Februar u Kinoteci

Jugoslovenska kinoteka posvetila je februarski program omažima u okviru 41. FEST-a, ali i temi postapokalipse, te ruskom revolucionarnom eksperimentu i rođenima 1913. godine, a podsetiće i na preminule umetnike Sola Jurika, Herija Kerija Džuniora, Sergijua Nikolaeskua, Čarlsa Durninga, Peti Pejdž i Veru Crvenčanin Kulenović, prvu ženu reditelja u posleratnom domaćem filmu.

Početak februarskog repertoara u Muzeju Kinoteke u znaku je postapokalipse, teme koja postaje prisutna posle Drugog svetskog rata, pre svega zbog straha od atomske bombe.

Ciklus otvaraju američki filmovi “Ja sam legenda” (2007) Frensisa Lorensa (Francis Lawrence) i “Planeta majmuna” (1968) Frenklina Džej Šafnera (Franklin J. Schaffner) s Čarltonom Hestonom (Charlton) i Rodijem MekDovalom (Roddy McDowall).

Biće prikazani i američki “Grad svetla” (2008) Gila Kenana (Gil) i jugoslovenski “Rat” (1960) Veljka Bulajića, za koji je scenario napisao Čezare Cavatini, jedan od osnivača italijanskog neorealizma. Bulajićev film upozorava na štetnost nuklearnog rata i njegove posledice.

Do 6. februara biće prikazani i “Knjiga spasa” (2010) Braće Hjuz (The Hughes Brothers) s Denzelom Vošingtonom (Washington) i Gerijem Oldmanom (Gary Oldman), “Put” (2009) Džona Hilkouta (John Hillcoat), “Potomci” (2006) Alfonsa Kuarona (Cuarón) s Klajvom Ovenom (Clive Owen), japanski “Kešern” (2004) Kazuakija Kirije (Kazuaki Kiriya), “Devet” (2009) Šejna Akera (Shane Acker), “Terminator - spasenje” (2009) MekDžija (McG), “Bodljikava žica” (1996) Dejvida Hogana (David), “Vremeplov” (2002) Sajmona Velsa (Simon Wells), te “Testament” (1983) Lina Litmana (Lynne Littman) i “Poslednja obala” (1959) Stenlija Krejmera (Stanley Kramer) s Gregorijem Pekom (Gregory Peck) i Avom Gardner.

Ruski revolucionarni eksperiment ciklus je koji će od 7. do 9. februara predstaviti publici Kinoteke sovjetske filmove iz 20-ih godina 20. veka koje potpisuju Dziga Vertov, Sergej Ejzenštajn, Lev Kulešov, Vsevold Pudovkin i Aleksandar Dovženko.

Biće prikazan “Šesti deo sveta” (1926) i “Čovek s kino-aparatom” (1929) Vertova, “Zrak smrti” (1925) Kulešova, “Kraj Sankt-Peterburga” (1927) i “Mati” Pudovkina, “Generalna linija” (1929) Ejzenštajna i Grigorija Aleksandrova, “Devojka sa kutijom” (1927) Borisa Barneta, čuvena Ejzenštajnova “Oklopnjača Potemkin” (1925), te Dovženkova “Zemlja” (1930).

Sovjetski film 20-ih i 30-ih karakterišu brojne ekranizacije ruskih književnih klasika, jaka ideološka usmerenost, realizam, postepeno formiranje jedinstvenog umetničkog metoda - socijalističkog realizma, formiranje dokumentarnog žanra (Vertov), eksperimentisanje novim sredstvima izražavanja - razvoj filmskog jezika, montaže, formiranje nauke o filmu i nastanak prvih fundamentalnih radova iz teorije filma.

Poseban ciklus, “Rođeni 1913”, posvećen je glumcima rođenim pre tačno sto godina, a to su Loreta Jang (Loretta Young), koja igra u filmu “Paula” (1952) Rudolfa Matea (Rudolph Maté), Viktor Mejčor (Victor Mature) u filmu “Kasim - odmetnik iz Zobe” (1959) Džona Gilinga (John Gilling), te Trevor Hauard (Howard), koga će publika Kinoteke videti u britanskom filmu “Kratak susret” (1945) Dejvida Lina (David Lean) uz partnerku Siliju Džonson (Celia Johnson).

Ista generacija su i Piter Kašing, u čiju će čast biti prikazan film “Vampirove ljubavnice” (1970) Roja Vorda Bejkera (Roy Ward Baker), Bert Lankaster (Burt Lancaster), na koga Kinoteka podseća filmom “Odavde do večnosti” (1953) Freda Cinemana (Fred Zinnemann), te Edi Konstantin (Eddie Constantine), zvezda filma “Alfavil" (1965) Žana Lik-Godara (Jean-Luc Godard), u kojem mu je partnerka Ana Karina (Anna).

Biće prikazani i filmovi “Tajni život Voltera Mitija” (1947) - u čast stogodišnjice rođenja Denija Keja (Danny Kaye), “Ima li pilota u avionu” (1980) Džima Abrahamsa (Jim) i Dejvida Cukera (David Zucker) - u čast Lojda Bridžisa (Lloyd Bridges), te “Samson i Dalila” (1949) Sesila B. DeMila (Cecil B. DeMille) sa Hedi Lamar (Hedy Lamarr).

Za 13. februar najavljeni su filmovi “Lepotica i zver” (1946) Žana Koktoa (Jean Cocteau) sa Žanom Mareom (Jean Marais), “Morski vuk” (1941) Majkla Kertiza (Michael Curtiz) s Džonom Garfildom, te “Dođi i uzmi” (1936) Hauarda Hoksa (Howard Hawks) i Ričarda Rosona (Richard Rosson) sa Frensis Farmer (Frances).

Povodom 41. FEST-a, u Kinoteci će biti priređen omaž glavnoj zvezdi - američkom glumcu Majklu Medsenu (Michael Madsen), koji će i otvoriti 22. februara beogradski međunarodni festival. Omaž u Kinoteci, u okviru programa FEST-a, imaće i legendarni Alfred Hičkok (Hitchcock), te Albert Mejer (Meyer), idejni konstruktor Panafleks kamera.

U čast Medsena, od 23. do 26. februara biće prikazani filmovi “Telma i Luiz” (1991) Ridlija Skota (Ridley Scott), “Ulični psi” (1992) Kventina Tarantina (Quentin), “Bekstvo” (1994) i “Vrste” (1995) Rodžera Donaldsona (Roger), “Doni Brasko” (1997) Majka Nuela (Mike Newell), Tarantinov “Ubiti Bila 2” (2004), “Grad greha” (2005) Frenka Milera (Frank Miller), kao i najnoviji film “Pored puta” (2013), povodom kojeg Medsen i dolazi na FEST, a režirao ga je Zoran Lisinac, poreklom iz Kruševca.

Omaž legendarnom Hičkoku, od 27. februara do 1. marta, počinje klasikom “Pozovi M radi ubistva” (1954), a biće prikazani i “Prozor u dvorište” (1954), “Topaz” (1969), “Vrtoglavica” (1958), “Sever severozapad” (1959), “Psiho” (1960), “Nevolje sa Harijem” (1955), “Marni” (1964) i “Ptice” (1963).

Poseban omaž imaće 2. marta i Albert Mejer, kome će biti dodeljen Zlatni pečat Jugoslovenske kinoteke, uz premijernu projekciju dokumentarnog srpskog filma “Albertov put” (2012) Predraga Bambića.

Mejer, poreklom iz Banata, biće i među učesnicima okruglog stola o budućnosti filmske trake, snimanja filmova i digitalne revolucije u sedmoj umetnosti, koji će biti održan u okviru pratećeg programa 41. FEST-a.

Kinoteka u okviru mesečnog programa tradicionalno podseća i na umetnike koji su nedavno preminuli, pa će tako 14. i 15. februara prikazati filmove “poslednjeg epizodiste starog Zapada”, kako je nazvala američkog glumca Herija Kerija Džuniora (Harry Carey Jr, 1921-2012). Biće prikazani filmovi “Junaci Zapada - nosila je žutu traku” (1949) i “Karavan hrabrih” (1950) Džona Forda (John), “Rančeri napadaju” (1963) Heršela Doertija (Herschel Daugherty), italijanski “Povratak čoveka zvanog Trinita” (1971) Enca Barbonija (Enzo), “Jahači na duge staze” (1980) Voltera Hila (Walter Hill) i “Zaljubljeni porotnik” (1988) Pitera Bogdanoviča (Peter Bogdanovich).

Kinoteka će 16. februara podsetiti i na rumunskog reditelja Sergijua Nikolaeskua (Sergiu Nicolaescu, 1930-2013) filmovima inspirisanim istorijom “Besmrtni ratnici” (1967), “Mihajlo Hrabri” (1971) i “Ipova smrt” (1972).

Od 17. do 19. februara najavljen je omaž glumcu Čarlsu Durningu (Charles Durning, 1923-2012) - filmovima “Žaoka” (1973) Džordža Roja Hila (George Roy Hill), “Naslovna strana” (1974) Bilija Vajldera (Billy Wilder), “Poslednja zraka sumraka” (1977) Roberta Oldriča (Robert Aldrich), “Šarkijeva mašina” (1981) Berta Rejnoldsa (Burt Reynolds), “Tutsi” (1982) Sidnija Polaka (Sydney Pollack), “Biti ili ne biti” (1983) Alana Džonsona (Alan Johnson) i “Najbolji mali kupleraj u Teksasu” (1982) Kolina Higinsa (Colin Higgins).

Sledi in memoriam program scenaristi Solu Juriku (Sol Yurick, 1925-2013), na koga Kinoteka podseća filmom “Ratnici podzemlja” (1979) Voltera Hila (Walter Hill), dok će u čast Peti Pejdž (Patti Page, 1927-2013) biti prikazan film “Kota Zabriski” (1970) Mikelanđela Antonionija (Michelangelo Antonioni), u kojem ona izvodi numeru “Tennessee Waltz”.

U susret petom nastavku blokbastera “Umri muški”, Kinoteka će 21. februara prikazati prvi deo tog serijala (1988) s Brusom Vilisom (Bruce Willis) u glavnoj ulozi, u režiji Džona MekTirnana (John McTiernan), kao i ostala tri - “Umri muški 2” (1990) Renija Harlina (Renny Harlin), Mektirmanov “Umri muški sa osvetom” (1995) i “Umri muški 4” (2007) Lena Vajzmena (Len Wiseman).

Prema željama gledalaca, 22. februara biće prikazan američki film “Šok koridor” (1963) Semjuela Fulera (Samuel Fuller), francusko-nemački “Šerburski kišobrani” (1964) Žaka Demija (Jacques Demy), te američko-britanski “Bal vampira” (1967) Romana Polanskog, u kojem i on sam igra.

U Kinotekinom Studiju za elektronske medije “Vlada Petrić” 18. i 19. februara biće prikazivan rumunski dugometražni dokumentarno-animirani film “Krulic - put u onostrano” Anke Damjan (Anca Damian), a naredna dva dana na programu su pet avangardnih radova “Film tela” (1973-2009) Emi Grinfild (Amy Greenfield).

Sajt Jugoslovenske kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org.

(SEEcult.org)