Montrealska Sinemanija
CINEMANIA 2012, Montreal - 18. festival frankofonog filma, 1-11. XI 2012.
Piše: Dejan Nikolaj Kraljačić
Seriju festivala igranog filma, koji se u Montrealu odvijaju svake godine od leta do jeseni, zaključuje veoma dragocena smotra specijalizovanog karaktera – Sinemanija, najveći festival frankofonskog filma na američkom kontinentu. Bez uobičajene doze glamura i pukog ekskluziviteta što često prati masivne smotre međunarodnog karaktera, Sinemanija je vredno pažnje delo omanjeg tima koji krasi uigranost u organizacionom smislu, te velika želja za promovisanjem frankofonih ostvarenja sedme umetnosti, i to na veoma zdrav način, što nije baš uvek slučaj za najveće uporište francuske kulture izvan same matice. Nezapostavljajući anglofonu publiku putem projekcija filmova titlovanih na engleski jezik, važno isticanja je i insistiranje čelnika Sinemanije na projekcijama sa filmske trake, na veliku žalost već prilično izumrlog vida prikazivanja sa čime su se već dobrano pomirile i vidno imućnije smotre ovog podneblja. No, napori organizatora ipak jesu prepoznati, te adekvatno nagrađeni kako zavidnim odzivom publike, tako i učešćem uglednih gostiju.
Zvezda ovogodišnjeg izdanja Sinemanije bila je Sandrin Boner (Sandrine Bonnaire), koja se predstavila svojom prvom režijom igranog filma Pobesneo njegovim odsustvom (Maddened by His Absence). Intimna drama Bonerove govori o arhitekti Žaku (Vilijam Hart / William Hurt) koji se, nakon deset godina provedenih u Americi, vraća u Francusku gde je izgubio svog četvorogodišnjeg sina u nesrećnom slučaju. Videvši se ponovo sa bivšom suprugom, on upoznaje i njenog sina iz novog braka, sa kojim počinje da se zbližava, uzrokujući time niz veoma delikatnih situacija. Sandrin Boner je upriličena i mini retrospektiva filmova, od klasika Anjes Varde Vagabundo (Vagabond, 1985), do poslednje joj uloge Kraljica na potezu (Queen to Play, 2009).
Program od posebnog značaja svakako je bila mini retrospektiva ostvarenja nedavno preminulog autora Kloda Milera (Claude Miller). Odavanju počasti značajnom francuskom autoru prisustvovala je Ani Miller (Annie Miller), supruga pokojnojnog režisera i česti mu saradnik na scenarijima, a retrospektivu je zaključilo poslednje Milerovo ostvarenje Tereza Deskejru (Therese Desqueyroux), prema istoimenom romanu francuskog nobelovca Fransoa Morijaka (Francois Mauriac). Naslovnu ulogu žene naprednih pogleda na svet, a koji se po pravilu suproststavljaju vladajućim društvenim kanonima, uverljivo tumači Odri Totu (Audrey Tautou), čiji je proboj na film Čudesna sudbina Amelije Pulen svojevremeno takođe bio prikazan na Sinemaniji, dok Milerova kamera precizno oslikava 20-te godine prošloga veka i malograđanski mentalitet tipične buržoaske porodice Francuske provincije.
U slično razdoblje (vreme I svetskog rata) smešten je i biopik najslavnije francuske umetničke porodice Renoar. Film Žila Burdosa (Gilles Bourdos) Renoir tretira duboku starost čuvenog impresionističkog slikara Pjera-Ogista Renoara (maestralno interpretiranog od strane veterana Mišela Bukea / Michel Bouquet), te mladost sina mu Žana, budućeg najpriznatijeg ako ne evropskog, onda zasigurno francuskog sineaste. Zajednički imenitelj obojice čini Andrea, siromašna devojka sa snažnom željom da postane glumica (tumači je nova nada francuskog filma Krista Tere / Christa Theret, gošća ovogodišnje Sinemanije sa čak 3 filma na programu), inače poslednji model (i muza) Ogista, kao i buduća prva supruga Žana, koji po povratku sa ratišta levitira između služenja autoritativnog oca i daljnjeg samodokazivanja u francuskoj armiji, dok mu je afinitet ka pokretnim slikama još uvek samo u obrisima. Ova ozbiljna produkcija podrazumevala je čak i fizičko prenošenje dela šume na Azurnoj obali, ne bi li se što uverljivije dočarao posed Renoarovih, svojevremeno brižno odabran zbog specifičnog dnevnog osvetljenja. No, suštinska lekcija kojom nas ovaj film uči nalazi se u Ogistovoj težnji ka lepoti, toploti i humanizmu, odnosno njegovom ubeđenju da umetnost služi dočaravanju osećaja sreće (otuda je on, recimo, odbijao i upotrebu crne boje), nažalost konceptu koji je već odavno devalviran.
Upečatljivoj pitoresknosti Renoara moglo bi se reći prilično parira romanesknost Šta dan duguje noći (What the Day Owes the Night), inače raskošne istorijske melodrame Aleksandra Arkadija (Alexandre Arcady je i uživo predstavio ovo svoje najličnije ostvarenje) rađene prema romanu francuskog pisca alžirskog porekla Jasmine Kadre (Yasmina Khadra). Arkadi, inače rođen u Alžiru, pripoveda priču o nerealizovanoj ljubavi mladića i devojke, koja takva ostaje do kraja njihovih života. A za to vreme, od 1939. godine do danas, Alžir će zadesiti niz korenitih promena, dok će nezavisnost od Francuske i revolucija nepovratno uticati na sudbine francusko-arapskih prijateljstava, u ovom filmu o odrastanju koji slavi ljubav tako što prikazuje fatalne posledice usled nedostatka iste.
I najzad malo naše arome, Radivoje Raša Bukvić nastupio je u dva dijametralno različita filma - Draga (Beloved) Kristofa Onora (Christophe Honore) i Naoružane ruke (Armed Hands) Pjera Žolivea (Pierre Jolivet).
Kod Onora, autora poznatog po sklonosti ka mjuziklima, Radivoje pokazuje i svoje pevačke sposobnosti, dok je u Žoliveom policijskom filmu predstavnik tipičnih ozloglašenih srpskih krijumčara oružja.
