Nagrada Lazar Trifunović uručena Miroslavu Kariću

Nagrada “Lazar Trifunović” za likovnu kritiku i teorijsko razmatranje savremene vizuelne umetnosti svečano je uručena za 2022. godinu istoričaru umetnosti i kustosu Miroslavu Kariću, koji je istakao da to priznanje predstavlja veliku čast, ali i odgovornost da dugogodišnji rad u nezavisnom i odskorašnji u institucionalnom sektoru nastavi da unapređuje.

Nagrađen za tekst “Studija slučaja”, objavljen u katalogu istoimene samostalne izložbe umetnice Biljane Đurđević, održane u Salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu prošlog proleća, Karić je u krcatoj galeriji Artget Kulturnog centra Beograda pozdravljen snažnim aplauzom kolega, među kojima su bili i mnogi dosadašnji laureati nagrade koja nosi ime uticajnog istoričara umetnosti i kritičara Lazara Trifunovića (1929-1983), svojevremeno najmlađeg direktora Narodnog muzeja, plodnog publiciste i harizmatičnog profesora istorije umetnosti XX veka na Filozofskom fakultetu u Beogradu.

“Ovo priznanje nosi veliku odgovornost da svoja prethodna dugogodišnja angažovanja u nezavisnom i skorašnja u institucionalnom sektoru kontinuirano unapređujem, da iskustva u polju kustoske prakse razvijam na način aktivnog promišljanja njene danasnje uloge i mogućnosti javnog kritičkog gesta u široj sferi kulturnog i društvenog delovanja, da stečena praktična znanja podignem na viši nivo i doprinesem životu umetničke scene u pravcu njene dalje profesionalizacije, stvaranja boljih radnih i produkcionih uslova”, rekao je Karić, koji je i dobitnik nagrade Društva istoričara umetnosti Srbije (DIUS) za najbolju autorsku izložbu u 2019. godini i njeno tekstualno obrazloženje (Skice za pokretne slike - 13. Bijenale akvarela u Zrenjaninu), a tradicionalno je uručena u Artgetu istovremeno sa nagradom “Lazar Trifunović” za 2019.

Ističući da su knjige “velikog Lazara Trifunovića bile neizostavne” tokom njegovih studija i da su predstavljale prva upznavanja i značajne uvide u tokove moderne umetnosti i domete ovdašnje kritike, Karić je rekao da je poslednjih dvadesetak i nešto godina svoju prisutnost i mesto na sceni profilisao kroz poziciju praktičara mnogo više nego kroz ulogu likovnog kritičara i teoretičara, te da su njegovi angažmani bili u sadejstvu sa manjim i većim timovima, podrazumevali su saradnju sa velikim brojem aktera domaće umetničke zajednice, u zajedničkom nastojanju da savremene vizuelne umetničke prakse - kroz izložbe, projekte, izdavaštvo, raznolike modele izlaganja i govornog programa, učine vidljivijim i prezentnijim u domenu kulturne politke i da je približe i publici van stručnih krugova, da umetnicima mlađih i najmlađih generacija, što je često bio njegov slučaj, omoguće i neku vrstu baze i podrške u profesionalnim nastupanjima, da ih spreme za realnost posle akademija, i da im pomognu u daljoj artikulaciji umetničke prakse stalno podsećajući da imaju na umu neophodnopst kritičkog mišljenja kako prema neposrednom umetničkom sistemu, tako i prema okružujućem društvenim kontekstima u kojima se njihov rad razvija.

Karić je zahvalio članovima žirija – Darki Radosavljević Vasiljević, Ani Ereš i Stevanu Vukoviću na ukazanom poverenju i prepoznavanju njegovog autorskog teksta za izložbu Biljane Đurđević kao doprinosa onome što i jeste cilj i profil nagrade “Lazar Trifunović” – afirmisanju i razvoju novih metodoloških i interpretativnih modela i pristupa u pisanju o modernoj i savremenoj vizuelnoj umetnosti.

Ističući i da mu je čast biti u društvu dosadašnjih laureata čiji rad izuzetno ceni i od kojih je mnogo naučio, Karić je naglasio da želi da izrazi i neizmernu zahvalnost umetnici Biljani Đurđević.

“Ovo priznanje, koje delimo zajedno, jeste kruna naše dugogodišnje saradnje i svakako otvara novo polje u budućem zajedničkom radu”, rekao je Karić, posebno zahvalivši i svojim “remontovcima”, koji su mu tokom svih proteklih godina bili velika podrška, glas razuma i reč drugarske kritike.

“Nakon Remonta, gde sam stekao mnoga znanja i iskustva, pre tri godine postao sam deo tima MSU, kojem zahvaljujem na velikoj podršci prilikom realizacije izložbe ‘Studija slučaja’ i na otkrivanju za mene nove i uzbudljive dimenzije kustoskog i istraživačkog rada u kontekstu muzeja”, rekao je Karić, posebno zahvalivši i svojoj porodici na beskrajnom razumevanju”.

“Moj svakodnevni profesionalni život ne bi bio ispunjen bez svih naših razgovora, razmene ideja, diskusija, druženja, formalnih i neformalnih saradnji, međusobnih i prijateljskih kolegijalnih bodrenja i solidarisanja da istrajemo šta god bilo polje naše borbe”, naglasio je Karić.

Posebno je zahvalio i koleginicama iz KCB-a na organizaciji i kontinuiranoj brizi za nagradu “Lazar Trifunović”, te samom KCB/u kao još jednom prostoru u kojem rado boravi i sa kojim je često sarađivao i realizovao značajne izložbe i projekte.

Karić je posebno pomenuo dugogodišnju kustoskinju u KCB-u Gordanu Dobrić (1953-2021), koja je godinama vodila brigu o dodeli nagrade “Lazar Trifunović” i priznanja DIUS.

“Teško mi je da poverujem da ne stoji tu negde i sa punom pažnjom prati dodelu nagrade”, rekao je Karić.

Izložba “Studija slučaja” Biljane Đurđević, kako je podsetio, realizovana je i u Banjaluci, u saradnji sa MSU RS i kustosom Mladenom Banjcem, koji je takođe autor teksta u katalogu.

Biljana Đurđević i Mića Karić, foto: Tanja Drobnjak 

Karić je istakao da već dve i po decenije prati umetničku praksu Biljane Đurđević i njena istraživanja konceptualnog kapaciteta medija slike, pri čemu je poslednjih godina stvaralačka interesovanja proširila i na rad u polju video animacije i iskorak u druge vizuelne forme, poput grafičke novele koja je i bila jedno od polazišta za najnoviju seriju radova predstavljenih u Salonu MSU.

“U vrlo posvećenom proučavanju kasičnog slikarstva i dela velikih majstora, vrsnom poznavanju istorijsko društvenih i kulturnih prilika, epoha - od rane renesanse i baroka do moderne i avangarde, Biljana pronalazi široko polje vizuelnih, narativnih i idejnih izvora i referenci na kojima je izgradila autentičnu likovnu poetiku, uobličenu kroz simboličke predstave i iskaze tematski i problemski najšire povezane kroz promišljanje savremenih društvenih fenomena otuđenosti, socijalne anksioznosti, agresije, nasilja i institucionalizovanih mehanizama kontrole, medijske manipulacije i proizvodnje straha”, naveo je Karić, kome je nagrada “Lazar Trifunović” dodeljena jednoglasnom odlukom žirija.

Foto: Tanja Drobnjak

Istoričarka umetnosti Ana Ereš, i sama dobitnica nagrade “Lazar Trifunović” (za 2017) istakla je u ime žirija da Karić u nagrađenom tesktu u monografskoj studiji u katalogu izložbe “Studija slučaja” nudi slojevito strukturiran interpretativni okvir za razumevanje recentne umetničke prakse Biljane Đurđević koji se temelji na poznavanju novih čitanja semantike savremenog slikarstva i njegovih transmedijskih iskoraka, kao i na ubedljivoj kontekstualizaciji jednog kompleksnog umetničkog govora spram društvenih i ideoloških okvira savremenosti.

Karićev kritički doprinos pisanju o umetnosti, oslonjen na veštinu da precizno prepozna i artikuliše složene referente okvire koje proizvode umetnički gestovi, nalazi se u principijelnom profesionalnom nastojanju da o savremenoj umetnosti misli, govori i piše na osnovu sistematskog poznavanja lokalne scene i posvećenog angažovanja na afirmaciji novih posmatranja i isčitavanja pojava koji se unutar nje javljaju, istakao je žiri, navodeći i da Karićev tekst potvrđuje i važnost kontinuirane saradnje kustosa i umetnika kao vitalnog podsticaja za permanentno osvajanje novih znanja o savremenoj umetnosti.

Miroslav Karić i raniji dobitnici nagrade Lazar Trifunović, foto: Tanja Drobnjak

Nagrada “Lazar Trifunović” dodeljuje se od 1993. godine sa ciljem da podstiče, razvija i afirmiše nove metodološke i interpretativne modele i pristupe u pisanju o modernoj i savremenoj vizuelnoj umetnosti u štampanim i elektronskim medijima, i predstavlja jedino stručno priznanje koje motiviše kritičko mišljenje u ovoj oblasti.

Učesnici svečanog uručenja tog prestižnog priznanja, dodeljenog 31. put, imali su priliku da se podsete života i dela Lazara Trifunovića.

Dosadašnji dobitnici nagrade “Lazar Trifunović” su: Mileta Prodanović, Ljiljana Ćinkul, Lidija Merenik, Branislav Dimitrijević, Jasmina Čubrilo, Stevan Vuković, Bojana Pejić, Jovan Despotović, Dragica Vukadinović, Branislava Anđelković, Svetlana Racanović, Darka Radosavljević Vasiljević, Zoran Gavrić, Milanka Todić, Maja Ćirić, Dejan Sretenović, Nikola Dedić, Jerko Denegri, Sava Stepanov, Jelena Stojanović, Irina Subotić i Milan Popadić, Radonja Leposavić, Danijela Purešević, Sanja Kojić Mladenov, Dragana Kovačić i Ana Ereš (Bogdanović), Maja Stanković, Simona Ognjnović, Sofija Milenković i Gordana Stanišić, i Slađana Petrović Varagić.

Nagrada "Lazar Trifunović" tradicionalno se uručuje na dan Trifunovićevog rođenja, i to istovremeno sa priznanjem Društva istoričara umetnosti Srbije za najbolju autorsku izložbu u prethodnoj godini. Ovoga puta dodela priznanja DIUS je izostala zbog neaktivnosti tog udruženja.

*Naslovna fotografija: Tanja Drobnjak

(SEEcult.org)