Na slepom koloseku
Pozorišni reditelj Miroslav Benka, koji ima iza sebe više od 60 predstava, premijerno je predstavio staropazovačkoj i novosadskoj publici novo scensko delo “Bez naslova ili B&B (Berlin-Beograd) preko Lajpciga”, nastalo na osnovu pripovetke “Švabica” i još nekim pričama Laze Lazarevića.
Pored režije, kao što to čini u većini svojih scenskih ostvarenja, Benka potpisuje i adaptaciju, scenski dizajn i zvučnu sliku, dok je za ostale saradnike angažovao Gordanu Smuđu (dramaturgija), Mirjanu Stojanović –Maurič (kostim), Milana Mijatovića (video), te Vladimira Đarmockog (montaža zvuka).
Prostrana scena sa tračnicama slepog koloseka, kojim odavno vozovi ne prolaze, razdvajala je, mada ne trajno, dva prostora, različite države, kulture i mentalitete. To je ambijent ojađenog berlinskog pansionata, stecišta ubogih studenata iz belog sveta. Srbin Miša Maričić, glavni muški lik, i Nemac Rus Tumanov (Igor Piksla) s jedne su strane slepog koloseka i patrijarhalne, idilične Srbije, u kojoj Maričićeva majka (Marija Hlebjan) i njegova udata sestra sa decom (Marina Vujović) željno očekuju da on završi studije medicine i vrati se iz Berlina u njihovo Valjevo.
Glavna transverzala između dva sveta - evropskog, nemačkog i srbijanskog, patrjarhalnog, bile su tračnice slepog koloseka kao neke varijante onovremenskog “Berlinskog zida”. Svih desetak aktera u predstavi, osim dvoje dece, kud god se kretali, nosili su svoje velike putne kofere koji postaju sastavni deo scenografije, inače svedene pored železničkih pragova na nekoliko ormana i pijanino.
Ti koferi su postali deo identiteta svakog lika na sceni, koji ih vuku za sobom, otvaraju i prepakuju, uplašeni od pakla tuđine, svojstvene ne samo klasičnoj patrijarhalnoj zabludi nego i u pansionatu “Gutjar”, čiji je eskponent Nemac Maks (Andrej Verenski).
Kao izvrstan poznavalac Lazarevićevog pripovedačkog opusa (postavio “Švabicu” na scenu Narodnog pozorišta u Nišu 2006. godine), Benka je bio svestan da je iza tog velikog pisma koje se zove “Švabica” duboko zarivena tačka poput glogovog koca ne bi li se pohranjeni duhovi zauvek smirili.
Benka je stoga predstavu “dokapitalozovao” ne samo fragmentima iz pripovetke, nego i beleškama, istraživanjima i drugim medicinskim materijalima sa Lazarevićevih studija, specijalizacije i lekarske praks .
Iz neujednačenog glumačkog ansambla u kojem su svi amateri, izuzev Marine Vujović, pored Andreja Vereskog u ulozi Maksa, izdvajaju se i Milan Dudić (Čiča Đorđe), Marija Hlebjan i donekle Helena Pop-Lazić, koja je delovala bledunjavo, bez dovoljno koncentracije, glumačke volje i energije, zanosa i ubedljivosti, postojanosti i izražajnosti, pa je u njoj teško bilo prepozanti onu Anu, “Švabicu”, gordu devojku koja voljenom momku ne oprašta kolebljivost ne zbog svoje nadmoćnosti i gordosti, nego iz ljubavi.
Samo u retkim trenucima Ana Helene Pop-Lazić je nagoveštavala ljubavnu tragediju, a njeno oličenje čednosti, ljupkosti i nenametljivosti jedva da se moglo nazirati.
I nosioči glavnih muških uloga, inače debitanti, delovali su nedoraslo zadatku koji je zahtevao i glumačko iskustvo, i snažnu kreativnu individualnost i scensku sigurnost.
Predstava je realizovana u produkciji Art centra “Hleba i igara” iz Stare Pazove, u sardnji sa Kulturnim centrom Novi Sad, uz finansijsku podršku SO Stara Pazova, Sekretarijata za kulturu i infomisanje Vojvodine i Ureda za odnose sa Slovacima van Slovačke, čije je seište u Bratislavi. Podršku su pružili i Centar za kulturu i SKUD “Heroj Janko Čmelik” iz Stare Pazove.
Benka je, inače, dobitnik više međunarodnih nagrada za scenska ostvarenja (Teheran, Kairo...), a režirao je do sada više od 60 predstava domaćih i stranih pisaca, kako klasika, tako i savremenika. Takođe, režira i prema sopstvenim scenarijima.
Branko Rakočević
