Očuvanje identiteta

Svetski kongres Međunarodnog PEN centra svečano je otvoren 13. septembra u Skupštini Beograda uz poruke o potrebi očuvanja identiteta kroz jezik i kulturu, u prisustvu najviših državnih zvaničnika Srbije, kao i brojnih pisaca iz celog sveta koji će se, u okviru pratećeg Festivala “Oslobodi reč” , predstaviti i u Novom Sadu i Nišu, a neki će nastaviti put i po regionu.

Svetski kongres Međunarodnog PEN centra svečano je otvoren 13. septembra u Skupštini Beograda uz poruke o potrebi očuvanja identiteta kroz jezik i kulturu, u prisustvu najviših državnih zvaničnika Srbije, kao i brojnih pisaca iz celog sveta koji će se, u okviru pratećeg Festivala “Oslobodi reč” , predstaviti i u Novom Sadu i Nišu, a neki će nastaviti put i po regionu.

Predsednik Srbije Boris Tadić, u prisustvu premijera Mirka Cvetkovića, ministra kulture, informisanja i informacionog društva Predraga Markovića i druge zvaničnike, kao i predsednike Međunarodnog i Srpskog PEN centra Džona Ralstona Sola i Vidu Ognjenović, osvrnuo se na fenomen identiteta u kontekstu burne prošlosti na Balkanu i zauzeto se za ravnopravno poštovanje svih.

Navodeći da ljudi na Balkani nemaju običaj da se rode, žive i umru u istoj zemlji, iako se na ovom području rađala evropska kultura i civilzacija, Tadić je rekao da je rasparčavanje nekadašnje zajedničke domovine dovelo i do toga da su ljudi počeli da govore ne samo srpskohrvatskim, odnosno srpskim i hrvatskim, već i bošnjačkim i crnogorskim jezikom.

Tadić je istakao da svaki od tih jezika ima pravo na postojanje, kao što i svaki od tih identiteta ima pravo na potvrđivanje.

Predsednik Međunarodnog PEN centra, kanadski pisac i teoretičar Džon Ralston Sol, ponovio je pohvale na račun organizatora 77. Svetskog kongresa PEN-a, a predsednica Srpskog PEN-a Vida Ognjenović podsetila je i na jubileje dve organizacije - 90 godina Međunarodnog i 85 godina Srpskog PEN-a, iako mu na početku nije predviđana dugovečnost.

Prema njenim rečima, “zaverenici razuma iz doba osnivanja PEN-a preobukli su se danas u menadžerska odela, naoružali se tehničkim pomagalima i trude se da knjigu sklone s puta svoje kupoprodajne efikasnosti veštih varalica”.

“Oni se u suštini plaše knjige, kao uostalom i svake druge intelektualne vrednosti, trude se da je preobrate u elektrografiju, pornografiju… Uzalud se trude. To što su uspeli da preobrate nije više literatura, već šarena laža za jednokratnu upotrebu”, rekla je Vida Ognjenović.

Na svečanom otvaranju 77. Svetskog kongresa PEN-a prikazan je dokumentarni film o najznačajnijim piscima u Srbiji u 20. veku, među kojima su i nobelovac Ivo Andrić, Miloš Crnjanski, Meša Selimović, Milorad Pavić... Gostima i zvanicama potom je predstavljena i muzika Isidore Žebeljan.

Svetski kongres Međunarodnog PEN centra počeo je i pre svečanog otvaranja, a okupio je oko 90 delegacija iz celog sveta.

Sol je 12. septembra izjavio na konferenciji za novinare da očekuije da 77. Svetski kongres PEN-a bude prepoznat kroz poruke o pomirenju u ovom regionu, ali i u regionima širom sveta, kao i po zalaganju za zaštitu malih jezika i kultura.

Tokom Kongresa u Beogradu, Skupština Međunarodnog PEN-a usvojiće Girona manifest, čiji je nacrt prihvaćen svojevremeno u Barseloni, a predstavlja osnovu za odbranu takozvanih malih jezika.

Uporedo sa Svetskim kongresom PEN-a organizovan je i međunarodni književni festival “Oslobodi reč” (Free the Word).

Najambiciozniji do sada, Festival “Oslobodi reč” održava se u Beogradu, Novom Sadu i Nišu, a osim Sola, među gostima su i Đerđ Konrad, Andrej Bitov, Kristofer Houp, Ana Blandijana, Drago Jančar, Alek Popov, Ejdrijen Klarkson, Amir Or, Ekbal Baraka, Hosam Nasar, Titos Patrikios, Anastasis Vistonitis, Mohamed Salmavi, Dimitar Baševski, Aleksej Slapovski, Vang Điaksin, Dionis Sjotis i Nelofer Pazira, kao i ugledni prevodioci srpske književnosti u svetu - Gaga Rosić, Žela Georgijeva, Dunja Badnjević i Dina Katan Benzion.

Festival “Oslobodi reč” trebalo bi da na drugačiji način omogući razumevanje književnosti i vrati je u javni prostor, a program je organizovan u kulturnim centrima Beograda, Novog Sada i Niša, ali i na ulicama, na balkonu Narodnog pozorišta u Beogradu, u knjižari “Beopolis”...

Beograđani imaju priliku da odgledaju i besplatnu uličnu reviju filmova nastalih prema savremenim književnim delima (na Cvetnom trgu od 11. do 17. septembra).

U holu hotela “Kontinental” u vreme održavanja Kongresa, priređene su tri izložbe: “Svetska književnost u Srbiji” - izložba prevedenih knjiga učesnika Kongresa PEN i Festivala “Free the Word”, zatim “Svetska književnost iz Srbije” - izložba knjiga savremenih srpskih pisaca u prevodu na druge jezike, i izložba “Pisci sa Tibeta”, u organizaciji Komiteta Pisci u zatvoru.

Srpski PEN centar prvi put je u 85-godišnjoj istoriji domaćin Svetskog kongresa Međunarodnog PEN centra u Beogradu.

Sednice komiteta i zasedanja skupštine Međunarodnog PEN-a u hotelu “Kontinental” u Beogradu odvijaju se uz geslo “Literatura - jezik sveta”.

Međunarodni PEN najveća je svetska federacija pisaca, prevodilaca, urednika i izdavača, a Svetski kongres je najznačajniji javni događaj u radu te organizacije koja je osnovana 1921. godine u Londonu i okuplja pisce iz 91 države, udružene u 144 ravnopravna centra.

Srpski PEN centar je samostalan i autonoman deo Međunarodnog PEN-a, a osnovan je 25. februara 1926. godine kao prvi PEN klub u Jugoslaviji.
Rad Srpskog PEN centra je obustavljen u aprilskom ratu 1941. godine, a posle prekida od punih 20 godina (1941-1961), Srpski PEN centar je obnovljen 5. oktobra 1962. kao Jugoslovenski PEN - Centar Beograd (kasnije Srpski PEN centar).

Sajt Srpskog PEN centra je www.serbianpen.rs, a program 77. Kongresa nalazi se i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

(SEEcult.org)