Novih 20 dobitnika nacionalne penzije
Vlada Srbije proglasila je 20 novih dobitnika priznanja za vrhunski doprinos nacionalnoj kulturi, odnosno kulturi nacionalnih manjina, što je prvi put posle osam godina da je dopunjen spisak nosilaca tzv. nacionalne penzije.
Odluka o dodeli nacionalnih priznanja doneta je posle osam godina, na predlog Komisije za utvrđivanje ispunjenosti uslova za dodelu priznanja za vrhunski doprinos nacionalnoj kulturi, odnosno kulturi nacionalnih manjina, a na osnovu predloga reprezentativnih udruženja u kulturi i nacionalnih saveta nacionalnih manjina, saopštilo je 10. februara Ministarstvo kulture i informisanja.
Novi dobitnici priznanja su: pesnik Đorđo Sladoje, književni prevodilac Neda Bobić Nikolić, kompozitor Zoran Erić, pijanistkinja, čembalistkinja, pedagoškinja i publicistkinja Smiljka Isaković, likovni umetnik Jovan I. Rakidžić, umetnički fotograf i foto dizajner Rajko Karišić, filmski scenograf Miljen Kljaković, dramski umetnici Bogdan Diklić, Vojislav Voja Brajović i Lazar Ristovski, baletski umetnik Konstantin Kostjukov, arhitekta Vasilije Milunović, muzičar instrumentalista, harmonikaš Ljubiša Pavković, stručnjak u kulturi prof. dr Mirko Kovačević, etnomuzikolog Dimitrije Golemović, kritičar, istoričar i teoretičar filma Božidar Zečević, stručnjak u kulturi Radoslav Rale Zelenović, vokalna solistkinja Maja Odžaklijevska, pozorišni reditelj Miroslav Benka i vokalni solista i muzičar Borisav Bora Đorđević, frontmen Riblje čorbe.
Ministarstvo kulture i informisanja raspisalo je bilo konkurs za predloge za dodelu priznanja za vrhunski doprinos nacionalnoj kulturi, odnosno kulturi nacionalnih manjina, na osnovu Zakona o kulturi i uredbe koja je usvojena u februaru 2021. godine, a predviđa dodelu najviše 20 priznanja tokom jedne godine.
To priznanje dodeljuje se i isplaćuje umetniku, odnosno stručnjaku u kulturi u vidu doživotnog mesečnog novčanog primanja, u visini jedne prosečne zarade bez poreza i doprinosa u Srbiji za mesec jul prethodne godine, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku. Priznanje se isplaćuje iz sredstava obezbeđenih u budžetu Srbije sa razdela Ministarstva kulture i informisanja.
Priznanja za vrhunski doprinos kulturi, koja su izazivala povremeno burne reakcije javnosti, ne dodeljuju se od 2013. godine, kada ih je obustavio tadašnji ministar kulture Ivan Tasovac.
Prilikom izmena i dopuna Zakona o kulturi u februaru 2016. godine bilo je predviđeno ukidanje tih priznanja, ali je uprkos stavu ministra Tasovca i parlamentarne većine, ostala zakonska mogućnost dodele novih priznanja. Preokret se dogodio nakon apela tadašnjeg premijera Aleksandra Vučića i njegovog kratkog obrazloženja da “više vredi jedna Milena Dravić nego 30-40 grešaka koje su napravile prethodne vlade”.
Tako je umesto brisanja člana o dodeli priznanja za vrhunski doprinos kulturi - za šta se ministar Tasovac zalagao od početka javne rasprave 2014. godine, izmenjeni Zakon o kulturi propisao da Vlada Srbije, izuzetno, može dodeliti priznanje u vidu doživotnog mesečnog novčanog primanja umetniku, odnosno stručnjaku u kulturi. Vlada, međutim, nije koristila proteklih godina tu mogućnost.
Priznanje za vrhunski doprinos kulturi dodeljivano je umetniku koji je ostvario pravo na penziju, a lično je i neprenosivo pravo.
Dosadašnji dobitnici zadržali su pravo na mesečni novčani iznos tog priznanja, koje je izazivalo kontroverzne reakcije proteklih godina kako zbog pojedinih ličnosti koje su ga dobile, tako i zbog onih koje su izostale, što je i bio jedan od argumenata Tasovca za njihovo ukidanje.
Aktuelno Ministarstvo kulture i informisanja organizovalo je protekle godine više javnih rasprava o sudbini priznanja za vrhunski doprinos nacionalnoj, odnosno kulturi nacionalnih manjina, a za obnavljanje njihove dodele javno su se zauzela reprezentativna udruženja, kao i Akademijski odbor za kulturu i umetnost Srpske akademije nauka i umetnosti.
(SEEcult.org)
