15. ZagrebDox sa više od 100 dokumentaraca
Međunarodni festival dokumentarnog filma ZagrebDox prikazaće od 24. februara do 3. marta više od sto dokumentaraca iz celog sveta, uključujući kandidate za nagrade Oskar i Bafta. Za sada su otkriveni naslovi Biografskog doxa, jednog od redovnih festivalskih programa, koji je posvećen životima izuzetnih pojedinaca čija postignuća, hrabrost ili aktivizam inspirišu ljude širom sveta.
Među filmovima u međunarodnoj konkurenciji 15. ZagrebDoxa najavljen je doku-hit “U procepu” (Minding the Gap) o skejterima na životnoj prekretnici, koji je proglašen najboljim debitantskim dokumentarcem na Sandensu 2018. godine, a nominovan je i za Oskara. Taj film mladog američkog autora Binga Liua nastajao je tokom 12 godina iz niza intimnih zapisa koje je autor snimao kao tinejdžer. Trojicu mladića, osim ljubavi prema skejtu i osećanju slobode koji donosi, povezuje i teško detinjstvo obeleženo porodičnim nasiljem, alkoholizmom i uticajem toksičnih muških autoriteta koje i sami počinju preslikavati u intimnim odnosima.
Među nominovanima za Oskara koje će videti publika 15. ZagrebDoxa su i “Free Solo” (Elizabeth Chai Vasarhelyi i Jimmy Chin), koji je i trci za nagradu Bafta, te “Okrug Hale jutros, večeras” (RaMell Ross) i kratkometražni “Crna ovca” (Ed Perkins). Za Oskara se takmiči, inače, i prošlogodišnji pobednik ZagrebDoxa “O očevima i sinovima” Talala Derkija.
“Free Solo”, u produkciji National Geographic, prati penjača Aleksa Honolda i njegovu misiju osvajanja 900 metara visoke vertikalne stene u nacionalnom parku Josemite bez užeta i zaštitne opreme, što je bio jedan od najvećih podviga u istoriji penjanja. Priča o Honoldu proglašena je najboljim dokumentarcem na 43. Filmskom festivalu u Torontu, a na ZagrebDoxu je deo programa Biografski dox.
Američki film “Okrug Hale jutros, večeras” prikazuje intimne i jednostavne trenutke iz života stanovnika afroameričke zajednice u okrugu Hale u Alabami pružajući emotivni doživljaj istorijskog Juga. U međunarodnu konkurenciju ZagrebDoxa uvršćen je i kratkometražni kandidat za Oskara “Crna ovca” koji dokida granice dokumentarizma i fikcije kako bi postavio teška i aktuelna pitanja o rasi i identitetu.
Od kandidata za nagradu Bafta na ZagrebDoxu je najavljen novi dokumentarac Pitera Džeksona (Peter Jackson) “Nisu imali kada odrasti” (They Shall Not Grow Old), koji je deo programa Majstori doxa, te “Tri identična stranca” (Three Identical Strangers) Tima Vardla (Wardle) u međunarodnoj konkurenciji, film koji se bavi jednom od najneverovatnijih priča sa američkih naslovnica početkom 80-ih godina. Trojica braće, jednojajčanih blizanaca, odvojeni su nakon rođenja i usvojeni u različitim porodicama, a potpuno slučajno su se sreli kao 19-godišnjaci. Njihovo ponovno okupljanje pokreće lanac događanja koji otkriva neobičnu tajnu koja nadilazi njihove živote.
Poznati reditelj Piter Džekson je, povodom stogodišnjice završetka Prvoga svetskog rata, producirao i režirao dokumentarac o jednom od najvećih ratnih sukoba u istoriji, koristeći restaurirane, tonski rekonstruisane i dosad neobjavljene arhivske snimke iz Carskog ratnog muzeja u Londonu, te BBC-jeve audio zapise.
Uz dokumentarac o penjaču Aleksu Honoldu, program Biografski dox nudi i film o jednom od najvećih tenisera svih vremena Džonu Mekinrou, te dokumentarce o snažnim ženama – ratnoj reporterki Mari Kolvin (Marie Colvin) i nekadašnjoj pop-senzaciji Kejt Neš (Kate Nash), te o indijskom nobelovcu Kailašu Satjartiju (Kailash Satyarthi), aktivisti za prava dece.
Film o Mekinrou “U carstvu savršenstva” (režija: Julien Faraut) živopisni je pogled izbliza na tenisku legendu na vrhuncu karijere u 80-im. To je istovremeno i zanimljiva studija sporta, ljudskog tela i pokreta. Kadrovi izbliza, snimljeni iz različitih perspektiva, usporeni snimci i 16-mm zapisi preuzeti iz Nacionalnog sportskog arhiva, ali i zanimljiv postupak vizuelne analize finalnog meča na Frenč openu 1984. godine između Mekinroa i Ivana Lendla, grade jedinstven dokumentarni portret tog svadljivog genija.
Britanski dokumentarac “U poslednjem trenutku” (Under the Wire), u režiji Krisa Martina (Chris) priča je o poslednjoj, fatalnoj misiji cenjene reporterke i ratne izveštačice Sandej tajmsa Mari Kolvin, ali i svedočanstvo strahota koje prolaze hrabri novinari širom sveta u potrazi za istinom. U februaru 2012. godine Meri Kolvin stigla je u Siriju u pratnji fotografa Pola Konroja (Paul Conroy) kako bi izveštavala o sudbinama civila zatočenih u Homsu pod opsadom sirijske vojske. Mari se nikada nije vratila sa misije, a dokumentarac “U poslednjem trenutku” zasnovan na istoimenoj knjizi Konroja, priča je o njenim poslednjim danima.
Film “Kejt Nejš, potcenjena devojka” (Kate Nash: Underestimate the Girl) u režiji Ejmi Goldštajn (Amy Goldstein) intimni je portret nekadašnje pop-senzacije koja se odrekla novca i slave kako bi otvoreno progovorila o nejednakosti u muzičkoj industriji. Sa 18 godina Kejt Neš je dominirala muzičkim top-listama, imala turneje širom sveta, a njene pesme dosezale su platinaste tiraže. Kada je nekoliko godina kasnije odlučila da stvara muziku pod vlastitim uslovima, ostala je bez svega i stigla do ivice beskućništva i nervnog sloma. Film prati Kejt Neš tokom nekoliko godina dok pokušava da održi kreativnu nezavisnost i istovremeno plati dažbine. Putem crowdfunding kampanje prikuplja sredstva za snimanje novog albuma, seli se u Los Anđeles i započinje karijeru u TV seriji Glow…
“Cena neplaćenog” (The Price of Free) reditelja Dereka Donina (Doneen) i producenta Dejvisa Gugenhajma (Davis Guggenheim), nagrađen kao najbolji američki dokumentarac na Sandensu 2018. godine, daje uzbudljiv uvid u nastojanja Kailaša Satjartija da iskoreni dečji rad. Kao mladić, Satjarti je napustio obećavajuću karijeru inženjera i osnovao Bachao Andolan – pokret za spas detinjstva. Procenjuje se da je tokom nekoliko decenija u Indiji spasio 87.000 dece. On je i začetnik jednog od najvećih pokreta civilnog društva - Global March Against Child Labor, preko kojeg su zahtevali donošenje međunarodnog zakona protiv najgorih oblika dečjeg rada. Dobitnik je Nobelove nagrade za mir 2014. godine, ravnopravno sa Malalom Jusfazi.
Uz međunarodnu i regionalnu konkurenciju, te Biografski dox i druge redovne programe (Majstori doxa, Muzički globus, Kontroverzni dox, Stanje stvari, Happy Dox, ADU DOX i Teen Dox), ZagrebDox je najavio i nekoliko novih posebnih programa - Poznati o poznatima donosi filmove slavnih autora o još slavnijim protagonistima, Slow Dox nudi gledaocima posebnu vrstu doživljaja, a Ljubav & moda donosi dokumentarce o najvažnijim imenima iz sveta mode. Autorsko veče posvećeno je nagrađivanom domaćem dokumentaristi Nebojši Slijepčeviću, autoru nagrađivanog filma “Srbenka”, a filmovi ukrajinskog reditelja Sergeja Loznice, jednog od najistaknutijih evropskih dokumentarista današnjice i žestokog kritičara ruske politike, biće obuhvaćeni retrospektivom.
Osim što kroz filmske programe prati najkvalitetnije i najzanimljivije recentne i klasične dokumentarce, ZagrebDox je posvećen i načinima približavanja dokumentarnog filma raznolikoj publici i edukaciji filmskih profesionalaca putem platforme ZagrebDox PRO.
Prošle godine, na 14. ZagrebDoxu, trijumfovao je dokumentarni film “Druga strana svega” rediteljke Mile Turajlić iz Srbije, koji je proglašen najboljim u regionalnoj konkurenciji odlukom festivalskog žirija, kao i žirija filmskih kritičara FIPRESCI, a dobio je i najbolju ocenu publike.
(SEEcult.org)
