O koristi i šteti istorije za život

Izložba Radoše Antonijevića u Oficirskom domu u Nišu ambijentalna je postavka koju čine tri rada koji su svojevrsni “tangenti koje dodiruju neuralgične identitetske tačke tj. krivu istorije određenih zdanja ili podneblja. Pojedinačno uzevši su ili eho neke arhitektonske zamisli ili portret duha nekog mesta; zajedno oni su amalgam narativa, odnosno sazvučje glasova o koristi i šteti istorije za život” – kako je naziv izložbe, odnosno naslov Ničeove knjige, objavljene 1889.  

Reč je o radovima “Šator Vidovdanski hram”, koji je nastao prema maketi hrvatskog skulptora Ivana Meštrovića iz 1908. godine za hram u slavu Kosovskog boja kao univerzalnog simbola slobodarskog duha svih južnoslovenskih naroda, zatim “Na svome mestu stajati” - instalaciji od tri šatora u vidu planina Olimp, Sinaj i Ararat, te skulpturi “Šator Dečani M2”, zasnovanoj na obliku manastira Visoki Dečani iz 14. veka.

Preoblikujući nacionalne, verske ili civilizacijske simbole različitog porekla u šatore, odnosno objekte privremenog, montažnog i mobilnog karaktera, koji su uz to su i funkcionalni, Antonijević stvara dela koja u svom kontekstu poseduju referentnost na brojne primere pojedinačnih ili kolektivnih drama, uslovljenih različitim krizama (egzistencijalnim, migrantskim, identitetskim, duhovnim...) u  lokalnim ili globalnim prilikama. Antonijević zapravo na metaforičan način preko simbola potiskivanog ili prenaglašenog istorijskog sećanja identitetskog koda, komentariše konfuznu sadašnjost, navedeno je u najavi izložbe čija je kustoskinja Milica Todorović.

“Šator Vidovdanski hram” (2020)  je skulptura koja oblikom referiše na Meštrovićev projekat Vidovdanski hram, koji je osmišljen kao arhitektonsko-skulpturalna celina, a njegova maketa je prvi put izlagana 1915. u Londonu. Iste te godine srpska slikarka Nadežda Petrović naslikala je svoju poslednju sliku (Valjevska bolnica), koja prikazuje ratnu poljsku bolnicu pod vojničkim šatorima dok se na stubu vijori zastava Crvenog krsta. Nadežda Petrović je preminula od tifusa, radeći kao ratna bolničarka.

Skulptura “Šator Vidovdanski hram” svojim narativom povezuje kosovski i jugoslovenski mit, a  uspostavlja se na  tenziji između slike šatora punog tifusara i ideje (hrama) slovenskog zajedništva.

Skulpturalnu instalaciju “Na svome mestu stajati” (2017) čine tri šatora u obliku planina Olimp, Sinajska gora i Ararat, koje u realnosti možemo zamisliti kao temena trougla koji zatvara prostor mediteranskog dela Bliskog Istoka (odakle danas, mahom, dolaze migranti koji idu ka zapadnoj Evropi). Olimp je simbol grčke kulture iz koje je potekla evropska civilizacija. Na Sinajskoj gori je Mojsije od Boga dobio tablice zakona, a na Araratu je čovečanstvo našlo spas posle velikog Potopa.

Šatori-planine grade sliku artificijelnog mitskog pejzaža, ali istovremeno I sliku doline izbeglih. “Na svome mestu stajati” je metafora suočavanja svetske civilizacije sa sopstvenim korenima, kao i sa globalnom ratnom pretnjom.

Skulptura “Šator Dečani M2” (2005/2014) izrađena je prema obliku manastira Visoki Dečani na Kosovu, koji objedinjuje hrišćansko predanje i kosovski mit kao temelje srpskog identiteta. Skulptura “Šator Dečani M2” ističe te činjenice, a svojim dizajnom ih stavlja u savremeni kontekst.

Skulpturu prati tekst “Uputstvo za korišćenje”:

Ako ste isterani iz svog doma, ili vam je spaljena crkva, ne znate ko su vam prijatelji, a ko neprijatelji, ako tragate za nestalima, ili se ni sami ne sećate ko ste, ako ste prevareni i zaboravljeni, ako nemate posao i državu, ako ste izgubili sve u šta ste verovali – tim stručnjaka predvođen doktorom Radošem Antonijevićem razvio je sasvim novi i orginalni tip montažno-demontažnog objekta koji će sigurno postati vaše ključno sredstvo u potrazi za smislom i novim životom.

Šator Dečani M2 može biti porodični, kao i objekat za pojedinca. Može, takođe, postati koristan mobilijar raznih društvenih i državnih organizacija, kao što su vojska, policija, crkva, te sportska udruženja i razni klubovi.

Šator Dečani M2 mogu koristiti zavodi za zapošljavanje, politički aktivisti,čuvari prirode ili ljubitelji umetnosti.

Evo poruke svima koji su u traganju za sopstvenim identitetom spremni da napuste prividnu sigurnost dosadašnjeg života (ili iz raznih drugih razloga to moraju da urade): Ovo je proizvod namenjen vama, da bi vam ŽIVOT postao umetnost.

Na svom mestu stajati

Radoš Antonijević (Pančevo, 1969) u umetničkoj praksi preispituje granice skulpture kao medija, problematizujući odnos oblika, funkcije, materijalnosti i značenja. Njegova serija radova skulptura-šatora je jedan od najinventivnijih ciklusa savremene umetnosti u Srbiji. Teme njegovih radova vezane su za neuralgične tačke života razmatrane sa aspekta politike, istorije i kulture.

U eseju Korektivi oblika iz 2012. godine Antonijeviće kaže: “Umetnička istina nije naučna, ali ona nije ništa manje važna jer umetnost može da nađe formu da objedinjuje naoko nespojivo. Ona je odvajkada bila lepak koji spaja našu unutrašnju fragmentarnost i iznosi na videlo naše skrivene frustracije da bi se sa njima lakše izborili”.

Završio je osnovne i magistarske studije na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu, gde je i doktorirao tezom “Korektivi oblika – vodić kroz skulptorske fenomene”. NA FLU je i zaposlen od 2001. godine, sada u zvanju vanrednog profesora, a radi i na Akademiji umetnosti Banjaluci i na Fakultetu umetnosti u Nišu.

Realizovao je 26 samostalnih izložbi, izlagao na više od 50 grupnih u zemlji i inostranstvu (Slovenija, Švedstka, Nemačka, Austrija, Francuska, Hrvatska, Rumunija).

Izložba “O koristi i šteti istorije za život” u Oficirskom domu, u organizaciji Galerije savremene likovne umetnosti, otvorena je od 13. maja do 11. juna.

U Noći muzeja, 15. maja, biće otvorena do 22 sata.

Posetioci su dužni da poštuju preventivne epidemiološke mere.

(SEEcult.org)