Jugoslavija otvara BELDOCS
Međunarodni festival dokumentarnog filma BELDOCS biće otvoren 26. aprila u Sava centru filmom Marte Popivode “Jugoslavija, kako je ideologija pokretala naše kolektivno telo”, nakon čega će biti prikazan i film Dragana von Petrovica, Lene Miler i Vuka Maksimoviča “Dragan Wende”.
Film Marte Popovode, koji istražuje izvođenje ideologije u javnom prostoru putem masovnih performansa, imao je svetsku premijeru na nedavnom 63. Berlinalu, a “Dragan Wende” je premijerno prikazan na HotDocs u Torontu. Oba filma imaju domaće premijere na šestom BELDOCS-u, u okviru takmičarskog programa srpskog dokumentarnog filma.
“Jugoslavija, kako je ideologija pokretala naše kolektivno telo”, u produkciji Teorije koja hoda (TkH), istraživački je film, ali i lično gledište autorke na povest socijalističke Jugoslavije, njen dramatični kraj i nedavni preobražaj u nekoliko demokratskih nacionalnih država.
Prema rečima Marte Popivode, iskustvo raspada Jugoslavije, kao i današnja divlja kapitalistička obnova klasnog društva u Srbiji, naveli su je da ponovo prođe kroz medijske slike i ispita kako se jedno društvo menjalo izvodeći sámo sebe u javnom prostoru.
Autorka je analizirala filmske i video zapise iz posleratnog razdoblja Jugoslavije (1945-2000), fokusirajući se na masovne državne izvedbe (omladinske radne akcije, prvomajske parade, proslave Dana mladosti itd.), kao i na javne proteste ('68, studentske i građanske demonstracije 90-ih godina; demonstracije 5. oktobra 2000…). Prolazeći kroz medijske slike, film (re)konstruiše postepeno iscrpljivanje komunističke ideologije kroz promene odnosa između ljudi, ideologije i države. Film se završava pred vratima savremene demokratije i neoliberalnog kapitalizma u Srbiji, pozivajući na promišljanje razloga za lako napuštanje zamisli socijalističkog kolektivizma, bratstva i jedinstva, radničkih prava i besplatnog obrazovanja zarad nacionalizma i rata najpre, a zatim i obećanja slobode i demokratije, za koje se ispostavilo da znače individualizam i “divlji” kapitalizam.
U dramaturškom smislu, film koristi teorijske koncepte društvene koreografije i društvene drame, prevodeći ih na jezik filma.
Tim postupkom, Marta Popivoda istražuje put od teze Richarda Sennetta da - kada ideologija postane uverenje, ona dobija moć da pokreće ljude i njihovo društveno ponašanje, do teze Renate Salecl da su u jednom trenutku ljudi u Jugoslaviji počeli da veruju samo u uverenje: više nisu verovali u komunističku ideologiju, ali su verovali da drugi veruju i dalje.
Film je nastao prema scenariju koji su napisale Ana Vujanović i Marta Popivoda, u produkciji TkH iz Beograda, Les Laboratoires d'Aubervilliers iz Pariza i Universität der Künste Berlin i joon filma iz Berlina.
Svetsku premijeru imao je na 63. Berlinalu, u okviru programa “Forum Expanded” koji predstavlja avangardne, eksperimentalne, politički angažovane filmove i još neistražene filmske forme, što ga i čini najradikalnijom selekcijom Berlinala.
Marta Popivoda učestvovala je i na nedavnom 60. Beogradskom festivalu dokumentarnog i kratkometražnog filma - kratkim igranim ostvarenjem “Čuvar” (2011), u produkciji FDU, TkH i Dart filma iz Beograda.
Autorka je i dokumentarnog filma “Kulturni radnik/ca 3 U 1” (TkH/Kontrapunkt, Skoplje), eksperimentalnog “Pričaj s njim” (Les Laboratoires d'Aubervilliers, Pariz/TkH) i dokumentarnog “Sonja” (Dart film/ Kvadrat, Beograd), koji je u produkciji.
Rođena u Beogradu 1982. godine, Marta Popivoda trenutno živi na relaciji Berlin - Beograd. Bavi se filmom, videom i kulturnim radom. Nakon završenih studija filmske i TV režije na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu, odlazi na postdiplomske studije eksperimentalnog filma na odseku Umetnost i mediji Univerziteta umetnosti u Berlinu, kod prof. Heinza Emigholza. Za studije u Nemačkoj dobila je stipendiju nemačke vlade u okviru programa DAAD.
Njen umetnički i kulturni rad odlikuju dve glavne preokupacije. Jedna su diskurzivni sklop i strukture moći savremenog sveta umetnosti i njegovog društvenog pozicioniranja, a druga kulturni i politički prostor bivše Jugoslavije, kako u sadašnjem, tako i u istorijskom smislu. Te preokupacije povezuje socijalistička zamisao umetnika kao društvenog radnika čiji je rad kontekstualno zasnovan i usmeren na intervencije u društvenoj stvarnosti sa pozicije kulture i umetnosti.
Popivoda je članica TkH, teorijsko-umetničke platforme sa sedištem u Beogradu, u okviru koje je inicirala i učestvovala u brojnim lokalnim i međunarodnim umetničkim i kulturnim projektima.
Među njima je i ilegalni_bioskop (2007- ), koji je razvijen najpre u Magacinu u Kraljevića Marka u Beogradu, a potom i u Parizu, uz gostovanja u Istanbulu, Bilbaou, Zagrebu, Štutgartu i Minhenu.
Radovi Marte Popivode predstavljani su na međunarodnim filmskim festivalima i izložbama fotografija, instalacija i video radova. Kao video umetnica, Popivoda takođe sarađuje na pozorišnim predstavama i savremenim operama.
Osim filmova “Jugoslavija, kako je ideologija pokretala naše kolektivno telo” i “Dragan Wende”, BELDOCS predstavlja do 30. aprila u Beogradu i Novom Sadu još tridesetak filmova koji pomeraju granice.
Program šestog BELDOCS-a obuhvata i međunarodnu takmičarsku selekciju, informativnu selekciju srpskog filma i muzičke dokumentarce, uz revijalni program i retrospektivu Krisa Markera, uticajnog i svestranog francuskog reditelja, koji je preminuo 2012. godine.
U domaćoj konkurenciji su i filmovi “Drugi susret” Željka Mirkovića, “Anplagd” Mladena Kovačevića, “Kosma” Sonje Blagojević, “Albertov put” Predraga Bambića, “Prag i srpski slikari” Nenada Ognjenovića, “Biljeg Živka Nikolića” Snežane Bajčete, “Tačno u centar” Marka Grujića i “Arie” Branka Lazića.
Festivalski sajt je www.beldocs.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
