Otvorena Priča o Balkanu
Fotografije 50 muslimanskih, hrišćanskih i jevrejskih spomenika, koje je na poseban zahtev izradilo pet nagrađivanih fotografa iz Atine, Beograda, Prizrena, Skoplja i Tirane, predstavljene su na izložbi “Priča o Balkanu” (Balkan Tale) koja je otvorena 19. juna u Konaku kneginje Ljubice, a deo je međunarodnog projekta koji istražuje i prezentuje kulturno i istorijsko nasleđe balkanskog područja nastalo u vreme otomanske vladavine.
Umetnici Ivan Petrović, Kamilo Nollas, Jutta Benzenberg, Ivan Blažev i Samir Karahoda, snimili su najvažnije crkve, džamije, javna kupatila, akvadukte, kuće i mostove u svakoj od zemalja, uz naglasak na jedinstvene istorijske karakteristike, kao i njegovo tekuće stanje.
Izložbu su koncipirali svetski poznati istoričari Mark Mazover, Makiel Kiel i Kristina Koulouri, a organizovali su je Gete institut i Remont - nezavisna umetnička asocijacija. “Priča o Balkanu” gostuje u Beogradu nakon Atine, Soluna i Skoplja, a biće predstavljena i u Prizrenu, Tirani, kao i u Nemačkoj.
Izložba predstavlja jedan od mogućih pogleda na Balkan i njegovu bogatu istoriju, istaknuto je na otvaranju, na kojem su govorili članica Gradskog veća Vesna Marjanović, programska koordinatorka Gete instituta Susie Vasović-Bohse, kao i Saša Janjić ispred Remonta i Vladimir Tomić iz Muzeja grada Beograda.
Balkansko područje vekovima je smatran kapijom između Zapada i Istoka. Vekovima je bio i poprište brojnih vojnih sukoba, ali i prostor na kojem je moguć suživot brojnih etničkih i verskih zajednica.
Projekat “Priča o Balkanu” ima za cilj pre svega pokretanje javnog diskursa o istoriji regiona i prevenciji njegove kulturne baštine, a glavni deo čini fotografska izložba koja nudi novo viđenje prošlosti i balkanskih spomenika kulture.
Organizatori projekta napominju da najnoviji podaci ukazuju na to da je kulturna baština iz otomanskog perioda na Balkanu ugrožena, kao i da etnički i verski konflikti i dalje prete regionu. “Priča o Balkanu” upravo se bavi tim problemima, nastojeći da pokrene javni diskurs o istoriji Balkana, da promoviše osećaj zajedničke istorije zasnovan na verskoj i etničkoj toleranciji i da doprinese omogućivanju javnog pristupa kulturnoj baštini kao i njenom očuvanju.
Otomanska ili osmanlijska vladavina na Balkanu trajala je od XIV do XX veka. U nekim regionima ona je trajala u kontinuitetu, u nekima je bila isprekidana (u Moreji, na primer), dok neke oblasti (kao što su Jonska ostrva i Dalmatinska obala) otomansko osvajanje nije ni zahvatilo. Ipak, za gotovo čitavu populaciju Balkanskog poluostrva, vekovi pod otomanskom vlašću predstavljaju veoma značajan deo istorijskog iskustva. Danas, sećanja na taj period ostaju prikrivena u građevinama čija se uloga vremenom izmenila ili su potpuno izbledela usled opšteg zapostavljanja i destrukcije. Ipak, u kakvom god stanju bile, potpuno uništene ili očuvane, građevine iz perioda Otomanskog carstva, privatne ili javne, hrišćanske, muslimanske ili jevrejske, ostaju dokumenti istorije koje su narodi na Balkanu delili čitavih šest vekova. Savremene fotografije tih spomenika, prema navodima autora projekta, omogućavaju nam da otomansko nasleđe sagledamo u drugačijem svetlu, da se osvrnemo na svoju prošlost i da ispričamo svoju balkansku priču.
Sećanje na vreme Otomanskog carstva i dalje ostaje - u nazivima mesta, koji se opiru promenama i pored brojnih pokušaja centralnih vlasti da ih zamene novima; na mestima bogosluženja kao što su džamije, sinagoge i tekije, koje su ponovo u upotrebi, i u informativnim aktivnostima nacionalnih ili lokalnih tela koja se, poslednjih godina, trude da očuvaju ovo istorijsko nasleđe koje se nalazi u fazi ponovnog procenjivanja.
Izložbu prati i publikacija s fotografijama i podacima o objektima i nasleđu iz vremena Otomanskog carstva.
Pored publikacije, na posebno kreiranoj internet strani www.balkantale.com interaktivna mapa omogućava posetiocima detaljan uvid u istorijske podatke i trenutni status svakog spomenika. Važan deo izložbe je i program edukacije koji će se realizovati kroz predavanja, diskusije, radionice, stručna vođenja i gradske ture, a cilj je sagledati sa različitih aspekata taj kompleksan istorijski period i njegovo kulturno nasleđe.
Projekat “Balkan Tale” realizuje se pod pokroviteljstvom Evropske komisije, izložba u Konaku kneginje Ljubice biće otvorena do 19. avgusta.
(SEEcult.org)
