Jugoslovensko samoupravljanje i kultura

Samoupravljanje i kultura u bivšoj Jugoslaviji tema je trećeg ciklusa istraživačko-obrazovnog projekta ”Jugoslovenski socijalizam na filmu” koji će biti održan 14. i 15. novembra u Jugoslovenskoj kinoteci, a uz projekcije filmova u izboru autora tog programa, umetničkog dua Doplgenger, obuhvata i njihovo sinematično predavanje-performans i predavanje sociologa Rastka Močnika.

Profesor Močnik ukazaće predavanjem u Kinoteci na pronalaske jugoslovenskog samoupravljanja koji su značajni za sadašnje promišljanje izlaska iz kapitalizma. Polazeći od teze da je ekonomsko najuspešnija bila kombinacija državnog planiranja i samoupravljanja u 50-im godinama 20. veka, Močnik će se posebno osvrnuti na sistem samoupravnih interesnih zajednica koji je “društvene delatnosti” (javne službe, uključujući i kulturu) izuzeo iz robne proizvodnje. Samoupravne interesne zajednice postojale su samo na nivou opština i republika, zbog čega treba postaviti pitanje o jugoslovenskoj kulturi (bolje: o jugoslovenskim kulturama) u socijalizmu.

Rastko Močnik, sociolog sa zvanjem doctor honoris causa (Plovdivski univerzitet "Paisij Hilendarski", Bugarska), doktorirao je 1975. u Parizu (Université de Paris X - Nanterre), a potom i 1983. na Univerzitetu u Ljubljani, čiji je bio prorektor od 1987. do 1989. U okviru Fulbrajtovog akademskog programa, boravio je 1985. na postdoktorskim studijama na Berkliju u SAD. Predaje na Fakultetu za medije i komunikacije u Beogradu, a objavio je veći broj radova iz političke filozofije, sociologije kulture, semiologije, analize diskursa, teorije ideologije, teorije književnosti i teorijske psihoanalize, epistemologije. Poslednjih godina bavi se pitanjima globalizacije, političkog i socijalnog diskursa, teorijom kasnog kapitalizma, teorijom ideologije i problematikom Evrope.

Uz Močnikovo predavanje, posetioci Jugoslovenske kinoteke imaće priliku da prisustvuju 14. novembra i trećem predavanju-performansu Re: vizija umetničkog dua Doplgenger koji, sprovodeći formalnu i diskurzivnu analizu filmskog materijala i jezika, izvodi i iščitava blokove slika jugoslovenske kinematografije kao dokumente i projekcije socijalističkog društva putem kreiranja filmsko-montažnih nizova.

U selekciji Isidore Ilić i Boška Prostrana, 15. novembra biće prikazani filmovi “Štićenik” (Avala film, 1966) Vladana Slijepčevića, “Ponedeljak ili utorak” (Zagreb film, 1966) Vatroslava Mimice, te “U raskoraku” (Filmska radna zajednica - Servis za organizovanje proizvodnje i prometa filmova, 1968), u režiji Milenka Štrpca.

Započet u septembru sinematičnim predavanjem-performansom Doplgengera i predavanjem Slobodana Karamanića o nekim od glavnih principa i istorijskih izvora jugoslovenskog samoupravljanja, istraživačko-obrazovni projekat “Jugoslovenski socijalizam na filmu” ima za cilj da preispita i reartikuliše istorijske uslove produkcije, distribucije i recepcije jugoslovenskog filmskog nasleđa. Posvećen je ponovnom pregledu jugoslovenskih filmova koji se, po svom pristupu društvenoj stvarnosti prve dve faze jugoslovenskog samoupravnog socijalizma, javljaju kao metoda novog sagledavanja diverzifikovanosti samoupravnog socijalističkog društva Jugoslavije.

Projekat se sastoji od istraživanja i otvorenog javnog programa strukturiranog oko pet koncepata, koji se u formi mesečnih javnih događaja i programacije filmova, uz pozvane predavače, održava od septembra do decembra u Jugoslovenskoj kinoteci.

Program organizuju udruženje Transimage i Rosa Luxemburg Stiftung Southeast Europe prema zamisli umetničkog dua Doplgenger, čiji se radovi bave odnosom umetnosti i politike kroz preispitivanje režima pokretnih slika i modusa njihove recepcije.

Doplgenger dekonstruiše filmski medij, jezik, strukturu i tekst kako bi ispitali načine putem kojih umetnost i pokretne slike učestvuju u kreiranju političke stvarnosti. Oslanjajući se na tradicije eksperimentalnog filma i videa, Doplgenger interveniše na već postojećim medijskim proizvodima ili proizvodi u formi filmskog eseja. Iako im je pokretna slika osnovni medij, njihova praksa uključuje i tekst, prostorne instalacije, performanse, predavanja i diskusije.

Ulaz na predavanja u okviru projekta “Jugoslovenski socijalizam na filmu’ je besplatan, a ulaz na filmski program se plaća.

(SEEcult.org)