Preminula Svetlana Velmar Janković
Istaknuta književnica i akademik Svetlana Velmar Janković, dobitnica najprestižnijih književnih nagrada u Srbiji, preminula je u 82. godini u Beogradu, saopštila je 9. aprila Srpska akademija nauka i umetnosti (SANU).
Svetlana Velmar Janković bila je među najznačajnijim i najprevođenijim piscima u Srbiji, a kako je istakla SANU, dala je “izuzetan doprinos srpskoj i svetskoj književnosti” i svojim delima obogatila opus savremene srpske književnosti i književne kritike.
Rođena 1. februara 1933. u Beogradu, gde je diplomirala na Filološkom fakultetu (francuski jezik i književnost), Svetlana Velmar Janković postala je dopisni član Odeljenja jezika i književnosti SANU 2006. godine, a redovni član bila je od 5. novembra 2009. godine.
Bila je u uredništvu časopisa “Književnost” i član uređivačkog kolegijuma Izdavačkog preduzeća "Prosveta" (1971-1989). Takođe, bila je urednik “Prosvetinih” edicija proze i esejistike domaćih autora, lektire za srednje škole i osnivač Biblioteke “Baština”.
Dobitnica je nagrada: "Isidora Sekulić", "Ivo Andrić", "Meša Selimović", "Đorđe Jovanović", "Bora Stanković", Nagrade Narodne biblioteke Srbije za najčitaniju knjigu u 1992. godini, NIN-ove nagrade za roman godine (1995) – za “Bezdno”, kao i nagrada "Neven", nagrade "Politikinog Zabavnika", nagrade "6. april" za životno delo o Beogradu, te nagrada “Žak Konfino’’, “Mišićev dukat”, “Ramonda serbica”, “Stefan Mitrov Ljubiša”...
Autorka niza romana, eseja i zbirki pripovedaka, Svetlana Velmar Janković prevođena je na engleski, francuski, nemački, ruski, španski, italijanski, grčki, bugarski, koreanski, mađarski jezik...
Godinama je objavljivala za Stubove kulture, a bila je i članica Srpskog književnog društva.
Među njenim poslednjim delima je autobiografski roman “Prozraci”, u izdanju Lagune, koji predstavlja dramatično svedočanstvo u formi sećanja o prelomnim istorijskim događajima uoči za vreme i posle Drugog svetskog rata u Beogradu.
Objavila je i romane “Ožiljak”, “Lagum”, “Nigdina”, “Vostanije”, eseje “Savremenici”, “Ukletnici”, “Izabranici” i “Srodnici”, zbirke pripovedaka “Dorćol”, “Vračar”, “Glasovi”, “Knjiga za Marka”, “Očarane naočare: priče o Beogradu”, “Sedam mojih drugara”, molitvu “Svetilnik”, dramu “Knez Mihajlo”, knjigu drama “Žezlo”, kao i monografiju “Kapija Balkana: brzi vodič kroz prošlost Beograda”, u izdanju Stubova, u kojoj je predstavila prošlost Beograda u tridesetak slika (poglavlja) koja govore o diskontinuitetu kao jednom kontinuitetu života na istom prostoru - od keltskih vremena do početka Prvog svetskog rata.
Svojevremeno je izjavila da većina stanovnika Beograda danas niti poznaje, niti priznaje lestvicu moralnih vrednosti koja je vladala uoči i posle Drugog svetskog rata, a iz novije istorije kao duhovno značcajnu izdvojila je zimu 1996-97. godine, kada su trajali studentski i građanski protesti zbog izborne krađe.
“Taj Beograd u otporu, taj Beograd koji se smeje pretnjama i zavitlava moćnike, vratio mi je radost. Nažalost, meseci protesta su brzo prošli, otpor se istopio u kompromisima”, dodala je Svetlana Velmar Janković, koja je bavila prošlošću u mnogim svojim delima (Dorćol, Lagum, Bezdno, Prozraci, Vostanije), a na važnost znanja i poštovanja istorije ukazala je i knjigom za decu i mlade "Očarane naočare".
Smatrala je i da je novo shvatanje i prihvatanje istorijske prošlosti - kako blize, tako i udaljenije, jedna od najvažnijih promena koje očekuju Srbiju.
(SEEcult.org)
