Očišćen mural ukrajinskoj pesnikinji
Mural posvećen ukrajinskoj pesnikinji Lesji Ukrajinki kod Krokodilovog centra za književnost, koji je uništen bacanjem crne boje i ispisivanjem slova Z, očišćen je i prefarban bojama ukrajinske zastave.
U organizaciji neformalne grupa građana "Rusi, Ukrajinci, Belorusi i Srbi zajedno protiv rata" (RUBS), koja je okupljena na društvenim mrežama, dorađeno je oslikavanje zida na Malim stepenicama kod Brankopvog mosta na kojem je početkom oktobra dvoje ruskih umetnika naslikalo mural sa likom pesnikinje Larise Petrovne Kosač (1871-1913) – Lesje Ukrajinke i njenim stihovima na ukrajinskom i u prevodu na srpski jezik.
Nakon što je vandalizovan svega nekoliko dana posle izrade, te ponovo nedavno obnovljen, mural posvećen Lesji Ukrajinki ponovo je napadnut tokom noći i ranih jutarnjih časova 26. decembra. Nepoznati počinioci delimično su prekrečili njen lik belom farbom sa ispisana tri velika, crna, slova Z, a neposredno pored, velikim ćiriličnim slovima ispisane su preteće, ekstremno desne i šovinističke poruke: “Ovo je Srbija!”, “Nema mesta za ovo!” i “Nema nacizma ovde!”
Članovi RUBS očistili su mural i skinuli te natpise, a potom su farbom žute i plave boje ofarbali zid pored murala.
RUBS je zatražio i uklanjanje ruske jelke u centru Beograda u Knez Mihailovoj ulici, smatrajući da ona “nije izraz ljubavi i poštovanja, već cinično sredstvo propagande Rusije”. Njeno uklanjanje stoga je zatraženo “u znak pijeteta prema žrtvama agresije”, kako je navedeno u saopštenju.
Vladimir Arsenijević iz Udruženja Krokodila, koje je već nekoliko puta apelovalo na nadležne da reaguju, izjavio je da je odnos prema tom muralu pokazatelj opšte konfuzije koja u ideološkom prostoru vlada.
“Imate tu aktivnost koja prepoznaje u lepom ženskom liku pesnikinje iz 19. veka neprijatelja svoje ideologije, i reaguje tako što baca crnu farbu na njene oči. To je na simboličnom nivou kao da su joj iskopane oči. Mi smo zaista bili zgroženi tom efikasnošću, čak su i to dvoje umetnika bili napadnuti. I sad imate taj paradoks, dvoje ruskih umetnika, koji su antiratno raspoloženi, kao i svi normalni ljudi na ovom svetu, oslikavaju lik ukrajinske pesnikinje, a četiri srpska huligana napadaju to dvoje ruskih umetnika i vandalizuju taj lik na zidu. To govori o količini konfuzije koja vlada u ideološkom prostoru i načinu na koji ljudi reaguju, i to je još jedan dokaz zašto mislimo da su i ti nežni sadržaji efikasni i da zapravo vrlo jasno pokazuju i šalju jasnu poruku koja je u svojoj suštini politička”, izjavio je Arsenijević za N1.
Larisa Petrovna Kosač, kako podseća Krokodil, spada među rodonačelnike savremenog ukrajinskog pesništva. Bila je politička i feministička aktivistkinja, sakupljačica narodnih umotvorina, visoko obrazovana i poliglota, a njen lik danas krasi i novčanicu od 200 ukrajinskih grivnji.
Mural sa njenim likom vandalizovan je i početkom oktobra - svega nedelju dana nakon što je oslikan.
“Da li treba da nas čudi da nije prošlo ni nedelju dana i taj mural je vandalizovan - neko je bacio crnu boju na stihove na ukrajinskom. Taj mural je zaista impresivan i čitava pozicija zida je fenomenalna, pogled odatle. Tu imate praktično čitav jedan amfiteatar kod nekadašnje Železničke stanice odakle možete da vidite taj mural. Moć koju taj mural projektuje je izrazita i očito je to jako smetalo - moram da kažem - mrziteljima bilo čega što miriše na normalnost. Prosto je fenomenalno da vi sa jedne strane – kako se odvija ta borba - imate murale posvećene Putinu, ili imate tu čitavu navalu vizuelnog zagađenja na beogradskim zidovima sa likom Ratka Mladića, kojima se glorifikuju ratni zločinci i ispisuje da je Ratko Mladić – srpski heroj, a sa druge strane stavite lik mlade lepe žene, na kraju krajeva pesnikinje sa kraja 19. veka, i njene stihove, i onda dobijete takvu reakciju da je to uništeno”, rekao je Arsenijević nakon prvog ataka na mural Lesje Ukrajinke.
Mural Lesje Ukrajinke sadržao je citat iz njene poetske drame u tri čina “Šumska pesma” iz 1911. godine: “Ne, živa sam! I živeću večno! U srcu nosim nešto što ne umire!”
Udruženje Krokodil pokrenulo je u međuvremenu inicijativu “Free the Streets/Free the People” kojom želi da utiče na izmenu urbanog pejzaža srpskih gradova i varošica čiji su zidovi i fasade postali poprište obračuna različitih ekstremno desničarskih grupa i platforma za promovisanje njima bliskih politika. U pitanju je reakcija na “vizuelni šum” i svojevrsni “ideološko-estetski rat” koji je u poslednjih godinu dana sve vidljiviji i prisutniji na zidovima ulica gradova širom Srbije. Urbani pejzaž zasićen je iscrtanim porukama, šablonima, grafitima i muralima koji direktno izražavaju i pozivaju na mržnju, zlobu, uskogrudost, rasizam, seksizam i generalno šire različite toksične sadržaje stvarajući društvo prepuno nasilja prisutno na svim nivoima, a posebno kod mladih ljudi, saopštio je Krokodil, pozivajući građane da se priključe delovanjem u lokalnim sredinama.
Jedan od glavnih pravaca nove dvogodišnje inicijative Krokodila, čiji je cilj izmena dosadašnje prakse na ulicama gradova i podizanje svesti o štetnosti šovinističkog i reduktivnog načina promišljanja prošlosti, sadašnjosti i budućnosti, biće podsticanje stvaranja drugačijeg sadržaja na zidovima, te je planirano oslikavanje deset murala velikih dimenzija u gradovima širom Srbije koji bi slali nežne i afirmativne poruke.
*Naslovna fotografija: mural pre vandalizma (Krokodil)
(SEEcult.org)
*Funded by the Stabilisation Fund for Culture and Education 2022 of the German Federal Foreign Office and the Goethe Institut
