Pobednici 43. Festa

Najboljim filmom u Glavnom takmičarskom programu 43. Festa u Beogradu proglašen je jordanski “Vuk”, dok je u domaćoj konkurenciji pobedila drama “Ničije dete” Vuka Ršumovića, saopšteno je 8. marta u završnici beogradskog međunarodnog festivala, koji je prikazao više od 90 premijernih filmova, a koncepcijskim novinama pokušao je da utre put ka povratku staroj slavi.

Glavni junaci oba filma su dečaci, a zajedničko im je i to što su debitantska dela svojih autora.

Film “Vuk” o mladom beduinu i brojnim moralnim i drugim izazovima sa kojima se suočava odrastajući u pustinji, žiri na čelu sa srpskom glumicom Nedom Arnerić opisao je kao prečišćenu, moćnu priču o odrastanju “koja nas vraća velikim klasicima filma u vizuelno očaravajućem i emotivnom filmu”.

“Vuk” je koprodukcija Jordana, Ujedinjenih Arapskih Emirata i Velike Britanije, gde je i rođen reditelj Nadži Abu Novar (1981) koji je dobio i nagradu za najbolji scenario (sa Bazelom Gandurom).

U ime Novara, novoustanovljenu nagradu Beogradski pobednik primio je u Sava centru od legendarnog srpskog reditelja Slobodana Šijana direktor distributerske kuće MegaCom Film Igor Stanković.

Nagradu žirija u Glavnom takmičarskom programu, u kojem je bilo 15 ostvarenja, dobio je ruski film “Budala” Jurija Bikova o birokratiji i problemu korupcije u zemljama u tranziciji. Film “Budala” nagrađen je uz izvesno sporenje žirija, jer nije svim članovima, kako je rekla Neda Arnerić, tema korupcije bila bliska kao onima sa ovih prostora.

Reč je o beskompromisnom i društveno oštrom filmu koji ističe i dušu i ljudskost ljudi koje pojedini zovu i budalama jer ne mogu da zažmure na nepravdu i ne suprotstave joj se.

Nagradu za najbolju režiju dobio je Tim Kruger iz Nemačke za film “Savet ptica”, za koji je žiri dodelio i specijalno priznanje za kameru Ronaldu Stuprihu.

Kruger, kome je nagradu uručio srpski reditelj Srdan Golubović, rekao je da mu je to velika čast, jer mu je to i prva nagrada, a posvetio ju je ekipi svog filma.

Nagradu za najbolju žensku ulogu dobile su ravnopravno Lu de Laž i Žozefin Žapi za francuski film "Diši" Melani Loran, dok je najboljim glumcem proglašen Emir Hadžihafizbegović za ulogu u hrvatskom filmu "Takva su pravila" Ognjena Sviličića, koprodukciju sa Srbijom, Francuskom i Makedonijom.

Nagradu za najboljeg debitanta u Glavnom takmičarskom programu dobio je Jan Demanž za britanski film “71”, a priznanje je primio direktor Britanskog saveta u Beogradu Toni O’Brajen.

Filmove u Glavnom takmičarskom programu ocenjivao je žiri koji su, uz Nedu Arnerić, činili i domaći reditelji Srđan Dragojević i Maja Miloš, te glumica Debora Kara Unger (Deborah) iz Kanade, reditelj Liu Đie (Jie) iz Kine, reditelj Đuzepe Pićoni (Giuseppe Piccioni) iz Italije i američka direktorka fotografije Elen Kuras (Ellen Kuras).

Beogradskog pobednika u domaćem takmičarskom programu “Srpski film” osvojila je potresna drama “Ničije dete” Vuka Ršumovića, koja je dobila i nagradu “Nebojša Đukelić” koja se od ove godine dodeljuje za najbolji film iz regiona, kao i nagradu žirija FIPRESCI Srbija.

Ršumovićev film imao je na 43. Festu domaću premijeru, nakon svetske prošle jeseni u Veneciji i niza nagrada koje je u međuvremenu osvojio na međunarodnim festivalima.

“Ničije dete” proglašeno je najboljim domaćim filmom u konkurenciji sa još 11 ostvarenja zbog iskonske emocije u snažnoj priči i brilјantnih glumačkih ostvarenja koje su najvećim delom ostvarili pritom mladi naturščici.

Glavna zvezda tog filma, mladi Denis Murić, dobio je nagradu za najbolju mušku ulogu, kao glumac koji "ima moć da pogledom menja prostor oko sebe", "glumačku zrelost i sposobnost da izvede nemoguće".

U filmu "Ničije dete", kako je istakao žiri, jednostavnost je dala priči snagu, a brilijantni glumci su joj dali iskonsku emociju. "Vuk Ršumovic je i njih i nas vučijim tragom do ljudskog čopora doveo da u njemu ponovo vukove u sebi prepoznamo. Dobili smo film koji cemo pamtiti", naveo je u obrazloženju žiri.

Nagradu žirija u domaćoj konkurenciji dobio je film "Isceljenje" Ivana Jovića, takođe debitantsko delo, koje je ziri opisao kao priču "o velikoj temi svih naših života na Balkanu, priču o procesu praštanja, o vremenu koje je potrebno da bi se oprostilo i o bremenu odgovornosti za tuđa nedela, koje svako od nas na svojim leđima nosi".

Za režiju je nagrađen Dušan Milić za film "Travelator", koji je dobio i specijalno priznanje žirija nagrade “Nebojša Đukelić” (filmski kritičari Nenad Polimac iz Hrvatske, Vesna Perić iz Srbije i Vuk Perović iz Crne Gore). “Reditelj brilijantno pretvara naizgled jednostavnu priču u hrabar i očaravajuć film koji vodi publiku zajedno sa glavnim junakom na put koji oscilira između teške realnosti srpskog izbegličkog kampa i hiper-realnosti snolikog Las Vegasa. Filmska sredstva su korišćena vrlo vično: montaža, kamera, mizanscen i upotreba vremena se spajaju u jednu jedinstvenu viziju koja plete realnost sa najmračnijim oblastima života”, istakao je žiri programa "Srpski film".

Za scenario je nagrađen Srđan Koljević za film "Branio sam Mladu Bosnu", koji je i režirao. “Prateći verno suđenje Mladoj Bosni i atentatorima na Franju Ferdinanda, služeći se transkriptima, sećanjima i svedočenjima, ne puštajući mašti da prepravlja istorijske činjenice", Koljević ke, kako je istakao žiri, ispričao "priču u slavu jednome naraštaju, advokatskoj profesiji, ali prije svega i iznad svega, priču u slavu istini, kakva god ona bila".

Najboljom glumicom proglašena je Sonja Kovačević za ulogu u filmu "Tmina" debitanta Luke Bursaća o dvoje mladih u Beogradu 2021. godine.

“Kada u Gugl pretrazi ukucate rečenicu: 'Žene bi trebalo da...', prvi rezultat glasi: 'Žene bi trebalo da budu viđene, a ne da se čuju'. Pogledajte i sami. Zabrinulo nas je to što se žene nisu dovoljno ni čule, ni videle u 12 filmova izabranih u takmičarskom programu za najbolji film. Morali smo da balansiramo između kvaliteta i kvantiteta. Odabrali smo da sve ženske glavne uloge uzmemo u obzir za nagradu za najbolju glumicu, bez obzira na dužinu role. Naša dobitnica smelo je dočarala doba i vreme u kome je ljubav još moguća", istakla je članica žirija Anamaria Marinka.

Nagrada za najbolji debi dodeljena je Ivanu Ikiću za film "Varvari", koji je žiri opisao kao "iskreno, sveže i pametno ostvarenje, koje na autentičan način spaja lokalno i univerzalno", predočavajući "dramu o odrastanju ispunjenu atmosferom osujećenosti, besmisla i nemanja perspektive u surovom okruženju danas”.

Predsednik žirija programa “Srpski film”, književnik Miljenko Jergović iz Hrvatske, rekao je da je većina od 12 filmova u konkurenciji rezultat entuzijazma i tvrdoglavosti autora, jer su mnogi urađeni skoro bez budžeta. Jergović je izrazio poštovanje prema rediteljima koji su u skoro nemogućim uslovima snimili svoje filmove.

Na probleme sa finansiranjem ukazali su na Festu i producent i reditelj pobedničkog domaćeg filma. Pojedina ostvarenja iz programa “Srpski film”, inače, bila su u novoj sekciji “Microwave” koja je prikazala mikrobudžetne filmove.

Domaće filmove ocenjivali su, uz Jergovića, reditelji Predrag Antonijević i Oleg Novković iz Srbije, producent Torsten Nojman (Neumann) iz Nemačke i glumica Anamaria Marinka (Marinca) iz Rumunije.

Fest od ove godine ima i treći takmičarski program – “Granice”, koji sledi tradiciju prisustva subverzivnog filma, a prikazao je 12 ostvarenja.

Najboljim u programu “Granice” proglašen je nemački film "Samuraj" Tila Klajnerta, nagrađen za provokativnost i hrabrost, dok je specijalno priznanje dobio austrijski "Vidim, vidim" Veronike Franc i Severina Fiale.

Žiri programa “Granice” činili su Nikola Popević, Miroljub Stojanović i Boban Jevtić, koji je zamenio Đorđa Kadijevića, jer iz zdravstvenih razloga nije mogao da učestvuje.

Nagradu publike, koju dodeljuje kompanija Idea, dobio je argentinski film “Divlje priče” Damijana Šifrona, koji je bio i kandidat za Oskara za najbolji strani film.

Studentski žiri, koji je ocenjivao filmove u žanrovskoj sekciji "Thrills & Kills" za najbolji proglasio francuski "Kolt 45" Fabrisa di Velca.

Žiri FIPRESCI Srbija (Milan Vlajčić, predsednik, Dušan Cicvara i Milan D. Špiček) dodelio je, uz glavnu nagradu “Dinko Tucaković” filmu “Ničije dete”, i specijalno priznanje filmu “Beli bog” mađarskog reditelja Kornela Mundruca.

Žiri kritike srpskog ogranka FIPRESCI (Ivana Kronja, predsednica, Milorad Đokić i Srđan Vučinić) proglasio je najboljim u programu “Srpski fim” dramu “Enklava” Gorana Radovanovića o životu Srba na Kosovu, čija je premijera emotivno doživljena na Festu.

Za poseban doprinos srpskom nezavisnom art filmu nagrađen je domaći film “Unutra” Mirka Abrlića i Jelene Marković koji je prikazan u sekciji “Microvawe”, a govori o zatvorskom životu osuđenih narkomana.

Nagradni fond tri novouvedena takmičarska programa Festa iznosi 33.000 evra.

Dok je Beogradski pobednik u Glavnom takmičarskom programu vredan 10.000 evra, u nacionalnoj konkurenciji ta nagrada iznosi 5.000 evra. Ostale nagrade u Glavnom takmičarskom programu podrazumevaju diplome, dok su nagrade u programu “Srpski film” novčane, pa Nagrada žirija iznosi 4.000 evra, nagrada za režiju 3.000, za najbolju žensku i mušku ulogu po 2.500 evra, za najbolji scenario 2.000 evra i za najbolji debi 1.500 evra.

Nagrada za najbolji film u programu “Granice” vredna je 3.000 evra.

Nagrada “Nebojša Đukelić” je u uslugama za sledeći projekat nagrađenog producenta ili reditelja, u vrednosti od 5.000 evra, a obezbeđuje je Fondacija “Nebojša Đukelić” za najbolji film iz regiona koji na najbolji način spaja tradiciju bioskopskog i umetničkog filma, a u duhu je kritičarskog rada Đukelića, slavnog selektora Festa.

43. Fest je, nakon dodele nagrada, završen ruskim filmom “Bataljon” Dmitrija Mešijeva o hrabrim ženama – vojnicima u Prvom svetskom ratu, koji je sa članovima ekipe tog ostvarenja predstavio novinarima i ruski ministar kulture Vladimir Medinski, u društvu srpskog kolege Ivana Tasovca.

Po zvaničnom zatvaranju 43. Festa, publika će imati priliku da pogleda najbolje filmove prikazane u proteklih deset dana 9. marta u Sava centru, Domu omladine i bioskopu Cineplexx Ušće.

Za projekcije u Sava centru (Ničije dete, Divlje priče i Vuk) cena karte je 250 dinara, u DOB-u (Bele noći, Samuraj, Priče, R-100) 200 dinara, dok za Cineplexx Ušće (Beli bog, Rez, Bela ptica u mećavi, Ritam ludila, Rvanje s ludilom, Vlažno mesto) treba izdvojiti 440 dinara.

Među zvezdama 43. Festa bili su ruski reditelj Aleksandar Sokurov, dobitnik novoustanovljene nagrade Beogradski pobednik za doprinos filmskoj umetnici, te američki glumac Ričard Drajfus, kome je dodeljen počasni Beogradski pobednik. I Sokurov i Drajfus dobili su tokom boravka u Beogradu i najveće priznanje Jugoslovenske kinoteke – Zlatni pečat.

Beogradski pobednik dodeljen je na otvaranju 43. Festa i srpskoj glumačkoj divi Mileni Dravić, kada je gradonačelnik Beograda Siniša Mali istakao nameru gradskih vlasti da Fest "bude ponovo neprikosnoven u regionu i nezaobilazan u svetskoj festivalskoj ponudi” i dodao da su novi Odbor Festa, selektor Mladen Đorđević i umetnički direktor Jugoslav Pantelić, kao i “mnogi drugi vredni i posvećeni ljudi, dali su svoj maksimum da se ova težnja ostvari”.

Fest je do sada imao takmičarski program “Evropa van Evrope”, koji je prikazivao filmove iz evropskih zemalja koje nisu u Evropskoj uniji.

Fest je dobio u julu 2014. novi Odbor u kojem su, osim gradskog sekretara Vladana Vukosavljevića (predsednik), i rektor Univerziteta “Singidunum” Nada Popović Perišić, predsednica UO Filmskog centra Srbije, zatim selektorka glavnog programa Kustendorfa Dunja Kusturica, ćerka režisera Emira Kusturice, filmska producentkinja Snežana Penev i filmska reditelјka i producentkinja Mina Đukić, koja je izazvala veliku pažnju filmom "Neposlušni" i aktivnostima u oživljavanju bioskopa Zvezda.

*U PRILOGU: Osvrt Vesne Pažin na 43. Fest (objavljen naknadno)

(SEEcult.org)