Preminula Jovanka Broz

Jovanka Broz, udovica bivšeg doživotnog predsednika nekadašnje Jugoslavije Josipa Broza Tita i jedna od poslednjih ikona jugoslovenske istorije, preminula je 20. oktobra u Beogradu u 89. godini, a vest o njenoj smrti preneli su gotovo svi mediji u regionu, ali i mnogi strani mediji.

Prva dama bivše Jugoslavije preminula je oko podneva u Urgentnom centru, potvrdio je lokalnim medijima direktor Zlatibor Lončar. U bolnicu je primljena 23. avgusta u teškom i polusvesnom stanju, a poslednjih dvadesetak dana bila je priključena na aparat za veštačko disanje, nakon čega se njeno zdravstveno stanje rapidno pogoršavalo.

Tokom lečenja u Urgentnom centru zatražila je da bude sahranjena u Kući cveća pored Tita, a prema najavi iz Vlade Srbije, koja će formirati poseban odbor za sahranu Jovanke Broz, poslednja želja bi joj mogla biti ispunjena.

Premijer Ivica Dačić uputio je telegram saučešća porodici Jovanke Broz, navodeći da vlada smatra da bi trebalo da bude sahranjena pored svog supruga.

I Titov unuk Joška Broz nedavno je izjavio da bi ona trebalo da bude sahranjena u Kući cveća ako to želi.

Jovanka Broz decenijama je živela u svojevrsnoj izolaciji, izbegavajući medije i pojavljivanje u javnosti.

Godinama se pojavljivala samo u Kući cveća, na godišnjicu Titove smrti.

Sa tridesetak godina starijim Titom bila je u braku od 1952. do njegove smrti 1980, ali su tri poslednje godine njegovog života bili razdvojeni.

Prema nekim izvorima, Tito je odbio da je primi u u posetu poslednjih dana života u bolnici u Ljubljani, a navodno joj je i prisustvo Titovoj sahrani u maju 1980. godine Tita dozvoljeno tek posle intervencije tadašnje indijske premijerke Indire Gandi.

Poslednjih meseci pažnju javnosti izazvao je feljton u dnevniku “Blic” u kojem su se pojavili detalji o njenom životu s Titom, njegovim odnosima sa najbližim saradnicima i o političkim progonima kojima je i bila izložena, uključiujući kućni pritvor i uskraćivanje građanskih prava posle Titove smrti.

Rođena 7. decembra 1924. godine u ličkom selu Pećani u Hrvatskoj, u porodici koja je poticala iz Peći na Kosovu, Jovanka Budisavljević Broz je kao 17-godišnjakinja stupila u Savez komunističke omladine Jugoslavije, a tokom Drugog svetskog rata bila je ranjena i bolovala od tifusa. U 21. godini dobila je dva ordena za hrabrost, a bila je nosilac i Partizanske spomenice. Imala je čin potpukovnika Jugoslovenske narodne armije.
Tita je, prema više izvora, upoznala prilikom desanta na Drvar, kao pripadnica Šeste ličke divizije, a krajem 40-ih je počela da radi u njegovoj neposrednoj okolini.

Tito je iza sebe imao tri braka (Pelagija Belusova, Johana Kening i Herta Has) i vezu sa prerano preminulom Davorjankom Paunović.

Venčanje 60-godišnjeg Tita i 28-godišnje Jovanke obavljeno je daleko od očiju javnosti u aprilu 1952. godine u Iloku. Kum sa Titove strane bio je tadašnji šef Ozne Aleksandar Ranković, dok je sa mladine strane kumovao general Ivan Gošnjak, bivši savezni sekretar za odbranu.

Jovanka je putovala sa Titom širom sveta, uživajući status prve dame u susretima sa državnicima, ali i zvezdama šou biznisa.

Bila je i svojevrsni modni simbol u kreacijama poznatih dizajnera, a prepoznatljiva je bila po visokoj punđi, koja je ostala njen zaštitni znak do kraja života.

Prema njenim istorijskim izvorima i svedočenjima, odnosi jugoslovenskog državničkog para zaoštreni su početkom 70-ih, kada je Jovanka Broz došla navodno u sukob sa Titovim najbližim okruženjem.

Za vreme Titovog života poslednji put javno je viđena u junu 1977. godine na prijemu povodom posete norveškog premijera.

Tri meseca posle Titove smrti zabeleženo je da su pripadnici takne službe upali u njen stan u Užičkoj 15 u kojoj je živela, zaplenili njenu imovinu i primorali je da se preseli u Bulevar mira 75, gde je stavljena u
neku vrstu kućnog pritvora.

Pet godina kasnije uputila je otvoreno pismo poslanicima Savezne skupštine, opisujući taj događaj kao mučnu 11-časovnu premetačinu tokom koje je strahovala i za svoj život.

Jovanka Broz se žalila na loše stanje u vili na Dedinju u kojoj je živela decenijama, a poslednjih meseci su se u medijima pojavile i fotografije tog nekada velelepnog zdanja koje se raspada.

Jovanka Broz je od 1983. godine tražila sudskim putem Titovo nasledstvo, kao i vraćanje njenih ličnih predmeta. Odbijala je pritom ličnu penziju, na koju je imala pravo, i insistirala na porodičnoj. Dobijala je od resornog ministarstva mesečnu naknadu, a tek 2009. godine dobila je ličnu kartu i pasoš, koje su joj uručili ih tadašnji ministar unutrašnjih poslova, a sada premijer Ivica Dačić i ministar Rasim Ljajić, sa kojim je najčešće kontaktirala poslednjih godina.

Nikada se nije izjasnila o političkim akterima zbivanja u kojima je zbrisana zemlja čiji će simbol ostati. U medijima su se pojavljivale izjave onih koji su bili u kontaktu sa njom i koji su govorili da ju je raspad Jugoslavije teško pogodio.

U jednom od retkih intervjua ocenila je 2003. godine da Tito nije bio odgovoran za sve što je doživela i da je sve radio da bi joj spasao život.

Raspad Jugoslavije je, prema posrednim svedočenjima, teško pogodio Jovanku Broz, ali je ostala disledna u tome da se ne izjašnjava o akterima političke scene koji su doveli do kraja nekadašnje države.

(SEEcult.org)