Komedije istoka Evrope
Zagreb Film Festival (ZFF), nakon prošlogodišnjeg izbora najboljih horora nastalih u zemljama nekadašnjeg Istočnog bloka, ove godine ponudiće program “Komedije istoka Evrope”, koji obuhvata dela koja ismejavaju vladavinu Staljina, Tita i drugih vlastodržaca, uključujući kultnu obradu teme o nevidljivom neprijatelju “Balkanski špijun”, bunkerisanu humoresku “Ciguli Miguli” iz 1952. i prvi sovjetski mjuzikl “Pastir Kostja”.
Istoričar filma Daniel Rafaelić ponovo je obilazio prašnjave filmske arhive, ovoga puta u potrazi za naslovima koji će gledaoce nasmejati u okviru pratećeg programa 14. ZFF-a, koji će biti održan od 12. do 20. novembra.
“Dok se obruč terora iza gvozdene zavese sve više stiskao i oko ljudske privatnosti, kinematografi su često bili mesto gde se mogao sumoran život izvrgnuti ruglu. Smejanje sebi i drugima, u divno i danas zaboravljeno doba političke korektnosti, rezultiralo je nekim od najboljih, ujedno i univerzalnih filmskih komedija koje su odavno nadrasle žanrovske okvire”, naveo je Rafaelić povodom tog programa, dodajući da je reč o komedijama koje su i danas aktuelne i vredne pažnje današnje festivalske publike.
Program “Komedije istoka Evrope” uključuje nekoliko poznatih i manje poznatih naslova iz bliže i dalje istorije.
Balkanski špijun
Najrecentniji i najpoznatiji film u programu, “Balkanski špijun” u režiji Dušana Kovačevića i Božidara Nikolića iz 1984. godine, komična je obrada teme potrage za “nevidljivim neprijateljima” - priča o paranoidnom Beograđaninu Iliji Čvoroviću (Danilo Bata Stojković), reformisanom staljinisti i njegovom revnom bratu Đuri (Zvonko Lepetić) koji su umislili da je njihov podstanar zapravo terorista koji želi rušiti državu, osvojila je publiku širom bivše Jugoslavije, a i danas je među najgledanijim komedijama sa ovih prostora, istakli su organizatori ZFF-a.
Ciguli Miguli
Priliku da dopre do publike nije imao film “Ciguli Miguli”, filmska humoreska iz 1952. godine u režiji Branka Marjanovića, prema scenariju Jože Horvata - priča o revnosnom komunističkom funkcionaru koji, vođen ideologijom, nastoji da reformiše kulturni život u jednom gradiću. To je trebalo da postane prva filmska satira u poslieratnoj jugoslovenskoj kinematografiji, ali politički vrh je doživeo film kao napad na komunističku vlast i zabranio ga, te je prvo javno prikazivanje doživeo na televiziji tek krajem 80-ih.
Limunada Joe
I dok su hrvatski i srpski filmski autori hrabro ismejavali vlastite političke situacije, njihove su čehoslovački kolege suptilnu kritiku sovjetskog režima vešto upakovale u satiru američkog kulturnog imperijalizma. Iz Čehoslovačke tako na velika platna ZFF-a stiže parodija holivudskih vesterna “Limunada Joe”, nastala 1964. godine u režiji Oldricha Lipskog. U fokusu filma je revolveraš sklon zdravom životu, koji stiže u grad Stetson City i nastoji da preobrati tamošnje kauboje s viskija na “kola-loku”, bezalkoholno piće na bazi limuna.
Pastir Kostja
Najstariji film iz programa “Komedije istoka Evrope”, “Pastir Kostja”, nastao 1934. godine u režiji Grigorija Aleksandrova, svojevrsni je sovjetski odgovor na tada sve popularniji holivudski filmski žanr mjuzikla i prvi film te vrste u povesti sovjetske kinematografije.
Protagonista Kostja je skromni pastir koga greškom kao muzičara pozivaju na zabavu jedne bogatašice, a radnja prikazuje njegove napore da nakon tog događaja započne karijeru džez muzičara.
“Pastir Kostja” doživeo je izuzetan uspeh, a mnoge od pesama iz tog filma postale su evergrin u Rusiji. Najpoznatija je naslovna melodija “Kak mnogo devushek khoroshikh”, čiju je hrvatsku verziju “Hvala ti srce” (Ja ljubim) u Hrvatskoj proslavio film “Tko pjeva zlo ne misli”.
(SEEcult.org)
