48. FEST u znaku Bekima Fehmiua
Beogradski međunarodni filmski festival Fest odaće u 48. izdanju posebnu počast jednom od najvećih glumaca jugoslovenske kinematografije Bekimu Fehmiuu (1936-2010), povodom decenije od njegove smrti.
U znak sećanja na tog velikana domaćeg glumišta, 48. Fest najavio je retrospektivu Fehmiuovih filmova, a njegov lik imaće centralnu ulogu i u vizuelnom identitetu festivala, objavljeno je na sajtu Festa.
Rođen kao Albanac u Sarajevu, odrastao na Kosovu, studirao u Beogradu, a radio širom Jugoslavije, Bekim Fehmiu bio je simbol jugoslovenstva i čovek koga su bezrezervno voleli i poštovali širom regiona i u celoj Evropi.
Bio je jedna od retkih figura iz javnog života koja se pobunila protiv rastućeg nacionalizma i bratoubilačkih ratova 90-ih, a svoj protest iskazivao je potpunim povlačenjem iz javnosti. U junu 2010. godine u Beogradu okončao je život hicem iz pištolja, a prema njegovoj želji, pepeo je rasut u reci Bistrica u Prizrenu na Kosovu, u kojem je proveo veliki deo detinjstva. “Ljudi su shvatili značenje njegove tišine tek kada je napustio ovaj svet”, rekla je njegova supruga Branka Petrić, takođe poznata glumica.
Fehmiu je ostvario više od 40 uloga u filmovima širom Jugoslavije, ali i u mnogobrojnim internacionalnim produkcijama.
Bio je prvi istočnoevropski glumac koji je zaigrao u holivudskom filmu za vreme Hladnog rata - Avanturistima (1970) Luisa Džilberta. Sarađivao je sa rediteljima Dinom de Laurentisom i Džonom Hjustonom, a partneri na velikom platnu bili su mu Olivija de Hevilend, Ava Gardner, Dirk Bogart, Šarl Aznavur i druge svetske zvezde. Iako nije uspeo da se probije u Holivudu, ostvario je značajnu karijeru u evropskim arthaus produkcijama, a glumio je na čak devet jezika.
Jednu od najzapaženijih uloga u inostranstvu ostvario je u TV mini seriji “Odisej”, u kojoj je igrao glavnu ulogu.
Kritičari i istoričari filmske umetnosti ocenili su ga kao glumca koji je promenio istoriju jugoslovenske kinematografije, i to najviše zbog uloge Belog Bore u jednom od ključnih filmova crnog talasa – kultnom ostvarenju “Skupljači perja” Aleksandra Saše Petrovića, koje je nagrađeno Gran prijem žirija u Kanu, a Bekima je gurnulo u sam vrh domaćeg i evropskog glumišta.
Fehmiu je za ulogu Halil-bega u filmu "Roj" Miće Popovića nagrađen 1966. na Pulskom filmskom festivalu, a miljenik publike bio je kao vaspitač Žarko u “Specijalnom vaspitanju” Gorana Markovića.
Pozorište je bilo njegova velika ljubav i upravo u pozorištu se njegova karijera simbolično i završila - 1987. godine, tokom izvođenja predstave "Gospođa Kolontajn", Fehmiu je išetao sa scene u znak protesta zbog zapaljive antialbanske propagande koja je počela da se širi državom.
Objavio je 2001. godine autobiografsku knjigu “Blistavo i strašno”, a drugi njen deo objavljen je posthumno 2012.
Fehmiu je bio oženjen glumicom Brankom Petrić, sa kojom ima sinove Hedona i Uliksa, takođe poznatog glumca i uspešnog producenta.
Mnogobrojne kolege i prijatelji oprostili su se od Fehmiua emotivnim komemorativnim skupom u Jugoslovenskom dramskom pozorištu, opisavsi ga kao velikog glumca i čoveka, najvećeg Srbina među Albancima i najvećeg Albanca među Srbima, samuraja, ličnost ogromnog moralnog integriteta... Omaž programi održani su u njegovu čast širom regiona, a posthumno je priređena i velika putujuća dokumentarna izložba “Bekim Fehmiu - Bogatstvo izgubljeno u tišini” koja je kroz hronološki prikaz njegovog života - od najranijeg detinjstva do godina neposredno pre smrti, predstavljala i prikaz njegove bogate glumačke karijere i svedočanstvo o izuzetnim etičkim, intelektualnim i humanističkim stavovima i shvatanjima, koji prevazilaze ograničenja nacionalnih kultura i granica.
Fehmiu je bio inspiracija i za festival Mirëdita, dobar dan!, koji predstavlja savremenu kosovsku scenu u Beogradu i obrnuto, ali ga već godinama prate i tenzije. Organizatori iz Beograda i Pristine poručuju pak da neće ustuknuti pred pretnjama i odustati od programa koji priređuju u slavu albanskog, kosovskog, beogradskog, jugoslovenskog i svetskog glumca, koji predstavlja simbol jedinstva i raskola, ali i mogućnost povezivanja dva kulturna prostora u jedinstvenu celinu.
48. FEST biće održan od 28. februara do 8. marta pod sloganom Skupljači emocija, a kako je ranije najavljeno, najveća zvezda biće američki glumac Džon Malkovič, producent, dramski pisac i reditelj, koji će primiti i priznanje Beogradski pobednik za izuzetan doprinos filmskoj umetnosti.
(SEEcult.org)
