Edinburški pogled na Istok
Edinburški međunarodni festival, kojim se tradicionalno završava evropsko festivalsko leto, dobio je u 65. izdanju specifičan, istočni akcenat.
Edinburški međunarodni festival, kojim se tradicionalno završava evropsko festivalsko leto, dobio je u 65. izdanju specifičan, istočni akcenat.
Iako je obogaćivanje festivalskog programa istočnim tonovima stara ideja, direktor Edinburškog festivala Džonatan Mils (Jonathan Mills), doveden pre nekoliko godina čak iz Australije da bi probudio iz dremeža glavnu britansku festivalsku manifestaciju, istakao je tu zamisao kao posebno otkrovenje. Mils je naveo i da bi program sličan sadašnjem samo nekoliko godina ranije značio publici na Zapadu poziv da se zageda u egzotične izvore Dalekog Istoka, dok bi danas, u izmenjenom svetu, bilo pravilno reći da Daleki Istok velikodušno deli svoje bogatstvo sa “dalekim Zapadom”.
Prema rečima Milsa, Edinburg nudi ove godine “uzbudljiv most” kultura Azije i Evrope.
Azijske kulture bi, kako je istakao, trebalo da dobiju važnost u Evropi koju već imaju ekonomije zemalja iz Azije. U tom smislu je važno razumeti i stavove i filozofiju azijskih kultura.
Ipak, dramski program Edinburškog festivala delimično protivureči Milsovoj razmetljivosti - šta bi radilo istočno pozorište da mu nije zapadne dramaturgije, posebno bez Šekspira? Korejsko pozorište donelo je tako u Edinbirg Šeksiprovu “Buru”, istina ponovo napisanu i adaptiranu za potrebe Korejskog poluostrva - radnja je prepevana na muziku tradicionalnih narodnih instrumenata i premeštena u V vek.
Netelesni duh Ariel u toj verziji “Bure”, čiji je reditelj Tae-Suk Oh, postaje šaman, urođenik Kaliban se pretvorio u dvoglavo čudovište, dok su se knjige maga Propsera “rascvetale” u raznobojnu lepezu. Imajući u vidu da za poslednju dramu koju je napisao veliki bard vlada izuzetno veliko interesovanje u Evropi, može se očekivati da će korejska predstava postaiti jedan od glavnih hitova Edinburškog festivala.
Osim kineske verzije “Hamleta” i korejske “Bure”, publika će videti i tajvansku verziju “Kralja Lira”, koga tumači proslavljeni glumac Wu Hsing-kuo iz Tajpeja.
Među atrakcijama dramskog programa je i svetska premijera detektivske priče “The Wind-Up Bird Chronicle” Stivena Ernharta i Grega Pirsa, zasnovana na romanu Harukija Murakamija, sa video segmentima i lutkama.
Publika će videti i “Hiljadu i jednu noć” u dva dela, koja traju po tri sata, a čuvene bajkovite priče, u režiji Britanca Tima Sapla, izvode glumci i muzičari zi Egipta, Tunisa, Libije i Sirije.
Saradnja Zapada i Istoka ogleda se i u plesnom programu - Nacionalni balet Kine izvešće “The Peony Pavilion”, jednu od najpoznatijih nacionalnih priča o ljubavi i smrti, čiji siže neodoljivo podseća na “Uspavanu lepoticu”. Reč je o delu jednog od najvećih kineskih pisaca Tanga Hsien-tsua, koji je preminuo iste godine kada i Šekspir. Da bi tu priču preveo na jezik plesa, koreograf Fei Bo koristio je muziku Ravela i Prokofjeva, spojivši i elemente iz tradicije evropskog klasičnog baleta s kineskim plesom.
I siže predstave “Princeza Bari” podseća na evropske bajke: kad je, umesto toliko željenog naslednika prestola, kraljica rodila sedmu kćer, kralj je gnevan bacio bebu u more. Devojčicu su spasile, prihvatile i vaspitavale ribe. Saznavši u 16. godini svoje poreklo, princeza je pošla da traži oca, koji je, kako se ispostavilo, bio smrtno bolestan, tako da ga je jedino ona mogla spasiti. Korejski koreograf Eun-Me Ahn sjedinio je u toj predstavi najbolje tradicije savremenog plesa sa nacionalnim motivima.
I u operskom programu može se uočiti ista linija kao u dramskom repertoaru - Šekspir i nacionalne tradicije. Libreto predstave “Osveta princeze Zi Dan” (The Revenge of Prince Zi Dan) zasnovan je na fabuli Hamleta i postavljen u tradiciji Pekinške opere, koja ovog puta dolazi iz kontineltalne Kine.
Među atrakcijama operskog programa je i Štrausova “Žena bez senke” (Die Frau ohne Schatten) u izvođenju Marinskog teatra iz Sankt Peterburga. Predstavom koju je postavio Britanac Džonatan Kent dirigovaće slavni Valerij Gergijev.
Publika Edinburškog festivala ima i retku priliku da pogleda vizionarsku trilogiju “Qatsi” Godfrija Ređija, i to uz nastup uživo Ansambla Filipa Glasa (Philip Glass), koji i sam nastupa za klavijaturama. To je debi nastup kultnog američkog kompozitora minimalizma.
U Edinburgu je, osim međunarodnog festivala, u toku i tradicionalni Fringe, najveći pozorišni festival-pijaca na svetu, koji je okupirao na desetine malih i velikih pozorišta po celom gradu. Istovremeno se održavaju festival knjige, te džez festival, kao i popularni festival vojnih orkestara.
Sajt Festivala u Edinburgu je www.eif.co.uk, a Fringe festivala www.edfringe.com
B. Rakočević / SEEcult.org
