Aplauzi za restaurisanu Zasedu, gorku priču o revoluciji
Restaurisan film "Zaseda" (1969) Živojina Pavlovića, kojim Jugoslovenska kinoteka učestvuje u evropskom projektu Sezona filmskih klasika, premijerno je prikazan 28. decembra u prisustvu Pavlovićeve porodice i kolega različitih generacija, ali i mnogo mladih gledalaca kojima je to bila prva prilika da na velikom ekranu vide to značajno ostvarenje srpske filmske baštine - i dalje aktuelnu, efektnu i gorku priča o revoluciji, izdaji njenih principa i ljudskim karakterima. Odjavna špica protekla je uz snažan aplauz u punoj u sali "Makavejev".
Jugoslovenska kinoteka treću godinu zaredom učestvuje u projektu Sezona filmskih klasika, koji organizuje Asocijacija evropskih filmskih arhiva i kinoteka - ovoga puta filmom "Zaseda" koji je restaurisan u Odeljenju za digitalnu restauraciju u Arhivu u Košutnjaku.
Među prisutnima na premijeri nove kopije bio je i veteran među direktorima fotografije Milorad Jakšić Fanđo, koji je snimio taj crno-beli film, kao i glumac Branko Milićević, koji je odigrao upečatjlivu epizodu.
"Zaseda" je jedno od najboljih ostvarenja Žike Pavlovića, prema estetskim i tematskim karakteristikama, i jedan od najboljih filmova inače natprosečno plodotvornog perioda srpskog i jugoslovenskog filma nazvanog crni talas, istakao je uoči projekcije direktor Kinoteke Jugoslav Pantelić.
U kompleksnoj umetničkoj strukturi bogatstvo narativnih strategija susreće se s prepoznatljivim stilom dugih kadrova Žike Pavlovića, u kojima se složenosti i protivrečnosti sveta prelamaju kroz mnoštvo planova, dok sama priča još više intrigira i zadivljuje gledaoca, ocenio je Pantelić.
Napominjući da je svaki Pavlovićev film obrađivao teške i zahtevne teme, Pantelić je istakao da "Zaseda" gađa u samu srž tadašnjeg političkog poretka, što se manifestovalo i kroz opstrukcije na koje je taj film nailazio. Naime, film je premijerno prikazan u Puli, mada ne u Areni, uspešno je učestvovao na Festivalu u Veneciji, ali potom nije pušten u bioskope.
"Slikajući svet pred kraj Drugog svetskog rata i u osvit uspostavljanja novog ideološkog poretka, Pavlović uspeva da obuhvati sve probleme, protivrečnosti i lomove koji se ispoljavaju u tako turbulentnim vremenima, istovremeno dotičući aspekte koji su univerzalno ljudski, nisu vezani za vreme i podneblje niti su striktno društveni, već i lični i psihološki... Ratna, a zatim i revolucionarna stihija, u viđenju Žike Pavlovića, kanališe se u pravcu uspostavljanja čvrstog poretka, koji sa sobom donosi iščekivani mir, ali je pitanje po koju cenu, ako u tom procesu idealisti stradaju, a pobednici su oni koji umeju da manipulišu i koji nisu spremni da se žrtvuju već da na tuđim žrtvama profitiraju“, izjavio je Pantelić, te zaključio da utisak koji ostavlja ovaj film nije nimalo vedar, ali je njegovo dejstvo katarzično, donoseći otrežnjenje i jasniju sliku o krupnim istorijskim promenama.
Glavnu ulogu mladog idealiste u "Zasedi", snimljenoj u produkciji "Centar filma" iz Beograda, igrao je Ivica Vidović, a uz njega i Milena Dravić, Severin Bjelić, Slobodan Aligrudić, Pavle Vuisić, Dragomir Felba.
Pantelić je izrazio zadovoljstvo što će Jugoslovenska kinoteka "Zasedu" u novom ruhu učiniti bližom domaćoj publici, ali i predstaviti gledaocima u Evropi, putem svog YouTube, kao svedočanstvo o visokim dometima domaće kinematografije.
Prethodnih godina u Sezoni evropskih filmskih klasika prikazani su "Grešnica bez greha" Koste Novakovića i "Klakson" Vojislava Kokana Rakonjca.
Izbor za 2023. godinu, pored umetničkih kvaliteta "Zasede", proistekao je i iz činjenice da je Jugoslovenska kinoteka protekle jeseni obeležila 90 godina od rođenja Živojina Pavlovića, priredila retrospektivu njegovih filmova i, u saradnji sa Slovenačkom kinotekom, objavila monografiju posvećenu autoru koji spada u red najznačajnijih stvaralaca srpske i jugoslovenske kinematografije.
(SEEcult.org)
