Barkodirana slika Destila Markovića u KCB-u
Izložba “Barkodirana slika” Milovana Destila Markovića, beogradskog umetnika koji od sredine 80-ih živi i radi u Berlinu, biće otvorena 7. novembra u Likovnoj galeriji Kulturnog centra Beograda, a predstavlja deo ciklusa Transfigurativnih radova koji Marković ostvaruje kroz različita poglavlja od 1994. godine (serije Karminke, Samobrijanja, Tekst portreti, Barkodirane slike).
Izložba u Likovnoj galeriji KCB-a, čija je kustoskinja Danijela Purešević, prvo je samostalno predstavljanje Destila Markovića u Beogradu posle 2003. godine, a prethodi retrospektivi koju će imati u decembru u Muzeju savremene umetnosti Republike Srpske (MSURS) u Banjaluci. Obe izložbe, organizovane u saradnji KCB-a, MSURS-a i Udruženja građana SEEcult.org, prati reprezentativna monografija posvećena Markovićevom opusu, počev od 80-ih godina, kada je bio jedan od ključnih aktera beogradske umetničke scene, postao dotad najmlađi dobitnik “Politikine” nagrade, a kao član grupe Žestoki, inicirao je i otvaranje kultnog kluba Akademija.
Budući da Marković sliku ne stvara niti promišlja kao samostalni entitet, već uvek kao segment kompleksne ambijentalne vizije, tako je izložba u KCB-u osmišljena za prostor Likovne galerije jedinstven iskaz, koji se temelji na dramaturgiji snažnog značenjskog naboja i dinamike.
Šifrovani jezik barkodova, kao osnovni jezički kôd tržišno-ekonomskog sistema neoliberalnog kapitalizma, koji mogu da odgonetnu samo inicirani, Marković preuzima kao temeljni jezički kôd vlastitog slikarstva. Barkodovi koji se ukazuju u zavodljivim kolorističkim interpretacijama, nisu apstraktna, prazna semantička polja, već vizuelna polja krcata šifrovanim sadržajima i značenjima. Kroz platna i ambijentalne celine, Marković vešto prodeva nit kontinuiteta, koja odlikuje vekove trajanja civilizacije, ostvarujući visoko referentno, snažno kritički intonirano svedočanstvo i tumačenje savremenog sveta – totalitarnog dehumanizovanog neoliberalnog kapitalističkog modela gde se različitim metodama nadziranja i kontrole sprovodi savremena inkvizicija nad slobodom duha i mišljenja, navela je kustoskinja Danijela Purešević u tekstu “Od Euharistije do Inkvizicije” u katalogu-monografiji povodom izložbe “Barkodirana slika”.
Messenger/Glasnik, zlatni listić, MDM vezivo i pigmenti na platnu, 250 x 390 cm, 2019.
Na jednom zidu galerije udružena su dva triptiha: Inkvizicija i Glasnik. Na naspramnom zidu pozicionirana su tri platna alarmantnih, upozoravajućih naslova Top Secret (Strogo poverljivo), Entry Denied (Zabranjen ulaz) i Toxic (Toksično), objedinjena naslovom “Prizma”, što je kodirano ime programa za nadziranje celokupnog World Wide Web sistema. Centralno mesto zauzima platno In Bank We Trust (S verom u banku). Iza galerijske pregrade, u svojevrsnom “oltarskom” prostoru, smešteni su Tekst portreti iz projekta Beskućnici (Homeleess), dok centralnu poziciju zauzima izdvojena slika manjih dimenzija Lapis lazuli oreol.
Triptisi Inkvizicija i Glasnik, zatim, platna objedinjena naslovom “Prizma”, kao i In Bank We Trust, dakle, “barkodirane slike”, jesu složeni palimpsesti, čiji dominantni i povezujući sloj konstituišu slikani barkodovi, koji, u svakom od ovih radova, nose isti sadržaj – a to jeste “Otmica Evrope”. To su kodirane rešetke, odnosno algoritmi, koje zarobljavaju mnoge slojeve i onemogućavaju nesmetan civilizacijski protok i kontinuitet, a zapravo opisuju ravan savremenog trenutka.
Monumentalni triptih Inkvizicija, čini barkod formiran od crnih i zlatnih geometrijskih površina, koloristički bliskih Euharistiji, koja je mahom bila izgrađena od bitumena i zlatnih listića, a predstavljena je 1985. godine na istoimenoj izložbi u Salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu, za koju je Destil Marković i dobio “Politikinu” nagradu. U barkod rešetku Inkvizicije upletena je procesija zlatnih oreola koji idu na poklonjenje NATO zvezdi, čija je mornaričko plava boja sasvim bliska onoj plavoj koja je u vizantijskom slikarstvu označavala najuzvišeniju duhovnost. Triptih Glasnik, u dijalogu sa Inkvizicijom, u žuto-crnu barkod strukturu upliće krila “Milosrdnih anđela”, dok su u centralnom delu kompozicije mape kontinenata “prevedene” u formu anđeoskih krila.
Inkvizicija, zlatni listić, MDM vezivo i pigmenti na platnu, 250 x 450 cm, 2019.
Prema navodima samog umetnika, projekat je baziran na tome da je inkvizicija uvek postojala, da postoji danas i da će uvek postojati...
“Ovde govorim o nekoj centralnoj koordinati savremenih političkih kretanja. Šta znači politički korektan umetnik, šta je politički korektna nacija, šta je politički korektna ekonomija, šta je politički korektna država... Tako sam uradio projekat koji se zove Inkvizicija. Kritikujem savremeno društvo kroz likovnu umetnost, što je vrlo komplikovano, jer ja nisam književnik, niti pozorišni čovek, koji kroz jezik, kroz priču, mogu da kritikuju neke stvari.... Ja mislim da danas politike više nema, postoji samo ekonomija. Sve je ekonomski mišljeno. Politika se ponaša onako kako ekonomija diktira. Inkvizicija je dugoročni projekat, kao što je to nekad bila i Euharistija”, naveo je Marković u emisiji “Art zona” (RTS, 2018), napominjući da je taj rad započeo pre dolaska američkog predsednika Donalda Trampa na vlast. “To je bila moja kritika NATO-a kao organizacije. Inkvizicija ima veze sa NATO perspektivama... Umetnik jeste neko ko se bavi lepotom. Umetnost jeste o nečemu uzvišenom i lepom i nevidljivom, naravno, ali mora da ima veze sa realnošću, sa ekonomskom i političkom situacijom. I to daje aktuelnost umetnosti. Samo to”, naveo je Marković.
Parafrazirajući poznatu krilaticu koja je, između ostalog, ispisana i na svim novčanicama američkog dolara – “In God We Trust” (S verom u Boga), Marković na centralnom zidu Likovne galerije KCB-a pozicionira platno naslovljeno In Bank We Trust, apostrofirajući dominantnu religiju savremenog sveta.
S verom u banku, zlatni listić, lak, MDM vezivo i pigmenti na platnu, 86 x 250 cm, 2015.
Monumentalni radovi, Tekst portreti iz projekta Beskućnici, sakriveni iza pregradnog zida, obelodanjuju ono što savremeni svet sakriva, a to su posledice surovog i nehumanog eksploatatorskog sveta neoliberalnog kapitalizma.
Konačno, svojevrsno razrešenje na izložbi pruža Lapis lazuli oreol u crnom drvenom ramu, sa dominantnom duboko crnom površinom, ostvarenom crnim karminom na plišu, gde je prosečena forma, koja se zahvaljujući pozadinskom sloju ukazuje kao lapis lazuli oreol. Tamo, negde iza, iza sveta barkodova, beskućnika, prizme, savremene inkvizicije, pomalja se prostor spokoja i duhovnosti, navela je Danijela Purešević.
Prema njenim rečima, kao što je “Euharistiju”, kao ključnu izložbu na razvojnom putu Destila Markovića - koja je u duhu “nove slike” ali bitno samosvojna - odlikovalo ujedinjenje matrica vizantijske duhovnosti i ikonografije sa buntovništvom, žestinom i nabojem rokenrola, tako i u slojevima njegovih novijih slika nanovo prepoznajemo vizantijski kôd udružen sa snažnim nabojem revolta i društvenog kriticizma.
Destil Marković je poslednji put izlagao samostalno u Beogradu 2003. godine, kada je u Galeriji Zvono predstavio deo radova iz serije Karminke, a u Centru za kulturnu dekontaminaciju, kao i na Palati Albanija na Terazijama, predstavio je radove iz ciklusa Beskućnici (Homeless Belgrade).
Deo radova iz ciklusa “Barkodirane slike” predstavio je u međuvremenu u Beogradu na 56. Oktobarskom salonu 2016. godine, a izlagao ih je, inače, na niz izložbi od Njujorka do Tokija.
Portret Dragana Stankića, Beskucnici Beograd, baner, 40 x 8,90 m, Palata Albanija, Terazije, Beograd, 2003.
Jedan od prvih radova iz tog serijala – nazvan prema čuvenom delu Nikolaja Černisevskog “Šta da se radi?”, imala je priliku da vidi publika u Gradskoj galeriji Požega 2012. Odgovor Markovića tada je bio: “Okupiraj!”, performativno ispisan crvenom uljanom bojom po slici na otvaranju izložbe u Požegi, gradu u kojem je proveo detinjstvo i gimnazijske dane.
Destil Marković (1957) studirao je na beogradskoj Likovnoj akademiji, gde je 1982. godine sa Vlastimirom Mikićem osnovao grupu Žestoki, koja je inicirala 1982. godine otvaranje kultnog kluba Akademija.
Prelomna godina u njegovom životu bila je 1986. godina, kada je dobio “Politikinu” nagradu za slikarstvo, izlagao na Bijenalu u Veneciji i preselio se u Berlin.
Marković je izlagao na brojnim samostalnim i grupnim izložbama širom sveta, među kojima su 42. i 46. Venecijansko bijenale, 4. Istanbulsko bijenale, 6. Trijenale u Nju Delhiju, 5. Cetinjsko bijenale, 19. Bijenale u Sao Paolu... Izlagao je u Muzeju savremene umetnosti Kumamoto u Japanu, MoMA P.S.1 Centru za savremenu umetnost u Njujorku, Nišido galeriji savremene umetnosti u Tokiju, u Muzeju moderne umetnosti u Stokholmu, Ludvig muzeju savremene umetnosti u Budimpešti, Muzeju savremene umetnosti u Ljubljani, kao i u muzejima i galerijama u Berlinu, Lođu, Pragu, Gracu, Istanbulu, Šangaju, Diseldorfu, Hamburgu...
Dobitnik je, između ostalog, i nagrade 24. Oktobarskog salona u Beogradu (1983), nagrade za mladog umetnika Grada Beograda (1984), nagrade 19. Memorijala Nadežde Petrović u Čačku (1996), nagrade Pollock-Krasner fondacije u Njujorku (2000), kao i brojnih nagrada u Nemačkoj.
Markovićevi radovi nalaze se u muzejima u Berlinu, Kumamotu, Beogradu, Diseldorfu, Lođu, Duizburgu, Gracu, Prijepolju… kao i u brojnim privatnim kolekcijama.
Prateći program izložbe u Likovnoj galeriji KCB-a obuhvata razgovor sa umetnikom i vođenje kroz postavku 12. novembra u 18 sati, a 20. novembra u 19 časova biće predstavljena i monografija Destila Markovića, posvećena radovima od 1980. do 2020. godine, čiji su izdavači KCB, MSURS i SEEcult.org.
Izložba u Likovnoj galeriji KCB-a biće otvorena do 28. novembra.
Projekat je realizovan uz podršku Ministarstva prosvete i kulture RS, Ministarstva civilnih poslova Bosne i Hercegovine, Ministarstva kulture i informisanja Srbije, Sekretarijata za kulturu Beograda i Summa Artium iz Budimpešte.
(SEEcult.org)
