Čehov na kraju 44. BITEF-a

Beogradski internacionalni teatarski festival (BITEF), čije je 44. izdanje obeležilo odsustvo slogana, uz diskusije o programskom konceptu i poziciji savremene pozorišne umetnosti uopšte, kao i različite reakcije publike na devet odgledanih predstava, završava se 25. septembra dramom “Tri sestre” moskovskog teatra OKOLO kraj kuće Stanislavskog, u režiji Jurija Pogrebnička, jednom od dva teksta ruskog klasika Antona Pavloviča Čehova kojim je BITEF obeležio i vek i po od njegovog rođenja.

Beogradski internacionalni teatarski festival (BITEF), čije je 44. izdanje obeležilo odsustvo slogana, uz diskusije o programskom konceptu i poziciji savremene pozorišne umetnosti uopšte, kao i različite reakcije publike na devet odgledanih predstava, završava se 25. septembra dramom “Tri sestre” moskovskog teatra OKOLO kraj kuće Stanislavskog, u režiji Jurija Pogrebnička, jednom od dva teksta ruskog klasika Antona Pavloviča Čehova kojim je BITEF obeležio i vek i po od njegovog rođenja.

Povodom jubileja Čehova, 23. septembra održan je i međunarodni skup posvećen inscenacijama njegovog dela u 21. veku, koje i dalje izaziva savremene reditelje i publiku.

Prema rečima umetničkog direktora BITEF-a Jovana Ćiriliova, iako i Čehov, i Šekspir, i Molijer, ne silaze sa svetskih pozornica, izgleda najmanje jasno zašto je među tim dramskim piscima upravo Čehov najprivlačniji za savremene reditelje i publiku.

Publika 44. BITEF-a imala je priliku da vidi i Čehovljevog “Ujka Vanju” u izođenju berlinskog Dojčes teatra i režiji slavnog Jirgena Goša (Jürgen Gosch), koji je preminuo ove godine.

Predstava “Tri sestre” u glavnom je programu 24. i 25. septembra u Ateljeu 212, nakon čega će biti dodeljene nagrade.

BITEF je počeo 15. septembra predstavom “Izabelina soba” briselske Nidkompani (Needcompany), u režiji Jana Lauresa (Lauwers), a publika je imala priliku da vidi i “Kuću jelena”, još jedan deo njegove trilogije. U obe predstave igra slavna belgijska glumica Vivijan de Mojnk (Vivianne De Muynck), uz ekipu mlađih glumaca, sa kojima Lauers postavlja neka istorijska i svevremena pitanja, poput istine i laži.

Na BITEF-u je, u bivšem restoranu “Grčka kraljica”, izveden i mađarski “Frankenštajn-projekt”, čiji su autori Kornel Mundruco i Ivet Biro (Kornél Mundruczó/Yvette Biró) iz Budimpešte, a italijanska Kompanija Virđilio Sijeni iz Firence, izvela je u Pozorištu na Terazijama predstavu “Tužni tropi”, inspirisanu istoimenim delom Kloda Levi-Strosa, u koreografiji Sijenija.

Izvedena je i poljska predstava “T.E.O.R.E.M.A.”, u produkciji TR Varšava, nastala prema tekstu i u režiji Gžegoža Jažine (Grzegorz Jarzyna), a inspirisana istoimenim romanom i filmom Pjera Paola Pazolinija.

Gostovao je i slovenački umetnik Janez Janša, predstavom “Spomenik G2” koju je režirao sa Dušanom Jovanovićem, kao rekonstrukciju Jovanovićeve predstave “Spomenik G” iz 1972. godine, koja je na BITEF-u dobila
specijalnu nagradu žirija.

U glavnom programu su izvedene i dve domaće predstave - novo delo beogradske koreografkinje i plesne umetnice Dalije Aćin “Ko bi hteo mamu kao moju”, koprodukcija Stanice - servisa za savremeni ples i Malog pozorišta “Duško Radović”, te Euripidova drama “Bahantkinje” Narodnog pozorišta u Beogradu, u režiji Stafana Valdemar Holma (Staffan), bivšeg upravnika Kraljevskog dramskog teatra Dramaten iz Stokholma.

Žiri 44. BITEF-a čine zagrebačka dramaturškinja Nataša Rajković (predsednica), te teatrološkinja Elena Kovalskaja (Kovalskaya) iz Rusije, rediteljka Đanina Karbunariu (Gianina Carbunariu) iz Rumunije i reditelj Bojan Đorđev i glumac Damjan Kecojević.

Specifičnost 44. BITEF-a, čiji su koselektori i ove godine Jovan Ćirilov i Anja Suša, ogleda se u odsustvu slogana, čime su organizatori želeli da nametnu ideju festivala kao mesta dijaloga i diskusije. U tom smislu su organizovani i tematski razgovori o fenomenima savremenog teatra.

Uprkos smanjenom budžetu, zbog kojeg je i sam BITEF u jednom trenutku bio pod znakom pitanja, održan je i raznovrstan prateći program, koji je obuhvatio “Šoukejs” - izbor pet domaćih predstava u duhu BITEF-a, zatim “BITEF polifonija” i “BITEF na filmu”.

Prateći program 44. BITEF-a obuhvata i dve izložbe - plakata tog festivala od 1967. godine do danas u Muzeju pozorišne umetnosti Srbije i velikih fotografija iz predstava proslavljenog teatra Tomaža Pandura iz Slovenije, čiji je autor Aljoša Aleksej Rebolj, a postavljene su na Kalemegdanu.

BITEF ove godine ima blog umesto klasičnog štampanog biltena, pa se informacije o predstavama, komentari stručne javnosti i transkripti javnih diskusija mogu naći na adresi Bitef-blog.rs

Prošle godine Gran pri 43. BITEF-a dobila je predstava “Sanjari” mladog beogradskog reditelja Miloša Lolića, u produkciji JDP-a, nastala prema retko izvođenom delu međuratnog pisca Roberta Muzila, koji je istražio večne teme čovekove osećajnosti, velika očekivanja i razočaranja...

Specijalna nagrada 43. BITEF-a pripala je zagrebačkoj trupi Bacači sjenki, za “Odmor od povjesti”. Bacači sjenki su isto priznanje dobili i 2007.

Žiri “Politikine” nagrade za najbolju režiju nagradio je slavnog kanadskog reditelja Roberta Lepaža za predstavu "Plavi zmaj" trupe Ex Machina, dok se publici 43. BITEF-a najviše svidela norveška predstava “Pisac” Jo Stromgren teatra iz Bergena, koja govori o najpoznatijem norveškom nobelovcu i najpoznatijem piscu kvislingu, Knutu Hamsunu, optuženom za veleizdaju.

BITEF je 2009. godine održan pod sloganom “Kriza kapitala - umetnost krize”, a posebno je obeležio 20-godišnjicu smrti legendarne Mire Trailović, čijim je imenom nazvan i Gran pri za najbolju predstavu.

Sajt BITEF-a je www.bitef.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

(SEEcult.org)