Bogat 4. Beldocs, uprkos krizi
Međunarodni festival dokumentarnog filma Beldocs predstaviće od 4. do 11. maja u Beogradu oko 80 ostvarenja iz tridesetak zemalja, uključujući pobednike najprestižnijih svetskih festivala, a iako predstavlja jedinstvenu priliku da publika vidi neke od najboljih dokumentaraca, i dalje je suočen sa neizvesnom budućnošću - zbog nedostatka sredstava. Osnivač, direktor i selektor Beldocsa Mladen Vušurović rekao je 20. aprila na konferenciji za novinare da ne može da bude optimista u vezi sa tim festivalom.
Međunarodni festival dokumentarnog filma Beldocs predstaviće od 4. do 11. maja u Beogradu oko 80 ostvarenja iz tridesetak zemalja, uključujući pobednike najprestižnijih svetskih festivala, a iako predstavlja jedinstvenu priliku da publika vidi neke od najboljih dokumentaraca, i dalje je suočen sa neizvesnom budućnošću - zbog nedostatka sredstava.
Osnivač, direktor i selektor Beldocsa Mladen Vušurović rekao je 20. aprila na konferenciji za novinare da ne može da bude optimista u vezi sa tim festivalom.
“Program je najbolji do sada i vizija i ambicija nam je da napravimo najbolji festival, ali je to nemoguće bez para”, rekao je Vušurović, dodajući da je minimalni budžet potreban za takav festival pet miliona dinara, a za četvrti Beldocs obezbeđeno je svega oko 1,2 miliona, što je otprilike 20 odsto od potrebnog.
Beldocs su podržali opština Stari grad i Fond za otvoreno društvo, ali ne i Skupština grada Beograda i Ministarstvo kulture, pa je onda, prema rečima Vušurovića, izostala i finansijska podrška Erste fondacije, iako je pohvalila ceo projekat.
Ističući i da su svi autori sa veliklim entuzijazmom podržali Beldocs, Vušurović je podsetio da je taj festival osnovao kako bi pokrenuo talas razvoja domaće dokumentaristike.
“Festival mora biti profesionalan ili ga neće biti. Ne mogu više ovako”, dodao je Vušurović.
Zabrinutost za Beldocs izrazio je i reditelj Darko Bajić, čijim će filmom “O, Gringo!” o srpskoj legendi brazilskog fudbala Dejanu Rambu Petkoviću, četvrti Beldocs biti otvoren 4. maja u Sava centru.
Apelujući da se Beldocs ne ugasi, Bajić je opisao taj festival kao “traganje za svetlošću” i dodao da je zapanjen energijom Vušurevića, kao i izborom filmova.
“Voleo bih da se sve to ne završi kao ‘Balkan’”, rekao je Bajić, zaslužan za oživljavanje tog bioskopa u centru grada, koji je, međutim, u martu prošle godine zatvoren zbog želje vlasnika tog prostora da ga renovira.
Ističući da je “bioskop sloboda i socijalni čin, jer tu ljudi komuniciraju”, Bajić je rekao da se to “mora tako shvatiti” i izrazio nadu da je zajednički moguće doprineti opstanku Beldocsa.
Predstavljajući film “O, Gringo!”, Bajić je rekao da je to svojevrsna misija da publika upozna Ramba Petkovića kao sjajnog fudbalera i čoveka.
“Film je dosta napet i zanimljiv, pomeren je od klasičcnih sportskih reportaža”, rekao je Bajić i najavio za 2. maj na Marakani konferenciju za novinare Petkovića i grupe brazilskih fudbalera.
Prema njegovim rečima, film “O, Gringo!” nije samo priča o fudbalu, već i “ljudski lepa melodramska priča o njegovoj porodici”.
“Prvi put ćemo upoznati Ramba kao igrača i ličnost koja voli svoju zemlju, a koji nikada nije igrao za reprezentaciju svoje zemlje”, rekao je Bajić, ističući da Petković u Brazilu ima status neviđene zvezde, između ostalog i zato što za klub “Flamengo” navija 48 miliona Brazilaca.
Četvrti Beldocs će u Međunarodnom takmičarskom programu prikazati 15 filmova, koji su učestvovali na najprestižnijim svetskim festivalima (IDFA, Sandens, Berlinale, DOK Leipzig...), a prvi put ima i takmičarski program domaćih dokumenataraca u kojem će, od ukupno 16 naslova, čak 14 imati premijere.
Međunarodni program obuhvata holandski film “Ljudi koji sam mogao biti a možda i jesam” (Boris Gerrets) o velegradskoj usamljenosti i nedostupnosti, uslikanih mobilnim telefonom, belgijski “Kao da je ime bitno” (Eva Kupper) - portret njujorškog “rodnog teroriste” Džona Korija, te nemački “Zeleni talas” (Ali Samadi Ahadi), autentičan višestilski prikaz iranskih demostracija protiv režima.
Biće prikazani i finski filmovi “Barzak” (Mantas Kvedaravicius) - čečenski prag između živih i mrtvih, te “Sublimat života” (Joonas Berghall, Mika Hotakainen), džarmuševska ispovest finskih muškaraca u saunama.
Među atrakcijama glavnog programa je i američki film “Carstvo boksa” (Frederick Wiseman) - sinema verite kontemplacija teksaške bokserske vežbaonice u režiji rodonačelnika tog žanra, te pobednik Sandensa i IDFA “Mesto među zvezdama” (Leonard Retel Helmrich), porodična saga u indožanskoj faveli, impresivno snimljena improvizovanim farovima i kranovima.
Najavljen je i pobednički film Dok Lajpciga - švedski “Fabrika votke” (Jerzy Sladkowski) o samohranoj majci u ruskoj provinciji koja napušta dete, majku, sponzora i posao u fabrici votke radi časova glume i privida slobode.
Nemačko-izraelski “Jedan nedovršen film” (Yael Hersonski) priča je o nedovršenom nacističkom propagandnom filmu o “idili” u Varšavskom getu, a “Afrički izbori” (Jarreth Merz) prati istorijsku izbornu dramu u Gani, vrlo sličnu ovdašnjim prilikama.
Nemački film “Kako napraviti knjigu sa Steidl-om” (Gereon Wetzel, Jorg Adolph) predstavlja svet čuvenog izdavača bibliofilskih izdanja, a biće prikazana i inspirativna biografija angažovane južnoafričke pevačice Miriam Makebe “Mama Afrika” (Mika Kaurismaki), zatim “Nostalgija za svetlošću” (Patricio Guzman), poetsko ukrštanje istorije, politike i astronomije u spektakularnoj čileanskoj pustinji, te grčki film “Genocid memorije” (Andonis Papandopulos) o razarajućoj gladi u ratnoj Atini početkom 40-ih godina 20. veka, i “Khodorkovsky” (Cyril Tuschi) - triler biografija kontroverznog ruskog tajkuna.
Filmovi u domaćem takmičarskom programu, koje je odabrao Igor Toholj, govore o različitim problemima - iz vremena Drugog svetskog rata, kao i nedavnih ratova na prostoru bivše Jugoslavije, ali i o balkanskom prostoru, poput “Balkanskog dnevnika: Bugarska” Gorana Gocića.
Među filmovima u domaćem programu je i “Cinema Komunisto” Mile Turajlić, koji upravo učestvuje i na desetom Trajbeka festivalu u Njujorku, a domaću premijeru imao je na festivalu “Sedam veličanstvenih”, nakon svetske na IDFA.
Srpski takmičarski program obuhvata i film “Balkanske zavese” (Ruggero de Virgilis), koprodukciju sa Italijom i Slovenijom, koja govori o balkanskim vozovima i XXI veku.
Toholj je posebno izdvojio film “Micićev kofer” Slobodana Simojlovića, rekonstrukciju nezapočetog filma o srpskom umetniku Ljubomiru Miciću, idejnom tvorcu Zenitizma i jednom od najznačajnijih pokretača evropske avangarde 20-ih godina prošlog veka. Film o Miciću nameravao je da snimi svojevremeno Dragan Ve Ignjatović.
Biće prikazan i film “Boye: Prvi pravi ženski zvuk” Brankice Drašković o novosadskom bendu “Boje”, kao i “Hidrogenski džuboks” Mihajla Ristića o muzici i ideji bit pesnika Alena Ginsberga, koji je nastupio u Beogradu 1986. godine.
“Ko je ubio Deda Mraza” Miloša Miloševića i Nenada Tesle socijalna je demistifikacija ritualnog praznovanja, a “Problem percepcije” Ivana Mandića govori o istoriji, verodostojnosti i rehabilitaciji četničkog pokreta.
Premijerno će biti prikazan i film “Oženiću celo selo” Željka Mirkovića, muzikalni dokumentarac o provodadžisanju i borbi protiv bele kuge u Srbiji, koji je prikazan već na niz međunarodnih festivala, kao i “Životna trka” Mladena Matičevića o trojici maratonca iz Etiopije koji su emigrirali u Srbiju radi boljeg života.
Publika će videti i priču o proganjanom disidentu Dragiši Kašikoviću - “U spomen na Dragisu i Ivanku” Baneta Miloševića, te “Mila traži Senidu” Robera Tomića Zubera, koprodukciju sa BiH, Hrvatskom i Slovenijom, dirljivu istragu usvojene devojke o svom identitetu i porodičnim vrednostima.
Najavljen je i film “Bez neba” Bojane Starčević - uspomena na pilote Kraljevske avijacije koje su komunisti streljali u oktobru 1944. godine.
Biće prikazan i film “Mica i okolne priče” Milana Nikodijevića o Mici Trofrtaljki, trash-folk ikoni 70-ih, te film “Buđenje” Irena Fabri, koji predstavlja video dnevnike troje perspektivnih 20-godišnjaka o perspektivi života u tranzicionoj Srbiji.
Žiri za međunarodni program čine Rob Lemkin, režiser filma “Neprijatelj naroda” koji je pobedio prošle godine, programski koordinator IDFA Martijn te Pas i selektor DOK Lajpcig festivala Mattias Heeder, dok će najbolji srpski dugometražni dokumentarni film proglasiti žiri koji čine filmska producentkinja Veronika Radović iz Pariza, režiser Puriša Đorđević i režiserka Vanja Kovačević, autorka filma “Zvezda je rođena”, pobednika na prošlogodišnjem Beldocsu.
Beldocs će biti jedinstvena prilika da se vidi većina filmova koji su odabrani za četvrto izdanje tog festivala, a kako je napomenuo urednik filmskog programa Doma omladine Boban Jeftić, mnogi neće biti dostupni ni u dvx formatu.
Upravnik Muzeja Jugoslovenske kinoteke Dinko Tucaković ukazao je da neki svetski autori daju besplatno da se njihovi filmovi gledaju, kao što je nedavno rekao i legendarni reditelj Alehandro Žodorovski, kome je uručen Zlatni pečat Kinoteke.
U Kinoteci će biti prikazana celina “Beogradski program”, koju čine filmovi “Bioskop Lifka” Branislave Todorović-Klinić, “Kino klub Beograd” - prvi dokumentarac Darka Bajića iz 1981. godine, “Opelo za Bobija Fišera” Igora Stevanovića, priča a anti-američkom američkom šahovskom šampionu sveta, kao i „Škola filma - Povest o vremenu, ljudima i filmu” Nikole Lorencina o diplomcima albanske nacionalnosti sa kraja 70-ih koji se vraćaju na FDU Beograd nakon 20 godina.
Biće prikazan i holandski film “Novi svetac” (Allard Detiger) o mladom regrutu koji postaje savremena ruska ikona kada u zatočenistvu odbija da se preobrati u islam i zato biva ubijen.
Najavljeni su i filmovi “Fatamorgana Josipa Novaka i pauci” (Marko Kostić, Milan Milosavljević) o atipičnom kapitalističkom propagadnom filmu “Rudareva sreća” iz 1928. godine, “Preko granica” Igora Toholja o posleratnoj SFRJ viđenoj kroz vizuru četiri ortopedska pacijenta iz četiri grada, “Lopovi po zakonu” (Alexander Gentelev) o vetaranima ruskog organizovanog kriminala, “Avala film: rešenje ili propadanje” Srđana Kneževića o propasti najvećeg filmskog studija na Balkanu, “Život, priključenija i održivi razvoj jednog kokota” Vladimira Perovića iz Crne Gore o jedinstvenom običaju u Perastu, poljski “Delić leta” (Marta Minorowicz), finski “Kinbaku - umetnost vezivanja” o bizarnosti i duhovnosti erotskog vezivanja u Tokiju, te “Porodični instikt” (Andris Gauja), brutalno humanistička porodična drama u ruralnoj Letoniji.
Najavljeni su i “Teskoba lanaca” (Boris Malagurski), kritika uloge NATO, EU i SAD u raspadu SFRJ, nemački “Guča” (Matthias Heeder) o jednom od najstarijih južnjačkih trubačih sastava koji u podmlađenom sastavu kreće u novi pohod, zatim putopisno-istorijska saga o Miroslavljevom jevanđelju “U početku beše reč” Boška Savkovića i “Smrt insekta” (Hannes Vartiainen, Pekka Veikkolainen), spektakularna animacija o insektima i prolaznosti života.
Beldocs u posebnoj celini predstavlja u Kinoteci i najbolje filmove sa Dok Lajpciga, a u Centru za kulturnu dekontaminaciju prikazaće dokumentarce o ljudskim pravima i društveno angažovane filmove, koji će ujedno biti i povod za tribine posle projekcija.
Među njima su “20 godina posle” (Isidora Sekulić, Jovana Gligorijević) o medijskom nasledstvu u zemljama V4 i izazovima sa kojima se suočavaju novinari, “Godine koje su pojeli lаvovi” Bore Kontića iz BiH o ulozi novinara u ratovima u bivšoj Jugoslaviji, “Munira” Rudija Urana iz Slovenije o istrajnosti i aktivizmu portparolke žrtava, “Mila traži Senidu” Roberta Tomića Zubera, koji je i deo domaćeg takmičarskog programa, “Seeking Magic” Antonete Kastrati sa UNMI Kosova, koji postavlja pitanje postojanja zlih čini i iscelitelja, “Paradise Hotel” Sofie Tzavella iz Bugarske o fenomenu blokа 20, “rаjskog hotelа" zа Rome - eksperimentа bugаrske vlаde iz 1985. godine.
Biće prikazan i izraelski film “Google Baby” (Zipi Brand Frank) o kupovini beba preko interneta uz posredovanja surogat majki u Indiji, kanadski “Market” (Rama Rau) o seljacima koji u malom indijskom mestu zahvaćenom cunamijem preživljavaju prodavajući bubreg, te “Autumn Gold” (Jan Tenhaven) o 90-godišnjim atletičarima koji se pripremaju za svoje Olimpijske igre.
Posebnu celinu čini i “Omladinski program” koji je besplatan za srednjoškolce.
Najavljena je i retrospektiva filmova kubanskog autora Santjaga Alvareza u Domu kuture Studentski grad, na koju je ulaz besplatan.
U saradnji sa Medijskim edukativnim centrom i organizacijom MadiaLab, Beldocs će organizovati radionice na kojima beogradski srednjoškolci imaju priliku da naprave prvi dokumentarni film i da ga prikazu u okviru festivala.
U okviru Beldocs foruma, najavljeni su master časovi režisera Roba Lemkina i Gorana Radovanovića, kao i predavanja Martičke Božilove iz Balkanskog dokumentarnog centra, profesora Istorije filma na FDU Aleksandra Jankovića i distributera Irene Taskovski, koja će govoriti o tržištu i marketingu u dokumentarnom filmu.
U procesu selekcije programa za četvrti Beldocs učestvovali su režiseri dokumentarnog filma i članovi saveta Beldocsa Vladimir Perović, Boris Mitić, Igor Toholj, Ivan Ikić i direktor festivala Mladen Vušurović, koji pruzima odgovornost za finalni izbor.
Program Beldocsa biće prikazan u Sava centru, Domu omladine Beograda, Kinoteci, Domu kulture Studentski grad, Centru za kulturnu dekontaminaciju i Dvorani kulturnog centra.
Cena kompleta karata za ceo festival je 2.500 dinara, dok su kompleti za srpski i međunarodni takmičarski program po 1.500 dinara.
Pojedinačne karte koštaju 100, 120 i 150 dinara - u zavisnosti od dvorane, dok je cena za projekcije u Sava centru 300 dinara.
Sajt Beldocsa je www.beldocs.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
