnom logikom, Kooperativa je najavila da će, nakon deset godina predanog rada na uspostavljanju regionalog fonda u partnerstvu s lokalnom i nacionalnim vlastima, ostati posvećena tom cilju, dok će istovremeno u svoja nastojanja priključiti nove saveznike (gatekeeper), sa kojima može biti primer toga da je regionalna saradnja od strateškog interesa.
Predsednik Upravnog odbora Kooperative Davor Mišković iz organizacije Drugo more u Rijeci istakao je na otvaranju Foruma da su sve greške koje je Kooperativa napravila u pokušajima osnivanja regionalnog kulturnog fonda učinile tu platformu utoliko otpornijom.
Iako regionalni fond još uvek nije uspostavljen, što znači da još nema stabilne finansijske podrške za regionalnu produkciju, saradnju i razmenu, ono što je Kooperativa omogućila je mreža čvrstih društvenih odnosa, veza, partnerstava i prijateljstava, istakla je Milica Pekić iz organizacije Kiosk iz Beograda, jedna od osnivačica Kooperative.
“Imamo međusobno poverenje i poštovanje za sav rad koji smo zajedno stvorili, iskustvo zajedništva i jedinstveno znanje i organizacione modele koje smo stvorili kroz saradničku praksu”, rekla je Milica Pekić, dodajući da minimalna strukturna i finansijska podrška dominira nezavisnom kulturnom scenom u regionu jer je donosioci odluka još uvek tretiraju sa nepoverenjem.
Različiti načini organizovanja i finansiranja kulturne saradnje bile su teme panela “Institucionalni okviri regionalne kulturne saradnje”, na kojem su učestvovale Alice de Prascau iz Francuskog instituta i Fanny Bouquerel iz Fondacije Roberto Cimetta. Alice de Prascau opisala je osnove funkcionisanja Francuskog instituta koji je, uprkos finansiranju iz javnih sredstava, poslednjih godina doživeo smanjenje budžeta. Fanny Bouquerel govorila je o različitim modelima koje koriste ministarstva kulture zemalja članica Evropske unije, kao i ograničenim kapacitetima evropskih fondova za oblikovanje kulturnih politika. Takođe, istakla je važnost izgradnje savezništva kao jedinog garanta stabilnosti.
Živa rasprava, koju je moderirala Polona Tokar iz Društva Asociacija u Ljubljani, dovela je do pronicljivih zaključaka o budućnosti suradnje, uvodeći u raspravu ideju “različitih Evropa” koja proizlazi iz heterogenizacije koncepta Evrope, kao i ideju otpora civilnog sektora na institucionalizaciju, saopštila je Kooperativa.
Značaj regionalne saradnje i kulturni dijalog kao ključ za očuvanje mira istakle su na otvaranju Foruma švedska ambasadorka u Zagrebu Diana Madunic i prva savetnica ambasadora Francuske u Hrvatskoj Lilas Bernheim, a uvodno izlaganje održala je glavni sekretar organizacije Europa Nostra Sneška Quaedvlieg-Mihailović, koja je istakla da evropski projekat ne može potrajati ako kultura nije pozicionirana tamo gde joj je i mesto – u središtu, a ne na njegovoj periferiji.
Prema mišljenju Sneške Quaedvlieg-Mihailović, EU ne može ostvariti svoje strateške ciljeve bez većeg naglaska i finansiranja kulturnog sektora.
Uverena u središnju ulogu gradova kao glavnih pokretača kulturne saradnje i društvene uključenosti, ona je zaključila da su mreže i platforme ključne za preživljavanje kako kulturnog sektora, tako i same Evrope.
Mogućnosti razvoja saradnje odozdo prema gore bile su u fokusu drugog dana Foruma, uz učešće tri međunarodne i jedne nacionalne mreže organizacija u kulturi, različitih po strukturi, sastavu i tematskom fokusu.
Predstavnica Klubture Ana Abramović opisala je programe razmene i saradnje koje sprovodi ta mreža organizacija sa nezavisne kulturne scene u Hrvatskoj, kao i njihov participativni proces izbora projekata za sufinansiranje, u koji su uključeni članovi mreže. Proširujući temu participativnog dodele bespovratnih sredstava, Carmen Dupont predstavila je Fund Action – živi eksperiment koji okuplja organizacije koji distribuiraju sredstva u zajednici aktivista.
Kooperativa, koju je predstavila koordinatorka Tihana Pupovac, iznela je neke od problema s kojima se platforma suočava u pokušaju osnivanja fonda za podršku saradnje u oblasti kulture i umetnosti u regiji, koja je uspešno održavana decenijama uprkos svim poteškoćama.
Među učesnicima je bila i Marie Le Sourd iz mreže On the Move koja se osvrnula na temu prekarne pozicije svih koji rade u kulturnom sektoru.
U žustroj raspravi, koju je moderirao Luka Knežević Strika, član UO Kooperative, naglašena je nužnost rada na ukidanju rigidnosti projektne logike i razvijanju novih modela raspodele bespovratnih sredstava kako se ne bi dogodilo da “dok mi hakujemo sistem, sistem hakuje nas”.
Poseban deo Foruma bio je posvećen ulozi međunarodnih fondova u regionalnom kontekstu.
Na panelu “Kultura i razvoj: međunarodna podrška regionalnoj saradnji” učestvovali su predstavnici četiri međunarodna fonda i organizacije: Nataša Petrović iz Balkan Trust for Democracy, Mia Vukojević iz Rockefeller Brothers Fonda, Marija Ćorbeva-Penovska iz Goethe instituta u Severnoj Makedoniji i Tanja Gavrilović iz Teatroskopa.
Nataša Petrović i Mia Vukojević složile su se da je čvrsta demokratija nemoguća bez umetnosti i kulture. Marija Ćorbeva-Penovska istakla je važnost koju Goethe Institut pridaje saradnji s civilnim društvom, posebno ukazujući na pitanje rada s javnim resursima. U tom kontekstu predočila je različite mogućnosti iznalaženja fleksibilnosti u cilju odgovora na potrebe organizacija koji deluju van institucionalnog okvira.
Kooperativa je osnovana 2012. godine kao nevladino, nestranačko i neprofitno udruženje pravnih osoba, odnosno kao regionalna mreža organizacija i nacionalnih mreža koje deluju u području nezavisne kulture i savremene umetnosti u regionu Jugoistočne Evrope. Osnivanje i delovanje Kooperative rezultat su dugogodišnje saradnje nezavisnih kulturnih organizacija koje deluju u regionu, koje su sarađivale i godinama pre osnivanja te platforme.
Jedan od temeljnih ciljeva Kooperative postalo je zagovaranje stabilnog finansijskog mehanizma kao dugoročnog i održivog okvira koji podržava saradnju i razvoj nezavisnih kulturnih organizacija u Jugoistočnoj Europi, kao i uspostavljanje dijaloga s vladama i drugim relevantnim dionicima pojedinih zemalja. Ujedno, Kooperativa radi na jačanju kapaciteta nezavisnih kulturnih organizacija.
Intenzivan program povodom desetogodišnjice Kooperative održan je delom od 14. do 16. decembra i u Multimedijalnom institutu - klubu MaMa, Društvu hrvatskih filmskih reditelja, Galeriji Miroslav Kraljević, te u SKD Prosvjeta, AKC Medika i u Književnom klubu Booksa.
(SEEcult.org)
*Tekst je deo projekta koji se realizuje u okviru Programa malih medijskih grantova koji finansira Ambasada SAD, a administrira Nezavisno udruženje novinara Srbije. Stavovi, mišljenja i zaključci izneseni u projektu nužno ne izražavaju stavove NUNS i Ambasade SAD već isključivo autora.
