Pola veka od premijere Bitke na Neretvi
Pola veka od premijere jugoslovenskog partizanskog filma “Bitka na Neretvi” reditelja Veljka Bulajića, sa holivudskim zvezdama Orsonom Velsom i Julom Brinerom, biće obeleženo 20. novembra u Dvorani Kulturnog centra Beograda otvaranjem dokumentarne izložbe “Put do slobode mora biti čist” i projekcijom tog istorijskog spektakla, zasnovanog na istinitim događajima iz Drugog svetskog rata.
Na otvaranju izložbe u Filmskoj galeriji KCB-a (foaje DKC-a), koju je priredila Maja Medić, publici će se obratiti i v.d. direktora KCB-a Aleksandar Ilić, direktor Jugoslovenske kinoteke Jugoslav Pantelić i filmski kritičar Miroljub Stojanović, a antifašistički hor Naša pjesma pevaće partizanske i revolucionarne pesme.
U 19 sati biće održana projekcija filma “Bitka na Neretvi” sa 35mm kopije.
Sergej Bondarčuk i Orson Vels na premijeri filma 'Bitka na Neretvi', Sarajevo, 29. novembar 1969. Autor Stevan Kragujević (po odobrenju Tanje Kragujević, kćerke Stevana Kragujevića) CC BY-SA 3.0 rs
Snimljen 1969. godine u međunarodnoj koprodukciji sa Italijom i SR Nemačkom, “Bitka na Neretvi” smatra se jednim od najskupljih filmova bivše Jugoslavije. Zasnovan je na istinitim događajima iz Drugog svetskog rata – realizaciji strateškog plana udruženog napada sila Osovine na jugoslovenske partizane koji su se povlačili sa ranjenicima 1943. godine.
Sniman je godinu i po dana i bio je nominovan za Oskara za najbolji strani film, ali je nagradu Američke filmske akademije odneo "Z" Koste Gavrasa.
U filmu glume: Sergej Bondarčuk, Jul Briner, Entoni Doson, Milena Dravić, Boris Dvornik, Ljubiša Samardžić, Velimir Bata Živojinović, Orson Vels, Franko Nero, Pavle Vuisić, Fabijan Šovagović, Lojze Rozman, Faruk Begoli…
Za potrebe snimanja filma srušen je pravi most, ali nijedan kadar nije ušao u film, jer se po miniranju podigla velika prašina zbog koje nije moglo da se snima. Ta scena kasnije je ponovljena na maketama u studiju. U snimanju filma, prema dostupnim podacima, učestvovao je kombinovani puk tadašnje JNA sa 10.000 vojnika, uništena su četiri posebno konstruisana sela i jedna tvrđava. Prema službenim procenama, film je koštao oko 5 miliona dolara, dok su američki izvori navodili cifru od 12 miliona dolara. U obezbeđivanju budžeta za tako skupu produkciju navodno je učestvovalo gotovo 60 državnih firmi.
Film "Bitka na Neretvi" premijerno je prikazan 29. novembra 1969. na otvaranju sarajevskog kulturno-sportskog centra Skenderija, a pored Josipa Broza Tita i filmske ekipe, prisustvovali su i Sofija Loren i Omar Šarif.
Jednu verziju plakata za taj film radio je slavni Pablo Pikaso, a prema tvrdnjama Bulajića, nije tražio honorar, već je dobio kutiju najboljih vina iz tadašnje Jugoslavije.
Sylva Koscina, Ljubiša Samardžić, Milena Dravić, Bata Živojinović, premijera filma Bitka na Neretvi, Sarajevo, 29. novembar 1969. Autor Stevan Kragujević (po odobrenju Tanje Kragujević, kćerke Stevana Kragujevića) CC BY-SA 3.0 rs
Reditelj Veljko Bulajić, nezadovoljan lošim kopijama sa kojih se "Bitka na Neretvi" prikazuje na raznim televizijama, izazvao je veliku pažnju javnosti kada je 2013. godine izjavio da je to hrvatski autorski film i najavio da će rešenje o pravima nad tim ostvarenjem doneti Sud u Strazburu. S druge strane, Bulajića je tužio Filmski centar Sarajevo zbog neovlašćene prodaje prava na filmove "Bitka na Neretvi" i "Kozara".
Izložba povodom 50-godišnjice premijere “Bitke na Neretvi”, nazvana prema replici Ivana (Lojze Rozman) iz samog filma, organizovana je u saradnji sa Jugoslovenskom kinotekom, Filmskim novostima i Filmskim centrom Sarajeva, a biće otvorena do februara 2020.
(SEEcult.org)
