Pobednici 9. ZagrebDoxa

Bugarsko-švedski dokumentarac “Cvetanka” Julijana Tabakova (Youlian) pobedio je u regionalnoj konkurenciji devetog ZagrebDoxa, a američki “Kudzu loza” Džoša Gibsona (Josh) osvojio je Veliki pečat u međunarodnoj.

Deveti ZagrebDox svečano je završen 2. marta u zagrebačkom Cineplexxu dodelom nagrada i projekcijom švedskog filma “Cena medalje” (Folke Ryden), a publika će 3. marta imati priliku da pogleda sve nagrađene filmove.

Najbolji film u regionalnoj konkurenciji, “Cvetanka”, priča je o Bugarki iz bogate trgovačke porodice koja je preživela tri politička režima - monarhiju, socijalizam i demokratiju, a iako je maštala o tome da postane glumica, sticajem okolnosti je postala lekarka i tokom većeg dela života ispaštala zbog građanskog porekla.

Upotrebom promišljenog i profinjenog filmskog jezika, film Tabakova vodi gledaoca kroz najintimnije trenutke života glavne protagonistkinje, istakao je žiri, dodajući da reditelj jakim ličnim vizualnim potpisom, perfekcionističkim pristupom svakom segmentu filmskog rada, vodi gledaoca u svet u kojem čak i trenuci iz davne prošlosti imaju snažan emotivan naboj. Iako je film priča o jednostavnoj bugarskoj lekarki, šalje univerzalnu poruku, naveo je žiri za film Tabakova koji je stigao na ZagrebDox kako bi lično primio nagradu.

Regionalni žiri, koji su činili izvršna producentkinja dokumentarnog programa HBO Europe Hanka Kastelicová, rediteljka Ines Tanović i producent Siniša Juričić, posebnim priznanjima nagradio je hrvatsko-srpsku koprodukciju “Kak' je doma?” Kaje Šišmanović - priču o burnom razvodu dvoje ljudi iz perspektive njihove 18-godišnje kćerke. Posebno priznanje dobio je i hrvatski film “Presuda” Đure Gavrana koji govori o tome kako se 16 godina nakon rata na glavnom zagrebačkom trgu okupilo nekoliko hiljada ljudi da bi gledali televizijski prenos izricanja prvostepene presude hrvatskim generalima. Film u nizu krupnih kadrova prati erupciju emocija izazvanih presudom.

Pobednički film u međunarodnoj konkurenciji "Kudzu loza" oda je biljnoj lozi na američkom jugu. Reditelj Gibson, kako je istakao žiri, odvozi gledaoce vozom u svet naizgled potpuno drugačiji od ovog našeg - u područje prekriveno biljkom kudzu koja ga pretvara u nadrealni prostor, nalik na staru, oživelu fotografiju u čudesnom spoju arhaično dokumentarnog i eksperimentalnog filma.

“To je u isti mah i neverovatno stvaran svet u kojem ljudi uspevaju postići suživot s prirodom. Ispod površine tog naizgled kataklizmičnog sveta skriva se potreba da od njega uzmemo ono najviše što nam on želi dati, bilo da je reč o hrani ili umetnosti”, istakao je međunarodni žiri kojim je predsedavala rediteljka Vlatka Vorkapić, a činili su ga i reditelj i producent Audrius Stonys, te filmski kritičar i novinar Dragan Rubeša.

Posebno priznanje u međunarodnoj konkurenciji dodeljeno je britanskom filmu “Uljez” (Bart Layton) o kompleksnoj prirodi ljudskih odnosa i
i brazilskom “Elena” (Petra Costa) o sećanjima i gubitku.

U trci za glavne festivalske nagrade, Velike pečate, bila su 43 naslova u međunarodnoj i regionalnoj konkurenciji.

Nagradu “Movies That Matter” za promovisanje ljudskih prava dobio je film “Čin smaknuća” Džošue Openhajmera (Joshua Oppenheimer).

Žiri za nagradu Movies that Matter činili su teoretičar i filozof Srećko Horvat, programska voditeljka Centra za mirovne studije Sandra Benčić, te direktorka Međunarodnog festivala o ljudskim pravima Verzio Oksane Sarkisove, a posebnim priznanjem nagradili su austrijski film “Mama ilegalka” Eda Mošica (Moschitz).

Prema navodima žirija, taj gorak, uznemirujući i provokativan film poseduje snažan potencijal za pokretanje postupka borbe sa zločinima i traumama iz prošlosti i, što je još važnije, razotkriva ulogu filma u oblikovanju društvenih vrednosti koje uzrokuju i opravdavaju užase, a ujedno ih prokazuju i traže njihovo kritičko preispitivanje. Film se bavi važnim moralnim dilemama, a proces njegovog nastanka može se shvatiti i kao osnaživanje počinitelja.

Openhajmer je bio gost ZagrebDoxa, a povodom nagrade, uputio je poruku zahvalnosti u kojoj je istakao da je žiri prepoznao da “mi kao ljudska bića moramo prevladati svoj strah i suočiti se se s bolnom istinom. Svi smo mi bliži počiniocima nego što bismo želeli da priznamo. Međutim, dok se ne suočimo s tom realnošću, nema mesta promeni”.

Mali pečat za najbolji film autora/ke do 35 godina starosti pripao je rumunskom filmu “Ugasi svetla” Ivane Mladenović o tri Roma koja izlaze iz zatvora i iznova otkrivaju život agresije i bahatost. Među njima je i Aleks, koji govori o svojoj prošlosti sa uznemirujuće blaziranim stavom prema nasilju, ženama i grizi savesti. On je i pokretac filma Ivane Mladenović koja je rođena u Kladovu u Srbiji, a diplomirala je filmsku režiju na Nacionalnom univerzitetu za pozorište i film u Bukureštu.

Njen film, kako je istaknuto, pokazuje stvarnu empatiju prema svojim problematičnim subjektima, ali jasno vidi i  njihove mane, koristeći posve primerenu neposrednu tehniku. Nagrada je posvećena i iskrenosti, te velikoj osećanosti kojom autorka pristupa mračnom svetu svojih likova.

Posebna priznanja u toj kategoriji dodeljena su rumunskom filmu “24 kante, 7 miševa, 18 godina” (Marius Iacob), te poljskom “Rogalik” (Pawel Ziemilski).

Nagradu koju direktor ZagrebDoxa Nenad Puhovski dodeljuje drugu godinu zaredom najboljem autoru njegove generacije osvojio je češki film “Osobni svijet” (Privatni svemir) Helene Třeštíkove, prikazan nedavno i na Festivalu evropskog dokumentarnog filma “7. veličanstvenih” u Beogradu u prisustvu te rediteljke, koja je pratila život porodice svoje prijateljice od rođenja njenog sina do njegove 37. godine.

Novouvedenu nagradu ZagrebDoxa koju dodeljuju tinejdžeri (Teen Dox) dobio je španski film “Mali svijet” (Marcel Barrena), dok je najboljim dokumentarcem snimljenim mobilnim telefonom (Phone Dox) proglašen hrvatski film “Deadline/Lifeline” Tomislava Jelinčića.

Žiri za nagradu programa Phone Dox činili su producentkinja Vera Robić-Škarica i reditelji Nedžad Begović i Dalibor Matanić, a žiri programa Teen Dox učenici Privatne klasične gimnazije iz Zagreba.

I publika ZagrebDoxa, koja je imala priliku da pogleda više od 180 svetskih, regionalnih i domaćih dokumentaraca, dodeliće nagradu, koju sponzoriše Hrvatski Telekom, a dobitnik će biti poznat na 3. marta.

Puhovski je i zahvalio na svečanom zatvaranju publici, ističući da bez njen ne bi bilo ni ZagrebDoxa.

Deveti ZagrebDox počeo je 24. februara svetskom premijerom dokumentarnog filma “Gangster te voli” Nebojše Slijepčevića, a svečano ga je otvorio gradonačelnik Zagreba Milan Bandić, u prisustvu predsednika Hrvatske Ive Josipovića.

Sajt ZagrebDoxa je www.zagrebdox.net, a program se nalazi i u Kalendaru portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

(SEEcult.org)