Razbijanje predrasuda
Ugledna nemačka istoričarka Mari-Žanin Čalić u novoj knjizi “Istorija Jugoslavije u 20. veku”, koju je na srpskom objavila kuća Clio, tematizuje jugoslovensku istoriju iz perspektive velikih društvenih, ekonomskih i intelektualnih promena koje su na pragu 20. veka zahvatile celu Evropu i obeležile prelazak u moderno industrijsko i masovno društvo.
“Nijedna evropska zemlja nije bila toliko živopisna, raznolika i komplikovana kao što je to bila Jugoslavija. Zbog svoje turbulentne istorije, ona važi za ovaploćenje balkanske konfuzije i međusobne sukobljenosti, za simbol zaostalog, varvarskog, odbojnog, drugačijeg na našem tobož tako civilizovanom kontinentu”, navela je autorka koja u studiji “Istorija Jugoslavije u 20. veku” nastoji da razveje predrasude i da ukaže na činjenicu da je Balkan, bez obzira na svoje brojne specifičnosti, neodvojiv od evropskih vremenskih tokova.
Balkan, famozno “bure baruta”, prati jedna ukorenjena predrasuda: za neke egzotičan i primamljiv, a za neke odbojan i gotovo preteći svet, kao da živi sam za sebe, nezavisno od ostatka evropskog kontinenta. Pod tim utiscima regija Bakana se dosledno izvlači iz evropskog konteksta.
Mari-Žanin Čalić traga za odgovorima na mnoštvo neizbežnih pitanja o nastanku, razvoju i propasti velike države koja je decenijama objedinjavala brojne narode Balkanskog poluostrva. Ugledna istoričarka objašnjava zašto je i pod kojim okolnostima nastala Jugoslavija, šta je tu višenacionalnu utopiju održavalo više od 70 godina i iz kog razloga se naposletku nasilno raspala.
Prema navodima recenzenta Veljka Stanića, Mari-Žanin Čalić istoriju Jugoslavije prvenstveno posmatra u širokom luku društvenih promena 19. i 20. stoleća, sledeći svoj profil stručnjaka za društvenu istoriju (srpskim čitaocima poznat po brižljivo urađenoj Socijalnoj istoriji Srbije 1815-1941, Clio, 2004), kao i poznate tradicije nemačke istoriografije u tom domenu.
Mari-Žanin Čalić zasniva analizu na ispitivanju četiri strukturalne pojave dugog trajanja: nacionalnog pitanja, socio-ekonomske nerazvijenosti, regionalnih razlika i položaja Jugoslavije naspram velikih sila.
„Pisana odmereno i skrojena s pođednakom pažnjom za krupne društvene tokove i posebnosti koje ova tema nalaže, Istorija Jugoslavije u 20. veku izbegava i kritikuje zamke orijentalističkih čitanja istorije Balkana, polemišući sa stavovima o navodnoj antimodernosti balkanskih naroda. Ona takođe čini mudar otklon od determinističkih objašnjenja i povlačenja dalekosežnih vertikala, neretko prisutnih u istoriografiji o modernoj Srbiji i Jugoslaviji. Ništa nije bilo nepovratno, ništa neizbežno, zaključuje autorka. To je ujedno i otvoren poziv za nova čitanja i dijalog srpske sa drugim evropskim istoriografijama“, naveo je Stanić u recenziji knjige koju su sa nemačkog preveli Ranka Gašić i Vladimir Babić.
Istoričarka Mari-Žanin Čalić redovna je profesorka na odeljenju za istoriju Istočne i Jugoistočne Evrope Univerziteta „Ludvig Maksimilijan“ u Minhenu, na kojem je i studirala i doktorirala.
Njeno polje istraživanja obuhvata političku, društvenu i privrednu istoriju Balkana, nacionalno pitanje i etničke manjine, nemačku i evropsku politiku prema Balkanu, kao i prevenciju sukoba.
Poslednjih godina, uz naučni rad, bavi se i konsultantskim poslovima: radila je za nemačku vladu i parlament i za specijalnog koordinatora Pakta za stabilnost Jugoistočne Evrope.
Bila je i stručni veštak za Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju u Hagu.
Čitalačkoj publici u Srbiji poznata je pre svega po cenjenoj monografiji „Socijalna istorija Srbije: 1815-1941. Usporeni napredak u industrijalizaciji“, proizašloj iz njene doktorske teze, koju je „Clio“ objavio 2004. godine.
Mari-Žanin Čalić objavila je 1995. godine i knjigu „Rat i mir u Bosni i Hercegovini“, kao i brojne radove na temu nacionalizma i etničkog čišćenja u regionu bivše SFRJ.
Clio je, povodom knjige “Istorija Jugoslavije u 20. veku”, objavio i nagradni konkurs "Bila jednom jedna zemlja, po imenu Jugoslavija"
(SEEcult.org)
