130 godina futuriste Burljuka

Pesnik i slikar David Davidovič Burljuk, nazvan ocem ruskog futurizma, rođen je pre 130 godina, 21. jula 1882. godine, u današnjoj Ukrajini, u porodici samoukog agronoma. Početkom 20-ih godina prošlog veka emigrirao je u Japan, pa u SAD, gde je i preminuo 1967. godine, a iako se u dva navrata vraćao u SSSR i uporno nastojao da u otadžbini objavi bar neka svoja dela, nije uspeo da štampa nijedan jedini rad.

Majakovski je često spominjao Burljuka kao svog “istinskog učitelja”.

“Burljuk je od mene stvorio pesnika... Davao mi je svakoga dana po 50 kopejaka da bih pisao, ne gladujući”, govorio je Majakovski, sa kojim je Burljuk od 1911. do 1914. godine pohađao Moskovsku akademiju slikarstva, vajarstva i arhitekture.

Burljuk se prethodno, u periodu od 1898. do 1910. godine, školovao u slikarskim učilištima u Kazanu i Odesi. Studirao je slikarstvo na Kraljevskoj akademiji u Minhenu da bi prešao u Pariz na L'ecole des beaux arts.

Vrativši se u Rusiju, zbližio se sa likovnim umetnicima leve orijentacije sa kojima je učestvovao na izložbama.

Učestvovao je na futurističkim izložbama kao što je bio “Šamar društvenom ukusu”.

U detinjstvu, u jednoj tuči sa bratom, izgubio je levo oko, koje je zamenio staklenim i ono je postalo prepoznatljiv znak njegovog imidža, na čemu je celog života insisitirao i na šta je bio ponosan. Budući da je bio invalid, u Prvom svetskom ratu nije mobilisan, pa je rat proveo u Moskvi - u slikanju, pisanju stihova i sarađujući u novinama.

U proleće 1915. godine Burljuk se zadesio u Umfskoj guberniji, a za dve godine, koliko je tu proveo, uspeo je da uradi oko 200 slika, od kojih 37 ulaze u originalnu i najbolju kolekciju ruskog slikarstva sa početka XX veka, koja čini stalnu postavku Baškirskog muzeja umetnosti “M.V. Nesterov”. Danas ta muzejska zbirka Burljukovih dela predstavlja jednu od najkvalitetnijih i najpunijih kolekcija njegovog opusa u Rusiji. Burljuk je često dolazio u Ufu, posećivao umfski slikarski klub, okupljajući oko sebe mlade umetnike među kojima je bio i slikar Aleksandr Tuljkin.

U periodu od 1918. do 1920. godine, zajedno sa Majkovskim i Kamneskim, Burljuk je često boravio na Uralu, u Sibiru, na Dalekom Istoku...

U japan je emigrirao 1920. godine, a dve godine kasnije u SAD.

U Njujorku je bio aktivan u prosovjetski orijentisanim grupama. Napisao je poemu posvećenu desetoj godišnjici Oktobarske revolucije i insistirao na dobijanju i oficijelnog priznanja “otac ruskog futurizma”.

Svoje zbornike, brošure, časopise, objavljivao je sa suprugom Marijom Nikiforovnovom Burljuk, a preko prijatelja ih je distribuirao pre svega na području SSSR-a. Počev od 1930. godine, Burljuk je celu deceniju sam izdavao časopis “Color and Rhyme”, delimično na engelskom, a delimično na ruskom jeziku. Časopis je sadržao njegove slikarske radove, poeziju, recenzije, reprodukcije futurističkih dela...

Burljukovi radovi izlagani su na kolektvnim izložbama grupe sovjetskih slikara “13” tokom cele decenije od 1920. do 1930. godine.

U SSSR je dolazio 1956 . i 1965. godine, ali nije uspeo da objavi nijedan rad.

Preminuo je 15. januara 1967. u Hempton-Bejzu, država Njujork.

Prema njegovoj želji, ,telo mu je kremirano i prah razasut po vodi Atlantika.

Branko Rakočević