Kosmoginatrix, rimejk

Izložba fotografija "Kosmoginatrix" autorke Biljane Kosmogine, održana od 19. do 22. novembra u prostoru umetničke zajednice Krug u Beogradu, zapravo je rimejk postavke iz oktobra 2010. godine u klubu Lepota, koju publika nije mogla da vidi u većem broju zbog tenzija koje su pratile tadašnju beogradsku Nedelju ponosa (Pride Week).

Paradu ponosa te godine pratila je vanredna tenzija, uključujući pretnje i pritiske ekstremnih desničara, kao i prisustvo kordona policije koji su okružili klub. Iz tog razloga, posetilaca nije bilo mnogo, ali su njihovi pozitivni utisci izrodili ideju Kosmogine da opet prikaže fotografije. Jer, raspoloženje srpske javnosti nije se znatno promenilo spram slobodarskih tendencija na polju seksualnosti, ni 12 godina posle navedenog događaja.

U intimnom ambijentu Kruga, fotografije su upućivale na preispitivanje ličnog odnosa prema suptilnom dodiru dva ženska tela. Iako ponekad provokativni, prizori su prvenstveno govorili o nežnosti, kao i kompleksnosti žensko-ženskih relacija.

“Relacija između dve žene počinje prijateljstvom, poverenjem i tolerancijom, a može se produbiti inicijacijom u tajanstveni svet erosa, kada na scenu stupaju složeniji faktori poput težnje za dominacijom ili pokroviteljstvom”, objašnjava Kosmogina.

Ova serija fotografija istražuje bliskost i kontraste između dve osobe različitih starosnih dobi. Mladost odiše mitskom nevinošću, a zrelost karakteriše maštovita igra pobuđivanja, koja ne dozvoljava da erotsko pređe u vulgarno, zadržavši se u graničnim područjima. “Protagonistkinje gradacijski iznose poetičnu žensku priču u okviru četiri zida svoje sobe, kreirajući vlastiti Univerzum”.

U istom diskursu mogao je da se čita i scensko-muzički performans koji je Kosmogina izvela nakon otvaranja izložbe. Reči pesme “Ništa ne jebemo”, nastale 2020. u kooperaciji sa internacionalnom muzičarkom i DJ-icom Ivom Stanišić (Yva & Toy George), referentne su na noćni život Beograda i drugih velikih gradova, i poentiraju ogoljenom istinom. Iva i Kosmogina su te godine udruženo nastupile sa istom numerom u Centru urbane kulture (CUK), kao predgrupa MS Sajsi, pruživši podršku humanitarnoj akciji organizacije “Krov nad glavom”.

Program je nastavljen čitanjem poeme “Oda ženi”, koju je u maju ove godine Kosmogina premijerno izvela na feminističkom Festivalu ženskog prijateljstva u Tutinu.

Životna filozofija i politički stavovi Kosmogine se ne menjaju, a njeni radovi protokom vremena dobijaju na kvalitetu. “Moje stvaralaštvo posvećeno je ženama - gino principu, ženskom erosu, oslobođenom od patrijarhalnih uticaja i inhibicija. Dok s jedne strane glorifikujem žensku ulogu, s druge strane sam u brutalnoj kritici nasilja, seksizma, mržnje, polne, rasne ili nacionalne netrpeljivosti i sličnih reakcionarnih društvenih pojava”, rekla je Kosmogina.

U nesvakidašnjem, multižanrovskom narativu i izražaju, Kosmogina hrabro koristi raznovrsna umetnička sredstva i forme, a trenutno je fokusirana na književno polje i objavljivanje nove zbirke priča “Krug dojke”.

Multimedijalna umetnica Biljana Kosmogina prisutna je na balkanskoj kulturno-književnoj i aktivističkoj sceni više od dve decenije. Bavi se književnošću, performansom, fotografijom i novinarstvom. Piše za književne časopise i web-portale širom regiona, dobitnica je četiri književne nagrade - tri za prozu, jednu za poeziju. Zastupljena je u tri antologije srpske proze prevedene na italijanski, nemački i albanski.

Zbirku priča F-book objavila je 2009. (Kornet i Karpos). Njena poezija prevedena je na albanski jezik 2015. u časopisu Lirinđa, dok su joj priče editovane u mnogim koautorskim zbirkama i časopisima.

Performanse izvodi samostalno ili grupno na književnim, feminističkim i queer festivalima. Njen rad je zasnovan na borbi za ženska i manjinska prava, propitivanju rodnih i seksualnih identiteta, kao i nemilosrdnoj kritici političkog sistema i patrijarhalnih odnosa u društvu.

Dobitnica je nagrade Srpskog društva za naučnu fantastiku 2000. za najbolju SF priču objavljenu u 1999. godini (Hilandarska maja iz zbirke grupe autora “Nova srpska OFF i SF priča”), nagrade za esej "Transvestizam kao individualna različitost" 2003. godine na konkursu “Ulaznica” Gradske biblioteke u Zrenjaninu, prve nagrade za priču (Porno Star) na regionalnom konkursu za najbolju queer priču Queer Zagreb 2004. godine, te nagrade konkursa Kulturnog centra Rex za najbolju aktivističku poeziju 2021.

Dragana Nikoletić

*Foto: Biljana Rakočević