Produžen Efekat Tito

Izložba “Efekat Tito” Muzeja istorije Jugoslavije (MIJ) u Beogradu produžena je do kraja maja zbog velikog interesovanja posetilaca, kojih je u proteklih mesec i po bilo gotovo 10.000.

Izložba “Efekat Tito” Muzeja istorije Jugoslavije (MIJ) u Beogradu produžena je do kraja maja zbog velikog interesovanja posetilaca, kojih je u proteklih mesec i po bilo gotovo 10.000.

Prema navodima MIJ, poseta od oko 9.700 ljudi i činjenica da je maj posebno vezan za posetu mnogobrojne publike kompleksu tog muzeja i Kući cveća, kandiduje izložbu “Efekat Tito” za najposećeniju u Srbiji u 2009. godini.

Do kraja izložbe, koja predstavlja više od 500 eksponata grupisanih u tri celine (pokloni građana SFRJ, sletovi i štafete), biće organizovan raznovrstan prateći filmski program - umesto klasičnog vođenja.

Za 9. maj najavljen je film “Titovi memorari” Veljka Bulajića iz 1980. godine, koji je reditelj, prema navodima Bogdana Tirnanića, nerado snimio, ali se, shvativši da ga ne može izbeći, odlučio na objektivistički pristup, odnosno namerio da se suviše ne meša u svoj posao. Postavio je Tita pred statičnu kameru i pustio ga da priča, naveo je Tirnanić u tekstu “Titov najbolji drug Veljko Bulajić” u “Tajnoj istoriji Jugo filma”.

Posetioci izložbe “Efekat Tito” 23. maja moći će da vide filmove “pod embargom” - “20. godina - parada” Dejana Đurkovića (1964), “Ratniče, voljno!” Krsta Škanate (1966), odnosno emisije iz serijala “Pod embargom” Mome Kapora i Ružice Vrde o filmovima koji su u arhivi RTS-a nosili takvu oznaku.

Za završnicu izložbe, 30. maj, najavljeni su Titovi filmovi iz zaostavštine koja ima ukupno 36 naslova, koje je bivši doživotni predsednik SFRJ lično snimio.

Najveći broj filmova potiče iz vremena čuvenog Titovog putovanja po afričkim zemljama 1061. godine, poznatog kao “Put mira”.

Iznoseći tezu o harizmi Tita kao njegovoj političkoj legitimaciji, izložba “Efekat Tito” postavlja pitanje da li je u društvu kakvo je bilo jugoslovensko posle Drugog svetskog rata bilo moguće sprovoditi bilo koji emancipatorski projekat vlašću koja ne bi bila zasnovana na harizmatskom karakteru?

MIJ tom izložbom, posle gotovo tri decenije od Titove smrti, smatra važnim da se njegov “lik i delo” prebace relevantnim izučavanjem iz dnevne politike i politikanstva u istoriju, iz polja estrade u polje studija kulture.

Značajan deo postavke čine pokloni koje su građani, seljaci, radnici, ali i zvanične institucije, udruženja i kolektivi poklanjali Titu za njegov rođendan (Dan mladosti), Novu godinu, Dan republike, Dan Armije…

Veći deo materijala do sada nije izlagan, jer se smatralo da takvi pokloni nemaju značajnu umetničku i istorijsku vrednost, a danas te maštovite rukotvorine, među kojima je na stotine maketa, lutaka, maramica, vezova i goblena sa Titovim likom, predstavljaju važno svedočanstvo o načinu na koji je uspostavljan odnos između Broza i njegovih darodavaca.

Deo eksponata premešten je iz tradicionalnih “vitrina” na video projekcije velikih formata, a kontekst Titovog vremena dočaravaju i filmski i audio materijali koji prikazuju scene izgradnje zemlje (Titovog prisustva na gradilištima, u fabrikama, na mitinzima), sletove, uručenja Štafete Titu, privrženost pionira i mladih maršalu, sećanja savremenika na Broza (od početaka partijske karijere, preko dana ilegale, do prve rukom vezene maršalske uniforme), dodele priznanja Titu…

Između ostalog, moguće je čuti i svedočanstva Emine Zujić, koja je vezla maršalske oznake za prvu maršalsku uniformu druga Tita prema nacrtu Moše Pijade, te svedočanstva o Titovoj plemenitosti, doslednosti, požrtvovanosti, humanosti.., audio zapise o dodeli priznanja Titu (drugi i treći orden Narodnog heroja, proglašenje za počasnog doktora nauka beogradskog Univerziteta, plaketa povodom proslave 30-godišnjice drugog zasedanja AVNOJ-a, Povelja počasnog građanina svih jugoslovenskih opština...).

Izložba obuhvata i svedočanstva o susretu pionira i omladinaca Slavonije, Hrvatske, Makedonije, grada Beograda... s Titom, kao i audio zapise s proslave rođendana tokom koje predstavnici radnih kolektiva, komuna i drugih organizacija iz cele zemlje predaju drugu Titu poklone - proizvode koji predstavljaju rad njihovih kolektiva (samostrel sa ugrađenom baterijom, volan i gumu, krombi kaput, maketu hidroglisera...) ili dokumete o njihovim dostignućima (foto album iz Tanjuga, foto album “Razvitka” poljoprivrednog dobra Crveni bregovi...).

Autorka koncepta izložbe je Marina Dokmanović, koja je uradila i dizajn sa Jeroen de Vries, a autori tekstova u katalogu su Radonja Leposavić i Olga Manojlović Pintar.

Izložba je realizovana u saradnji sa Fondom B92 / Kulturnim centrom REX, uz pomoć Kulturnog centra Beograda, Istorijskog muzeja Srbije, UPG “Noć muzeja”, Radio Beograda, Progamskog arhiva Televizije Beograd i Jugoslovenske Kinoteke, uz podršku Ministarstva kulture Srbije.

Sajt MIJ je www.mij.rs

(SEEcult.org)