8. mart u znaku protesta

Ženske organizacije širom regiona obeležavaju 8. mart protestima, izražavajući nezadovoljstvo zbog teškog socijalnog položaja, diskriminacije rodno zasnovanog nasilja, ali i protiv kapitalizma, nacionalizma, militarizma, rasizma, ksenofobije, homofobije, fašizma… Ujedno, slave 8. mart zbog njegovog emancipatorskog i buntovnog karaktera, internacionalističke solidarnosti, antifašističkog kontinuiteta, uzajamne podrške žena i zajedničkih akcija protiv patrijarhata.

U Beogradu će protestni marš krenuti u 14 sati sa Trga republike, pa preko Slavije do Centra za kulturnu dekontaminaciju, u organizaciji mreže Žene protiv nasilja, Romske ženske mreže, mreže Žena u crnom Srbije i Rekonstrukcije ženskog fonda.

Pod sloganom “Za radna prava žena i socijalnu pravdu”, aktivistkinje će se na Slaviji zaustaviti kod spomenika Dimitriju Tucoviću, gde će izraziti protest zbog najavljenog izmeštanja tog “socijaliste i antimilitariste sa trga i iz istorije”.

Povodom Međunarodnog dana žena, organizacije podsećaju i na pogubne statističke podatke o položaju žena u oblasti rada u Srbiji koja zaleko zaostaje za zemljama Evropske unije. Rodni jaz je najveći u oblasti podele i kvaliteta rada, čak duplo veći od onog u EU.

Prema Indeksu rodne ravnopravnosti u Srbiji, zaposlenih žena ima za 16 odsto manje u odnosu na zaposlene muškarce (42% naspram 58%), samozaposlenih među muškarcima ima dvostruko više nego među ženama (u starosnoj dobi od 15 do 64 godine 29% muškaraca i 14% žena), žene se znatno ređe javljaju na poziciji nosioca gazdinstva nego muškarci i ređe su zaposlene sa punim radnim vremenom u odnosu na muškarce, a rade u proseku pet godina kraće od muškaraca. Zabrinjavajući podaci su i o široko rasprostranjenoj diskriminaciji žena prilikom zapošljavanja i rada, kojoj su najčešće izložene Romkinje, žene sa invaliditetom, lezbejke, žene drugih nacionalnosti, žene u reproduktivnom dobu, žene sa maloletnom decom, starije žene, mlade žene… Prilikom zapošljavanja i u radnom odnosu žene prežive brojna seksualna uznemiravanja, ucene i zlostavljanja, prve su na listama za otpuštanje, a poslednje na listi kandidata za unapređenje. Takođe, i dalje su manje plaćene za isti rad u odnosu na muškarce.

Osim u Beogradu, osmomartovski protesti i programi biće održani i u Dimitrovgradu, Prijepoljeu, Nišu, Vranju, Tutinu, Novom Sadu, Kruševcu, Pančevu, Užicu, Novom Bečeju…

I u Prištini će žene izraziti protest zbog rodno zasnovanog nasilja, uz poruku institucijama: “Dosta izgovora!”

Niz događaja organizuju Mreža žena Kosova, Univerzitetski program za rodne studije i istraživanje, Artpolis, Inicijativa mladih za ljudska prava - Kosovo, Centar za ravnopravnost i slobodu, Kosovski centar za rodne studije i Albanski feminizam.

Program počinje prepodnevnim performansom ispred zgrade vlade, a centralni događaj je protest “Marširajući ne slavimo” na Trgu Zahir Pajaziti.

Ženska mreža Hrvatske, koja okuplja više od 30 organizacija, obeležava 8. mart protestnom šetnjom “Ženama je dosta!” koja polazi sa Trga žrtava fašizma, a Ulicom Račkog, Jurišićevom i preko Trga bana Jelačića, biće završena na Trgu sv. Marka, gde će biti izraženo nezadovoljstvo sve grubljim kršenjem ženskih prava, ukidanjem stečenih prava i sve glasnijim najavljivanjem mera i propisa koje vode pogoršanju ionako lošeg položaja žena u društvu.

“Nakon 105 godina od kada se obeležava međunarodni dan žena preti nam smanjenje stečenih prava. Suočene smo s drastičnim smanjenjem učešća žena u politici i nepoštovanja zakona kojima se propisuju ženske kvote. Trpimo posledice indiferentnosti zakonodavstva i pravosuđa prema nasilju nad ženama i femicidu, te dvostrukom kažnjavanju žena žrtava nasilja. Katoličke vrednosti postaju neodvojive od državnih institucija, a žene se guraju s tržišta rada u kuhinju i porodicu i nameće im se uloga majke kao jedine vredne i društveno prihvatljive. Prava porodice postaju važnija od pojedinačnih prava žene. Dominantan katolički sustav vrednosti ima za direktnu posledicu napad i sužavanje seksualnih i reproduktivnih prava žena, posebno prava na abortus, kontracepciju, medicinski potpomognutu oplodnju i odgoj seksualno odgovornih mladih”, poručuju ženske organizacije u Hrvatskoj, ukazujući i na težak socijalni položaj žena i neravnopravne radne uslove, ali i na nove napade na autonomiju civilnog društva, ukidanje slobode medija i nametanje politike zastrašivanja.

U Zagrebu će biti održan i “Noćni marš”, koji će krenuti u 18 sati iz Parka kralja Petra Krešimira IV ka Zrinjevcu, a omogućiće da učestvuju i žene koje to inače ne bi mogle zbog radnog vremena.

Naglašavajući da žene čine većinu radne i proizvodne snage u industrijama koje se praktično nalaze pred potpunim nestankom, organizatori ukazuju i na činjenicu da žene čine većinu onih koje se u kapitalističkom društvu bave najslabije plaćenim uslužnim i javnim delatnostima, u uslovima u kojima je realno nemoguće zatražiti slobodan dan ili prilagoditi radno vreme bez ugrožavanja radnog mesta. Takođe, protestom u večernjim satima organizatorke žele da skrenu pažnju na uporno institucionalno ignorisanje i prećutno društveno opravdavanje nasilja koje žene doživljavaju svakodnevno na ulicama, ali najčešće u svojim domovima, među prijateljima i poznanicima.

Protest organizuju: Inicijativa Preuzmite odgovornost za ubojstva žena, CESI, HollaBack!, Ženska soba, Centar za mirovne studije, BRID - Baza za radničku inicijativu i demokratizaciju, MAZ - Mreža antifašistkinja Zagreba, Centar za ženske studije, K-zona, Mreža mladih Hrvatske, Zelena akcija, B.a.B.e, Zagreb Pride, [BLOK], GONG, Udruga žena Romkinja Hrvatske “Bolja budućnost”, Attack, Inicijativa za podršku izbjeglicama "Dobrodošli", Inicijativa Are You Syrious?...

U Sarajevu Fondacija CURE organizuje Živu biblioteku i izložbu radova LGBT*Q aktivistkinja. U Banjaluci će biti otvena izložba “Uspostavljanje izgubljene veze: AFŽ u Bosanskoj Krajini”, uz okrugli sto na temu “Šta nam znači AFŽ danas”. U Zenici će biti održan protest “Mi nismo same” ispred zgrade vlade Zeničko-dobojskog kantona, kojim će biti zatražena prava porodilja u okviru natalne, demografske politike, zaštita porodica sa decom u svim kantonima i eliminacija diskriminacije porodilja.

U Ljubljani se 8. marta završava 17. Međunarodni feministički i queer festival Rdeče zore, a program obuhvata performans Jasne Žmak “Lavender Jane”, te koncerte Feminističkog hora Z’borke, Razor Cunts iz Nemačke i DJ nastupe.

U Skoplju će od 11. do 13. marta biti održan festival “Prvo pa žensko”, koji će predstaviti multidisciplinaran program učesnika iz Makedonije i regiona.

Dan žena ustanovljen je na drugoj međunarodnoj konferenciji žena socijalista 8. marta 1910. godine u Kopenhagenu, na inicijativu Klare Cetkin, tadašnje liderke radničkog pokreta. Taj praznik obeležava se u znak sećanja na demonstracije američkih radnica u Čikagu 1909. godine i njujorški marš na kojem je više od 15.000 žena zatražilo kraće radno vreme, bolje plate i pravo glasa.

Kao Međunarodni dan žena, 8. mart se obeležava od 1975. godine, koja je bila proglašena Godinom žena. Generalna skupština UN je 1977. godine posebnom rezolucijom proglasila 8. mart Danom ženskih prava i međunarodnog mira.

*U PRILOGU: Mapa ženskog aktivizma u Srbiji

(SEEcult.org)