Atrakcije 7. ZagrebDoxa

Filmom “Irokez” Matije Vukšića o hrvatskom profesionalnom bokseru Željku Mavroviću, 27. februara počeo je sedmi ZagrebDox, koji do 6. marta predstavlja više od 150 svetskih i domaćih dokumentaraca, uz brojne goste, a prvi put je organizovan pod visokim pokroviteljstvom predsednika Hrvatske Ive Josipovića.

Premijeri “Irokeza” prisustvovao je i glavni protagonista Mavrović, koji je pobedio u 27 borbi, a izgubio je samo jednu - za titulu svetskog prvaka u teškoj kategoriji. Prepoznatljiv i po indijanskoj frizuri, nakon te borbe više nikada nije navukao rukavice.

Vukšić, Mavrović i Puhovski

“Irokez” je prikazan paralelno u četiri ispunjene dvorane Movieplexa u Centru Kaptol, a Festival je svečano otvorio pročelnik Gradskog ureda za obrazovanje, kulturu i sport Ivica Lovrić, uz direktora ZagrebDoxa Nenada Puhovskog i njegovu zamenicu Sanje Borčić.

Puhovski je najavio “vrlo intenzivan program” i naglasio da je ZagrebDox više od festivala.

“Na samom početku bilo je najbitnije pozicionirati se. Danas je ZagrebDox kao festival otvoren svim estetikama, svim načinima iskaza i svim ljubiteljima dokumentaraca. Želeli smo uspostaviti dobar kontakt s gledaocima i u tome uspeli, jer smo lane dosegli brojku od 25.000 posetilaca”, istakao je Puhovski, koji i sam učestvuje van konkurencije filmom “Paviljon 22” o zločinu tzv. Merčepove jedinice u Pakračkoj Poljani nad građanima uglavnom srpske nacionalnosti.

Paviljon 22

Puhovski je rekao i da je cilj ZagrebDoxa bio da ostvari međusobno poverenje s hrvatskim autorima, pa ove godine čak trećinu programa čine domaći dokumentarci, raspoređeni u svim filmskim programima.

Sledeći cilj je postavljanje ZagrebDoxa na evropsku i svetsku filmsku kartu, rekao je Puhovski i poručio da je za ispunjenje te ambicije potrebna pomoć svih - kako bi se omogućio ne samo za uvoz, već i izvoz domaćih dokumentaraca.

Gradski zvaničnik Ivica Lovrić zahvalio je kompletnoj ekipi festivala na organizaciji, ističući da je ZagrebDox “manifestacija koja donosi filmove koji na poseban i autorski način progovaraju o aktuelnim društvenim temama, te već sada postaje evropski i svetski događaj”.

“Oduševljava intelektualna znatiželja zagrebačke publike o kojoj svedoče brojke posećenosti festivala”, rekao je Lovrić i izrazio uverenje da je sedmi ZagrebDox ujedno i najbolji do sada.

ZagrebDox, osim pedesetak filmova u međunarodnoj i regionalnoj konkurenciji, obuhvata još šest programskih celina (Happy dox, Kontroverzni dox, Glazbeni globus, Teen dox, Stanje stvari i Majstori doxa), uz retrospektive posvećene produkciji Participant Media, hrvatskim ratnim dokumentarcima i radu francuskog dokumentariste Nicolasa Philiberta, koji je bio i zvezda nedavnog sedmog Festivala evropskogh dokumentarnog filma “7 veličanstvenih” u Beogradu.

Prvi festivlaski dan donosi dva hrvatska premijerna naslova - film “Gabriel” Vlatke Vorkapić i “Razorubičenje” Domagoja Matizovića, a program počinje hvaljenim filmom “Katka” iz programa “Teen Dox” češke rediteljke Helena Treštikove o 14 godina u životu mlade narkomanke i nene jalove bitke sa zavisnošću.

Film “Hotel Paradise” Sophie Tzavelle priča je o romskom stambenom neboderu na rubu jednog bugarskog provincijskog grada čija su se svetla ugasila, ali svaki od 1.500 stanovnika ima plan kako iznova da oživi san o Izgubljenom raju.

Biće prikazan i film iz međunarodne konkurencije “Rat za okućnicu” Phie Ambo o međususedskim svađama, kao i višestruko nagrađivani film “Među zvijezdama” holandskog dokumentariste Leonarda Retela Helmricha koji je 12 godina sledio indonezijsku porodicu u Džakarti, otkrivajući niz posledica tranzicije u Indoneziji: korupciju, međureligijske konflikte, zavisnost od kocke, generacijski jaz i rastuće razlike bogatih i siromašnih.

Rat za okućnicu

Autorka Marianna Kaat iz Estonije predstavlja u filmu “Jama br. 8” priču iz nekad uspešnog ukrajinskog rudarskog područja, gde danas svi kopaju - penzioneri, nezaposleni rudari, pa čak i deca - pre nekoliko godina očajni stanovnici odlučili su da kopaju ilegalno, te sada kopaju baš svuda.

Prvog festivalskog dana biće prikazan i film “Nyman in Progress” nemačke autorke Silvie Beck o umetničkom životu slavnog Michaela Nymana - jednog od najinovativnijih britanskih kompozitora, pijanista, muzikologa, dirigenta, a odnedavno i filmskog autora.

Michael Nyman

ZagrebDox će premijerno prikazati ukupno 13 hrvatskih filmova, među kojima su i “Građani na Cvjetnom trgu” Krste Papića, “Don Juan: oprostite, gospođice” Gorana Devića, “Jesam li sretna?” Vanje Sviličić, “Kelti” Đure Gavrana, “Ratni reporter” Silvestra Kolbasa i “Album” Branka Ištvančića.

Premijerno će biti prikazan i film “Nekoć braća” Michaela Tolajiana koji je deo celine “Kontroverzni dox”, a govori o prijateljstvu i odnosu dva košarkaška velikana bivše Jugoslavije i NBA lige - pokojnog Dražena Petrovića iz Hrvatske i Vlade Divca iz Srbije.

Nekoć braća

Snimljen u produkciji NBA Entertainmenta, film “Nekoć braća” prikazuje karijere nikad prežaljenog hrvatskog košarkaša i slavnog srpskog igrača, preispitujući njihov odnos koji je, učvršćen igranjem za jugoslovensku reprezentaciju i imigrantskim iskustvom u Americi, narušio rat.

Divac će tim povodom, nakon niza godina, ponovo stići u Zagreb.

Premijerno će biti prikazan i film “Drugarica Jovanka” o Jovanki Broz, udovici bivšeg doživotnog predsednika SFRJ Josipa Broza Tita, koji je nastao u produkciji Radio-televizije Srbije, a režirali su ga Slađana Zarić i Filip Čolović.

Drugarica Jovanka

Film “Drugarica Jovanka”, takođe u celini “Kontroverzni dox”, zasnovan je na svedočanstvima savremenika iz Užičke 15, gde je Jovanka Broz provela 35 godina u zajedničkom životu sa Titom. Sniman na lokacijama i objektima koje su koristili Brozovi, film sadrži citate tada bitnih političara i dokumente iz ljubljanskog i beogradskog arhiva koji dosad nisu prikazani u javnosti.

Među premijerama 7. ZagrebDoxa je i film “Oženiću celo selo” Željka Mirkovića, takođe iz Srbije, koji će biti prikazan u programu “Happy dox”.

Premijerno će biti prikazan i bosanskohercegovački film “Godine koje su pojeli lavovi” Bore Kontića o odgovornosti novinara koji su u vreme rata 90-ih bili uključeni u ratnohuškačku propagandu. Najavljena je i premijera “Magneta” Namika Kabila iz BiH, filma o okupljanju na hiljade ljudi svake godine u Čevljanovićima, tridesetak kilometara od Sarajeva, gde gledaju borbe bikova, plešu i jedu dok ne padnu s nogu.

Godine koje su pojeli lavovi

Žirijem međunarodne konkurencije predsedava renomirani hrvatski filmski umetnik Eduard Galić, kome je priređena retrospektiva u sklopu programa “Majstori doxa”, a čine ga još i iranski redatelj Hamid Rahmanian - autor filma “Staklena kuća”, koji je na prošlogodišnjem ZagrebDoxu nagrađen posebnim priznanjem međunarodnog žirija, te rediteljka i filmska teoretičarka Hana Jušić.

Regionalni žiri čine mlada srpska rediteljka Milica Đenić, autorka filma “Kriva je”, koji je na 6. ZagrebDoxu nagrađen posebnim priznanjem regionalnog žirija, zatim nemački reditelj i snimatelj Wolfram Huke, čiji je dokumentarni prvenac “Tiho uklanjanje” osvojio posebno priznanje na ZagrebDoxu 2009, te hrvatski filmski i TV kritičar Dragan Jurak.

Biće dodeljen i Mali pečat - autoru/ici do 30 godina, a tu će odluku na doneti mladi žiri, koji čine studenti zagrebačke Akademije dramske umjetnosti (Đuro Gavran, Igor Bezinović, Iva Mrkić).

Nagrada “Movies that Matter” treću godinu zaredom dodeljuje se filmu koji na najbolji način problematizuje zaštitu ljudskih prava, a dodeliće je žiri koji čine istaknuti istraživački novinar Drago Hedl, koordinator Inicijative mladih za ljudska prava Mario Mažić, te voditeljka i novinarka Ida Prester.

Među gostima ZagrebDoxa je renomirani svetski dokumentarista Nicolas Philibert, koji će se predstaviti filmovima u sopstvenom izboru, a vodiće i masterklas za zainteresovanu publiku.

Nicolas Philibert

Najavljen je i američki autor Brian Hill, čiji će film “Klima promjene” biti prikazan u sklopu retrospektive kompanije Participant Media. Hill je dobitnik nagrade Bafta, filmski redutelj i direktor britanske kompanije Century Films.

Stiže i američka rediteljka Cathryn Collins koja kroz portret Mihaila Hodorkovskog, najbogatijeg čoveka u Rusiji, otkriva u filmu “Vlast” kako su žrtvovane slobode i vladavina prava u savremenoj Rusiji.

Vlast

Iranski autor Massoud Bakhshi u filmu “Naš perzijski sag” evocira svoje bolne uspomene na ubijenog oca, a njegovim filmom biće i završen sedmi ZagrebDox.

Od autora iz regionalne konkurencije najavljen je Nikolaus Geyrhalter iz Austrije, autor filma “Allentsteig”, te Mladen Matičević iz Srbije, autor filma “Run for life” o trojici maratonaca iz Etiopije.

Run for life

Matičević učestvuje i u takmičarskom programu 39. FEST-a u Beogradu novim filmom “Zajedno”, priči o Urošu, cenjenom i nagrađivanom beogradskom književniku, koji je već neko vreme u kreativnoj krizi.

Među gostima ZagrebDoxa iz regiona najavljena je Maja Malus iz Slovenije, rediteljka filma “Schengenske zgode”.

Kao gost je najavljen i reditelj i producent Bosse Lindquist, jedan od autora prvog filma snimljenog o medijskoj mreži Wikileaks i njenom glavnom uredniku Julianu Assangeu. Švedska televizija, na čelu sa izvestiocima Jesperom Huorom i Bosseom Lindquistom. posetila je ključne zemlje odakle WikiLeaks deluje i razgovarala sa najvažnijim članovima te organizacije koja je izazvala glavobolju političarima širom sveta objavljivanjem tajnih depeša američke diplomatije.

Julian Assange

Stiže još nekoliko autora čiji će filmovi biti prikazani u programu “Stanje stvari” - rumunska autorka Alina Teodorescu koja u filmu “Natascha Kampusch - 3.096 dana zatvora” zabeležila slučaj jedne od najpoznatijih svetskih žrtava otmice, te irski reditelj Risteard Ó Domhnaill koji predstavlja u filmu “Cijev” borbu irskih ribara i zemljoradnika protiv petrohemijskog giganta Shell, dok češki autor Ivan Vojnár svoje protagoniste podvrgava kinoterapiji u istoimenu filmu.

Među gostima je i rediteljski dvojac Andreas Horvath i Monika Muskala, koji će predstaviti film “Arapska privlačnost”, nekonvencionalnu priču o nekad gorljivoj austrijskoj feministkinji koja se udala u Jemenu i preobratila u islam.

Arapska privlačnost

Kanadski film “Ne sviđa ti se istina - četiri dana u zatvoru Guantanamo”, u režiji Luca Cotéa i Patricia Henriqueza, oslanja se na snimke nadzornih kamera iz zloglasnog američkog zatvora u zalivu Gvantanamo, a nagrađen je posebnom nagradom žirija na Međunarodnom filmskom festivalu dokumentarnog filma u Amsterdamu (IDFA).

Švajcarska autorka Sarah Horst u filmu “Obiteljska stvar” oslikala je tragikomičan portret porodice koja pokušava da izgradi identitet van granica uobičajenih konvencija, dok se Andris Gauja u dokumentarcu “Obiteljski instinkt” bavi incestom u zabitom selu u Letoniji.

Obiteljski instinkt

Biće prikazan i drugi deo australijskog dokumentarnog serijala “Anatomija” - film “Lice” Adele Wilkes koji donosi kolaž autoportretnih video snimaka lica u najintimnijem trenutku - tokom orgazma.

Među gostima ZagrebDoxa najavljen je i Jerome Missolz, francuski autor rokumentarca “Wild Thing”, koji posvećuje svojim rok idolima, te američka fotografkinja i rediteljka Kate Perotti, koja u filmu “Momz Hot Rocks” beleži muke malih ženskih bendova čije su članice uglavnom energične četrdesetogodišnje majke.

Wild Thing

Iz programa “Happy dox” stiže Šveđanka Selina Hakansson, autorka filma “Kozji sir”.

Posebna festivalaska atrakcija je i programska celina “Majstori Doxa” koja uključuje najnovije radove svetski priznatih autora i autorki.

Američkog reditelja Fredericka Wisemana struka smatra jednim od najznačajnijih živih dokumentarista današnjice. Wiseman je dosad snimio više od 30 dokumentaraca u kojima se posvetio istraživanju američkih institucija. Stavljajući u fokus bolnice, srednje škole, vojne centre, centre za socijalnu pomoć i policijske stanice.., Wiseman otkriva manje poznate nejednakosti američkog društva. U poslednjem filmu “Boxing Gym” snima školu boksa - na suptilno provokativan način kritikuje postojanost i prisutnost nasilja u današnjem društvu.

Boxing Gym

Errol Morris, jedan od vodećih svetskih majstora dokumentarne forme, u poslednjem filmu “Tabloid” beleži priču o Joyce McKinney, bivšoj Miss Vajominga, koja nije želela da prihvati prekid ljubavne veze s mormonskim sveštenikom, te ga je navodno pratila, otela i seksualno zlostavljala. Morris taj događaj beleži sa dva potpuno različita stajališta: iz perspektive glavne protagonistkinje, koja je vođena bezuslovnom ljubavlju želela spasiti voljenog muškarca, te iz perspektive tabloida željnih senzacionalizma.

Danski reditelj i pesnik Jørgen Leth, vodeća figura svetske eksperimentalno- dokumentarne produkcije, u filmu “Erotic man” putuje svetom i stvara provokativni i neretko autobiografski filmski esej o čoveku u potrazi za prirodom “erotskog”.

Erotic man

Među dokumentarističke majstore uključene su i dve autorke - Kim Longinotto i Jennifer Fox, čiji su filmovi domaćoj publici poznati sa prošlogodišnjih izdanja ZagrebDoxa.

Kim Longinotto, istaknuta britanska rediteljka poznata po portretisanju izuzetno snažnih žena širom sveta i bavljenju kontroverznim temama u visoko rizičnim društvima, u filmu “Pink saris” donosi priču o ženskim pravima u severnoj Indiji.

Njujorška nagrađivana rediteljka Jennifer Fox, u poslednjem dokumentarcu “My Reincarnation” prikazuje 20-godišnje praćenje tibetanskog učitelja i njegovog sina koji tvrdoglavo odbija da prihvati sudbinu reinkarniranog učitelja, te umesto toga bira karijeru u Italiji.

My Reincarnation

Među majstorima na 7. ZagrebDoxu je i istaknuti hrvatski dokumentarista Eduard Galić kome je posvećeno autorsko veče u izboru Hrvoja Turkovića.

Galić je jedan od najproduktivnijih hrvatskih filmskih i televizijskih reditelja uopšte - u stvaralačkom radu koji traje više od 45 godina režirao je više od 40 dokumentaraca, nekoliko igranih filmova, niz tv-drama, televizijskih serija, te više od 100 raznih televizijskih formi.

Prošle godine je najboljim filmom u međunarodnoj konkurenciji proglašen potresan kineski film “Žalba” Zhao Lianga o protivurečnostima današnje Kine, čija bi se radnja mogla smestiti i u većinu zemalja na prostoru bivše Jugoslavije. Taj film nagrađen je i priznanjem za najbolji film koji promoviše ljudska prava, dok je u regionalnom programu nagradu Veliki pečat osvojio austrijski “Toto” Petera Schreinera o potrazi za izgubljenim identitetom.

ZagrebDox organizuje produkcijska kuća Factum, a direktor i selektor je Nenad Puhovski.

Generalni sponzor festivala je Hrvatski Telekom, a podržavaju ga i Ured za kulturu Grada Zagreba, Hrvatski audiovizualni centar i MEDIA program.

Sajt ZagrebDoxa je www.zagrebdox.net, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org, odnosno OVDE

(SEEcult.org)