Dobitnici EU nagrade za književnost
Evropska unija proglasila je 19. maja dobitnike svoje nagrade za književnost (European Prize for Literature – EUPL), koja se u trogodišnjem ciklusu dodeljuje piscima iz ukupno 41 zemlje, a kao i do sada, među laureatima je i nekoliko autora iz regiona.
EUPL uključuje zemlje koja učestvuju u programu Kreativna Evropa, s tim što su u izboru svake godine autori iz jedne trećine zemalja. I ove godine laureate su odabrali nacionalni žiriji književnih stručnjaka, a zbog pandemije korona virusa, proglašenje pobednika prvi put je obavljeno u virtuelnom prostoru.
Među dobitnicima je Lana Bastašić iz Bosne i Hercegovine, nagrađena za roman “Uhvati zeca” (Catch the rabbit), u izdanju sarajevskog Buybooka. U izdanju beogradskog Kontrasta, roman "Uhvati zeca" bio je, inače, u najužem izboru za NIN-ovu nagradu za 2019.
Iz regiona su nagrađeni i Maša Kolanović iz Hrvatske za knjigu “Poštovani kukci i druge jezive priče” (Dear beetles and other scary stories), u izdanju Profil knjige, zatim Stefan Bošković iz Crne Gore za roman “Ministar” (Minister), u izdanju Nove knjige, Petar Andonovski iz Severne Makedonije za “Страв од варвари” (Fear of barbarians), u izdanju kuće ili-ili, te kosovski autor Špetim Selmani (Shpëtim), nagrađen za “Libërthi i dashurisë” (The Booklet of Love), u izdanju kuće Armagedoni.
Nagradu EU za književnost za 2020. dobili su i Nathalie Skowronek iz Belgije za “The map of regrets”, u izdanju kuće Grasset, Stavros Christodoulou sa Kipra za “The day the river froze”, u izdanju Kastaniotis Publications, Asta Olivia Nordentoft iz Danske za “Money in your pocket”, u izdanju Basiliska, Mudlum (Made Luiga) iz Estonije za “Polish boys”, u izdanju Strate, Matthias Nawrat iz Nemačke za “The Sad Guest”, u izdanju kuće Rowohlt, Francis Kirps iz Luksemburga za “The Mutations”, u izdanju Hydre Editions, Maria Navarro Skarange iz Norveške za “Book of sorrow”, u izdanju kuće Oktober i Irene Solà iz Španije za “I sing and the mountain dances”, u izdanju Anagrame.
Evropska komesarka za inovacije, istraživanje, kulturu, obrazovanje i mlade Marija Gabrijel (Mariya Gabriel) istakla je u cestitki laureatima da se u trenutnoj situaciji, prouzrokovanoj pandemijom korona virusa, “više nego ikada oslanjamo na umetnike i pisce koji nam pomažu da se nosimo sa izolacijom”.
“Čitanje je moćan način da osetite snažne emocije, budete prevezeni u neki drugi svemir u nekom drugom vremenu i prostoru, da upoznate nove likove, a sve to dok ostajete kod kuće”, poručila je ona.
I ministarka kulture Hrvatske Nina Obuljen Koržinek, koja je u ime predsedavajuće EU čestitala laureatima, istakla “dalekosežan učinak književnosti u svakodnevnom životu i njen društveni značaj”, koji se odražava u EUPL.
“Kroz sve dosadašnje dobitnike ove vredne nagrade, ali i čitajući prevode drugih nagrađenih dela lokalnih izdavača, Hrvatska je imala priliku svedočiti o snazi lepote savremene evropske književne reči, kao i važnosti deljenja novih, različitih, nepoznatih ideja i perspektiva”, rekla je Nina Obuljen-Koržinek, pominjući da je predsedavanje Hrvatske EU neočekivano obeleženo pandemijom virusa Covid-19 koja je uticala na sve ranije planirane aktivnosti, uključujući i bogat kulturni program u evropskim zemljama i šire.
Dodelu EUPL organizuje partnerski konzorcijum koji čine Evropski savet pisaca (EWC), Federacija evropskih izdavača (FEP) i Evropska i međunarodna federacija knjižara i distributera, uz podršku Evropske komisije za književnost. Nagrada se finansira kroz program Kreativna Evropa, a dostupna je svim zemljama koje učestvuju u tom programu EU za finansiranje kulturnog i kreativnog sektora.
Proices dodele EUPL podrazumeva imenovanje nacionalnih žirija, koji se sastoje od stručnjaka iz područja književnosti, izdavaštva i knjižara, u rotirajućoj trećini zemalja učesnica programa Kreativna Evropa. Nakon što su ušli u uži izbor od dva do pet kandidata, svaki žiri odlučuje o svom nacionalnom pobedniku.
Od 2009. godine, kada je EUPL ustanovljena, do sada je nagrađeno 135 autora iz 41 zemlje.
(SEEcult.org)
