Dani Beograda
Manifestacija “Dani Beograda” organizovana je od 16. do 19. aprila povodom obeležavanja značajnih datuma u istoriji srpske prestonice, a ove godine, pod sloganom “U ritmu grada”, nudi program podeljen u tri tematske celine posvećene istoriji, muzici i 70-godišnjici pobede nad fašizmom u Drugom svetskom ratu.
Uz ponudu gradskih institucija kulture, manifestacija “Dani Beograda” omogućava posetiocima i da obiđu neka od zdanja koja su inače zatvorena za javnost, uključujući Stari dvor u kojem su izloženi originalni eksponati iz Muzeja Srpske pravoslavne crkve – odora kneza Lazara iz 14. veka i Jefimijine “Pohvale svetom knezu Lazaru” iz 15. veka.
Centralni događaj biće 17. aprila u podne, kada će svečano biti dodeljene godišnje nagrade Grada Beograda, a ruskom reditelju Nikiti Mihalkovu biće uručena povelja počasnog građanina Beograda.
Program “U ritmu muzike” obuhvata niz koncerata u Knez Mihailovoj, uključujući džez, operu, evergrin, rok, renesansnu i duhovnu muziku, a nastupiće Jovan Malјoković, studenti FMU, Belgrade Dixieland Orcherstra, Vojkan Borisavlјević, The Bestbeat, Ansambl Renesans…
Program “U ritmu pobede” obuhvata 18. aprila javna vođenja do istorijskih lokacija koje podsećaju na stradanja, ali i pobedu nad fašizmom.
Ture su od 10 do 20 časova, a polaze od Trga Nikole Pašića (zainteresovani mogu da se prijave slanjem ličnih podataka na i-mejl: danibeograda2015@dadov.rs) - istorijske lokacije na kojoj se nalazio zatvor Gestapoa, smešten u zgradi predratnog Okružnog suda koja je porušena u savezničkom bombardovanju 1944. godine i uklonjena nakon Drugog svetskog rata. Zatočenici tog zatvora su, između ostalih, bili Mustafa Golubović, Geca Kon, Pavle Bihali, Stevan Filipović, Đuro Strugar.
Vođenje obuhvata i obilazak lokacije na Terazijama 31 – spomen-obeležja obešenima 1941. godine, odnosno mesta na kojem su petorica građana Beograda (Milorad Pokrajac, Jovan Janković, Svetislav Milin, Ratko Jević i Velimir Jovanović) obešena na tramvajskim stubovima kako bi se stanovnici glavnog grada zastrašili, a okupator i njegovi pomagači demonstrirali svoju moć.
Tura “U ritmu pobede” nastavlja se potom do Palate “Albanija”, koja je simbol oslobođenja Beograda i okončanja okupacije. Intenzivne borbe za oslobođenje Beograda vođene su od 14. do 20. oktobra 1944. godine, a neke od najdramatičnijih borbi odigravale su se u samom centru grada. U noći između 19. i 20. oktobra 1944. godine zauzeto je nemačko uporište u Palati “Albanija”, tada najvišoj zgradi u Beogradu (visoka 53 metra), koja je dominirala gradom. Kada je neutralisano nemačko mitralјesko gnezdo na zgradi i istaknuta jugoslovenska zastava, bilo je jasno da je Beograd slobodan.
Potom se odlazi do Doma Vojske Srbije, odnosno zgrade nekadašnjeg Ratničkog doma, u kojoj je tokom nemačke okupacije bilo sedište Gestapoa. U podrumu tog zdanja bio je smešten jedan od dva zatvora Gestapoa u Beogradu. Dvorište te zgrade tokom proleća 1942. godine služilo je za parkiranje “dušegupke”, specijalnog vozila namenjenog za likvidaciju Jevreja i partizana zatočenih u beogradskim logorima. U to vreme većina beogradskih Jevreja živela je na Dorćolu. Ukupan broj Jevreja u Beogradu pre rata je bio 11.780, a u holokaustu je ubijeno gotovo 90 odsto predratnog jevrejskog stanovništa.
Tura “U ritmu pobede” nastavlja se u Ulici Vase Čarapića 22, mesta jedne od 4.000 zgrada koje su uništene tokom Drugog svetskog rata u Beogradu. Nemački vojnici su sa uperenim revolverima primorali stanovnike zgrade u Vasinoj 22 da siđu u podrum, zaklјučali podrumski kapak, nakon čega su minirali zgradu. Tom prilikom je ubijen 21 stanovnik zgrade od 6 do 49 godina starosti i dve slučajne prolaznice (žena sa kćerkom starom tri godine) koje su se sa ulice sklonile u podrum.
U završnici obilska istorijskih lokacija građani će obići i Ulicu Zmaja od Noćaja 5 – mesto atentata na Đorđa Kosmajca, zamenika upravnika logora Banjica. Atentat na dvojicu agenata Specijalne policije koji su izvršila četvorica članova jedne udarne skojevske grupe 6. marta
1942. godine, organizovala je narodna heroina Jelena Ćetković, koja je uhapšena, mučena i strelјana u Banjičkom logoru. Sva četvorica mladića su strelјana na stratištu u Jajincima. Atentati na predstavnike represivnog kvislinškog aparata bili su očajnički pokušaj osvete konkretnim zločincima i svedoče o organizovanoj borbi protiv fašizma, u uslovima koji su bili daleko teži od borbe protiv okupatora na slobodnim partizanskim teritorijama.
Manifestacija “Dani Beograda” održava se od 2003. godine u organizaciji Skupštine grada Beograda, povodom značajnih istorijskih datuma − 16. i 19. aprila. Dana 16. aprila 878. godine, u pismu pape Jovana VIII prvi put je pomenuto slovensko ime grada Beograda, a 19. aprila 1867. godine je, nakon simbolične predaje klјučeva grada knezu Mihailu Obrenoviću, Beograd ponovo postao srpski grad.
Ulaz na sve programe u okviru "Dana Beograda" je besplatan.
Manifestaciju organizuje pozorište Dadov, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org.
(SEEcult.org)
